Сузиш спорти турларига умумии характеристика

TO’LQIN QARSHILIGI
Odam suvda harakatlanar ekan to'lqin qarshiligi vujudga keladi. harakatlanayotgan gavda suyuqlikda yuqori bosim hosil qiladi, buning ta'siri ostida suzuvchi atrofini o'rab turgan suvning bir qismi qisiladi va umumiy suv sathi yuqori ko'tariladi. Natijada ko'ndalang va uzunasiga ketgan to'lqin hosil bo'ladi, ular gavdadan ikki tarafga ma'lum burchak ostida, oldinga siljish tezligiga bog'liq holda tarqalib ketadi. Gavda siqib chiqargan suv inersiya qarshiligini paydo qiladi. Suzuvchi bu qarshilikni yengish uchun o'z-ensrgiyasining talay qismini sarf qiladi. Qo'l vo oyoqlarning suv betiga tegishidan hosil bo'ladigan dumaloq to'lqinlarni yengishga qo'shimcha kuch sarflanadi. Suv betidagi harakatlar ham to'lqin qarshiligini kuchaytiradi. Suzuvchining tejamsiz harakati ko'p to'lqin hosil bo'lishiga sabab bo'ladi. Buni bir vaqtda ikkita suzuvchi tomonidan masofani krol usulida suzib o'tpshda kuzatish mumkin. Ulardan biri suzishga endi o'rganayotgan va ikkinchisi suzish texnikasini yaxshi egallagan deylik. Bir xil tezlikda oldinga siljishda yangi suzuvchi ko'p intensiv harakatlar qiladi, suvni to'lqiylantirib, sachratib yuboradi. Ikkinchi suzuvchi esa harakatni ancha past sur'atda boshlaydi, hovuzning silliq sathini buzmasdan (hovuzdagi suvni to'lqinlantirmasdan) suvni yorib ketganday suzadi. Ayni paytda yuqori malakali suzuvchi ancha kam kuch sarflaydi. Suv tagida suzishda to'lqin qarshiligi yo'q bo'ladi va umumiy qarshilik kamayadi, binobarin oldinga siljish tezlngi oshadi. Brass usulida suzuvchilarni kuzatish shuni ko'rsatadiki, agar ular start olishdan boshlab va burilish devoridan, shuningdek masofani bosib o'tish jarayonida sho'ng'isalar, sport natijalarini yaxshilashlari mumkin.
Hovuzda bir paytning o'zida bir necha kishi suzsa, to'qnash to'lqinlar sistemasi hosil bo'ladi. Bu harakatlarni suv betida ajratish qiyin, chunki to'lqin hovuz devoriga urilib, bir burchak ostida aks etadi, bir-biriga duch kelib, bir-birini qoplab (ko'mib) ketadi. Hovuzdagi tarang tortilgan po'kak yo'laklari bir suzuvchi to'lqinining ikkinchisiga ta'sirini kamaytiradi, lekin undan qutulishning iloji yo'q. Ayniqsa, to'lqin ta'siri chekka yo'laklarda va burilishlarda, asosan delfin va brass usulida suzganda katta bo'ladi. Agar suzuvchi masofani bosib o'tishda o'zi hosil qilgan to'lqindan qutulib ketsa begona to'lqin uning oldinga siljish tezligini pasaytiradi va nafas olishini qiyinlashtiradi. Ayniqsa suzuvchi oldinda ketayotgan suzuvchining to'lqini qirrasiga tushib qolganda begona to'lqin ta'siri kuchliroq bo'ladi. Agar suzuvchiga uzoq vast davomida oldinga chiqib olishning iloji bo'lmasa, u oldinda ketayotgan suzuvchining chanoq suyagini, to'lqin tarqalayotgan chuqurlikni mo'ljallab suzishi va kerak vaqtda oldinga chiqib olish uchun harakatni tezlashtirishi kerak.
To'lqinning uzunligi uni qirralari orasidagi yoki tubidagi masofa, harakat tezligi va suvning chuqurligiga bog'liq. Hovuzning sayoz joylarida (asosan maydoni uncha katta bo'lmagan va kamsuvli hovuzlarda) to'lqin va uyurma ancha kuchliroq hosil bo'ladi. Sayoz hovuzlarda sport natijalarining past bo'lishi asosan shundan. Ko'pgina yuqori sport natijalari chukur suvlarda o'rnatilgan.
Shunday qilib, odamning Har qanday jismoniy faoliyati kabi suzishda ham qarshilik kuchining ta'siri suzuvchi organizmining charchashiga va shu bilan birga sport natijalarining pasayishiga olib keladi. Odam gavdasi bunday kuch ta'siridan qutulishi mumkin emas. Biroq, suzuvchi harakat tezligining oshishiga to'sqinlik qiladigan suv qarshiligini aktiv bartaraf qilishi va ta'sirini kamaytirishi mumkin. Buning uchun u qarshilik kuchining paydo bo'lish sababi va namoyon bo'lishidan xabardor bo'lishi, gavdani keraksiz tebranishlardan saqlashi, boshni noo'rin ko'tarish va oyoqni tushirish, keskin harakat, tayyorgarlik harakatlari vaqtida qo'l va oyoqlarning ushlanib qolishidan qutulishi, harakat sikli ichida va masofalarda tezlikning o'zgarishini bilib turishi kerak.