T u shuntiri shxat I

O’g’itlash mashinalaring umumiy tuzilishi
O’g’itni yerga solish uchun tayyorlashda qopdagi qotib qolgan mineral o’g’it, agregat bunkeriga solinadi. Tebranib turadigan ta`minlagich 2, ularni bir-biriga teskari aylanayotgan baraban 3 lar orasidagi tirqishga uzatadi. Barabanlar o’g’itni ko’zg’almas pichoq 4 ga siqadi, natijada o’g’it ezilib, maydalanadi. Maydalangan o’g’it qiya o’rnatilgan va tebranib turadigan galvir 5 da elanadi, qopning qoldiqlari ajratiladi va aylanuvchan xaskash 6 yordamida yerga irg’itiladi. g’alvirdan o’tgan mayda o’g’it transportyor 7 yordamida transport vositasiga yuklanadi.

O’g’it seyalkalarining soddalashtirilgan sxemasi 62- rasmda ko’rsatilgan. Bunday seyalka donalangan (granulalangan) hamda kukunlangan mineral o’g’itlarni g’alla , sabzavot ekilgan va yaylov uchun ajratilgan yerlarga sepadi. Kuti 1 ning tagiga likopsimon miqdorlagichlar o’rnatilgan. Likop 8 majburan aylantiriladi. Likop 8 ustida ikkita parrak 4 lar kotirilgan.
O’g’it kuti tubidagi teshiklar orqali pastga, likop ustiga tukilib turadi. Burilayotgan likop ustidagi o’g’itni kuti tagidagi ochik joyga olib chikkanida, aylanayotgan parraklar uni sidirib, orqa tomonga irgitadilar. Tusik 5, o’g’it zarrachalarini yerga sochadi.
Mineral o’g’it sochgichning sodda va ko’p tarqalgan turi 62- rasm­da ko’rsatilgan. Uning markazdan qochirma apparati yordamida donalangan mineral o’g’it va siderat (yashil o’g’it) o’simligining urug’ini sepishni ta`minlash mumkin.
Tuzitkich 8, bunker 7 ga solingan o’g’itni pastga uzluksiz tushirib berish uchun xizmat qiladi. Sochilayotgan o’g’it miqdorini o’zgartirish uchun o’g’it to’kiladigan tarnov teshigini richag 6 yordamida tusik 10 larni bir-biriga yakinlashtirish yoki uzoklashtirish bilan sozlash mumkin.
Bunker tubi bilan tusiqlar orasiga zig-zag ko’rinishidagi to’kuvchi planka 11 o’rnatilgan, u val 9 yordamida tebranma harakatga keltirilsa, tarnov teshigidan o’g’itni sikib chiqaradi. Siqib chiqarilgan o’g’it, to’rt parrakli ikkita sochuvchi disk 12 larga tushadi. Sochuvchi disk reduktor 14 yordamida aylantiriladi. Tebrantiruvchi val 9, tukuvchi planka 11 va tuzitkich 8, konussimon reduktor 1 orqali harakatga keladi. To’kuvchi planka 11 ning tebranish amplitudasini, ya`ni sochilayotgan o’g’it miqdorini o’zgartirishda, sirpan­g’ich 5 ni obkash 4 bo’ylab siljitib o’zgartiriladi. Disklar markazdan qochirma kuch ta`sirida o’g’itni sochadi.




Kerakli miqdorda o’g’it sochishni ta`minlash uchun o’g’it tarnovi yoki to’kuvchi plankaning tebranish amplitudasi o’zgartirilishi lozim. Bunday mashina o’g’itni 10...11 m kenglikdagi yerga sochib beradi.
Organik o’g’it (go’ng, torf, kompost)ni sochish uchun asosan kuzovli pritsep (63- rasm) ko’rinishdagi mashinalar ishlatiladi. Mashinadagi apparatni yechib olib, o’rniga orqa bort o’rnatilsa, bu mashinadan transport vositasi sifatida ham foydalanish mumkin.
Kuzov tubida zanjir chiviqli transportyor 1 harakatlanib, go’ngning pastki qatlamini sidirib uni orqa tomonga suradi. Kuzovning orqa borti o’rniga sochuvchi — shneksimon 3 va maydalovchi 2 barabanlar o’rnatiladi. Transportyor va sochuvchi shneksimon baraban traktorning quvvat olish validan harakatlanadi. Sochilayotgan go’ng miqdori transportyor zanjirining tarangligi hamda harakat tezligini sozlab, o’zgartiriladi.
O’g’it sochgich o’lchamlarini aniqlash
 
Mineral o’g’itni sochish uchun gorizontal tekislikda aylanadigan disklar ishlatiladi. Disk ustiga tushgan o’g’it zarrachalari qovurg’alar ta`sirida kerakli va belgilangan joyga sochiladi. Katta ish unumiga ega bo’lgan mashinalarga ikkita disk o’rnatilib, o’g’it 120- a rasmdagidek sochiladi. Diskning A nuktasiga tushgan o’g’it zarrachasi, uning chetiga siljib borgunicha disk burchagiga burilib ulguradi. Zarra diskning V nuktasidan boshlangich V_a tezlik bilan chetga irg’itiladi va l_x masofadagi S nuqtaga borib tushadi (64 - rasm). O’g’itningS nuqtagacha harakatini ikkiga bulish mumkin.
1. O’g’itning disk bo’ylab harakati.
2. Diskdan irgitilgan o’g’itning erkin harakati.

O’g’itning disk bo’ylab harakati zarra A nuktaga tushgan zahoti boshlanadi. Bu harakatni o’z navbatida, ikki qismga ajratiladi.
1. Diskka tushgan o’g’itning kovurgaga yetgunicha aylanayotgan yassi disk ustida logarifmik spiralga uxshash traektoriya buylab, bo’lgan harakati.
2. O’g’it zarrachasining kovurga bo’ylab nisbiy harakatda siljishi.
Kovurga bo’ylab siljiyotgan zarrachaga kuyidagi kuchlar ta`sir etadi:
1. Ko’chirma harakatdagi markazdan qochirma inertsiya kuchi F_m q m ²r
2. Kariolis inertsiya kuchi F_k q 2m r₀;
3. Disk bilan ishkalan ish kuchi F_idqfmg;
4. Kovurga bilan ishkalan ish kuchi