Suvning molekulяr fizikasi mavzuning maqsadi talabalarga Er sharida suvning taqsimlanishi, suvning agregat holatlarining

Qorning elektr va akustik xususiyatlari. Quruq qor o‘zining kichik elektr o‘tkazuvchanligi bilan xarakterlanadi. Shuning uchun ham
izolyatsiyasiz elektr simlarni qorning ustida qoldirsa bo‘ladi. O‘tkazilgan izlanishlar vaqtida qorning zichligi 0,1 -0,5 gG‘sm
3
ga teng bo‘lgan
quruq qor temperaturasi 2
0
dan 16
0
gacha bo‘lganda uning nisbiy elektr o‘tkazuvchaniligi qarshiligi katta qiymatlarga ega ekanligi aniqlandi
( 2,8 10
5
Om *m)

---

---

9
Qor, havo va metallar bilan ishqalanganda zaryadlanishi kuzatiladi. Bo‘ron vaqtida qor zarrachalarining zaryadlari ancha kuchga ega

bo‘ladi va chaqmoq chaqishi ham kuzatilishi mumkin.
Qorning akkustik xususiyatlari chang‘i, chanalarning va yo‘lovchilarning oyog‘i ostida g‘archillashidan bilinadi. Qorning g‘archillashi
uning zichligiga, temperaturasiga va unga ta’sir etayotgan bosimga bog‘liq bo‘ladi. Olimlarning aniqlashicha qor g‘archillashi temperatura -2
0
dan -20
0
gacha eshitilar, undan kichik temperaturada eshitilmas ekan. G‘archillashning temperaturaga bog‘liqligini shunday tushunsa bo‘ladi:
temperatura pasayishi bilan qor kristallarinnig qattiqligi oshadi, shuning uchun ham ularning sinishi bosim ostida kuzatiladi va tovush eshitiladi.
Temperatura -20
0
dan past bo‘lsa, qor zarrachalari ancha mustahkam bo‘ladi va bosim ta’sirida kam sinadi.
Qorda tovushning tarqalish tezligi har xil usullar yordamida aniqlangan: tovushning tarqalishi qorning zichligiga bog‘liqligi ham
aniqlangan. Misol uchun zichlik 0,125 gG‘sm
3
teng bo‘lganda tezlik V 227 m:s ga teng bo‘lgan,
0,280 gG‘sm
3
, V 207 mG‘s. Shunday
qilib qor strukturasi bir xil bo‘lgan sharoitda tovushning tarqalish tezligi qor zichligiga teskari proporsional bo‘lganligi izlanishlar natijasida
aniqlandi.