Tabiatni muhofaza qilishning ilmiy nazariy asoslari reja

  

NAMLIK OMILINING TIRIK ORGANIZMLAR  

HAYOTIDAGI AHAMIYATI 

 

Quruqlikda  yashovchi  organizmlarning  suvga  bo‟lgan  talabi  tuproq  va 

atmosfera  namligi  hisobiga  qondiriladi.  Tuproq  va  atmosferadagi  namlikning 

manbai  atmosfera  yog‟inlari  hisoblanadi.  Yer  sharida  atmosfera  yog‟inlarining 

yillik miqdori bir necha 10 millimetrdan 3000 millimetrni tashkil etadi. 

Organizmlarning  suv  bilan  ta‟minlanganligini  baholash  uchun  faqat  yillik 

atmosfera  yog‟inlarining  miqdorini  bilish  bilan  kifoyanilmaydi,  chunki  ushbu 

miqdor cho‟l iqlimini yoki juda nam iqlimni ifodalashi mumkin. Yer sharidagi turli 

joylarda atmosfera yog‟inlari bilan bug‟lanish nisbati katta ahamiyatga ega. Yillik 

bug‟lanish  yillik  yog‟ingarchilik  miqdori  yig‟indisidan  kam  bo‟lgan  joylar  arid 

(qurg‟oqchil) oblastlar deb ataladi. Bu erda yashovchi o‟simlik va hayvonlar uchun 

namlik  etarli  bo‟lmaydi.  Aksincha,  yog‟ingarchilikning  yillik  miqdori 

bug‟lanishning  yillik  miqdoridan  ortiq  bo‟lgan  joylar  gumid  (sernam)  oblastlar 

deyiladi. 

Klimodiagrammalar  ma‟lum  joydagi  atmosfera  yog‟inlari  bilan  haroratning 

o‟zgarishi  nisbatini  ifodalovchi  egri  chiziqlardir.  Agarda  harorat  egri  chizig‟i 

atmosfera  yog‟inlari  egri  chizig‟idan  yuqorida  bo‟lsa  qurg‟oqchil,  aksincha  holat 

kuzatilsa nam yoki ortiqcha nam sharoit hisoblanadi. 

Organizmlarning  suv  bilan  ta‟minlanishini  tavsiflash  uchun  iqlim 

sharoitlaridan  tashqari  muayyan  biotopning  namlik  sharoitini  ham  bilish  kerak. 

Odatda.  Ortiqcha  namlik,  namlik,  kuchsiz  namlik,  quruq  va  boshqa  yashash 

sharoitlari degan tushunchalar ishlatiladi.