Tabiiy gaz tarkibidagi nordon gazlarni fizik kimyoviy usul bilan ajratish jarayonini takomillashtirish

Dissertatsiya ishining dolzarbligi. Tabiiiy gaznng zaharli gazlardan tozalash 
sanoat korxonalari oldida turgan dolzarb muammolardan biri hisoblanadi. Nordon 
gazlardan H
2
S atmosfera tozaligiga salbiy ta‘sir ko‘rsatadi. Butun tirik 
organizmlarda ayniqsa insonlar salomatligiga salbiy ta‘sir ko‘rsatadi. Zaharli ya‘ni 
nordon gazlar hisoblangan H
2
S va CO
2
gazlari kislotali gazlar hisoblanib, bu 
gazlarni ajratib olishning yana bir muhim tomoni gaz tashiladigan quvirlarni 
yemirib yaroqiz holatga kelishini oldini olish hisoblanadi.
Tabiiy gazni nordon gazlardan tozalab ko‘rsatib o‘tilgan salbiy oqibatlarni 
oldini olgan bo‘lamiz. 
Dissertatsiya ishining maqsadi. Sanoat korxonalaridan Sho‘rtangaz 
kimyo majmuasi, Muborak oltingugurtni qayta ishlash zavodlaridan ajralib 
chiqayotgan zaharli gazlarni o‘rganish va eng maqbul usul bilan ajratib olish o‘z 
vohamizdagi ekologik muhitni yaxshilashga imkon yaratadi.
Tabiiy gaz tarkibini fizik-kimyoviy usullar ya‘ni adsorbsiya, 
absorbsiya, desorbsiyalash orqali O‘rta buloq gaz konidan chiqayotgan tabiiy gaz 
tarkibida H
2
S gazining miqdori 0.8 % dan 1.5 % gacha oshganligi sababli DEA 
ning komnsentratsiyasini oshirish maqsad qilib olindi. DEA ning suvli 30 % li 
eritmasi o‘rniga 35 % li suvli eritmasini qo‘llash maqsadga muvofiq deb topildi.
Mening ishimning maqsadi tabiiy gaz tarkibidagi nordon gazlar ya‘ni 
H
2
S va CO
2 
gazlarini DEA ga absorbsiyalash orqali ajratib olish.
Dissertatsiya ishining yangiligi. Magstr ishimning yangiligi shundan 
iboratki tabiiy gazlardan nordon gazlarni ajratib olishda ishlatilib kelinayotgan 
absorbent DEA ning suvli eritmasining konsentratsiysini 30 % dan 35% ga 
yetkazish. Hozirgi kunda O‘rta buloq gaz konidan qazib olinayotgan tabiiy gaz 

---

6 
tarkibida nordon gazlar miqdori oshganligi absorbent konsentratsiyasini oshirishga 
olib keldi. DEA ning konsentratsiyasini oshirish nordon gazlarning ajratib olish 
unumdorligini oshiradi.