Suw o’mir tirishiligi

2.2.Ekstremal jag’daylar klassifikatsiyasi
Ekstremal jag’daylar bul ma’lim bir territoriyada ju’zege kelgen qa’wipli toqnasiw, ta’biyiy ha’diyse, baxitsizliq yamasa basqada bir apat na’tiyjesinde o’z artinan insane qurbanliqlarina alip keliwshi, adamlar salamatlig’i yamasa a’tirap – ortaliqqa ziyan jetkreiwshi halat.
Ekstremal jag’daylar to’mendegi belgiler menen klassifikatsiyalanadi:

• 
  tosinnan boliw da’rejesi menen: tosinnan (boljanbaytug’in) ha’m ku’tilgen (boljanatug’in). Sotsial, siyasiy, ekonomikaliq jag’daylardi boljaw an’sat, ta’biyiy apatlardi bolsa qiyin (ma’selen, krizis ha’m jer silkiniwi).
  
• 
  Jayiliw tezligine qaray: ekstremal jag’daylar partlawshi, tezlik penen, tez yamasa ortasha yamasa a’sten jayiliwshan’ xarakterde boladi.
  
• 
  Jayiliw ken’ligine qaray: lokal, jergilikli, territorial, regional, federal. Lokal, jergilikli ha’m territorial ekstremal jag’daylar bir bo’linbede, islep shig’ariwshi jerden xaliq punkti shegarasinan shiqpaydi. Regional ha’m federal ekstremal jag’daylar pu’tin region ma’mleket ha’tteki bir qansha ma’mleketler ko’leminde ju’z beredi.
  
• 
  Ha’reket dawamlilig’ina qaray: qisqa mu’ddetli yamasa uzaq mu’ddetli xarakterde boliwi mu’mkin. A’tirap – ortaliqtin’ pataslaniwi ju’ bergen ekstremal jag’daylar uzaq mu’ddetlige kiredi.
  
• 
  Xarakterine qaray: aldinnan rejelestirilgen ( qasttan) ha’m rejelestirilmegen (bilqastan). Birinshisine ko’pshilik milliy, sotsialliq ha’m a’skeriy kelispewshilikler, terroristlik aktlar h.b. kiredi. Ta’biyiy apatlar o’zinin’ kelip shig’iw xarakterine qaray maqsetlestirilmegen bolip, bul toparg’a texnogen toqnasiw ha’m baxitsizliqlar kiredi.
  

Kelip shig’iw deregine qaray ayriqsha jag’daylar:
1.Texnogen xarakterli A.J. transport toqnasiwlari ha’m apatlar, o’rt ha’m partlaw, ximiyaliq za’ha’rlewshi ha’m radioaktiv zatlar tarqaliwshi avariya ha’m ha’diyseler
2.Ta’biyattan kelip shig’iwshi A.J. geofizikaliq, geologiyaliq, meteorologiyaliq, ten’izdegi qa’wipli gidrologiyaliq ha’diyseler, ta’biyiy jang’inlar...
3.Sotsial biologiyaliq xarakterli A.J.ashliq, terrorizm, toparli ta’rtipsizlik, alkogolizm, na’shebentlik, toksikomaniya, ha’r qiyli zorliq aktleri....