Tadbirkorlik shartnomasini (shartnomasini) tuzish xarajatlari

Ronald Kouz
20-asrning 90-yillari iqtisodchilarga bozor, mulk, firma, korporatsiyani tadqiq qilish yoʻlida muvaffaqiyat keltirdi. Neoklassitsizm va institutsionalizmning o'ziga xos sintezi, "sof" nazariya va amaliy ishlanmalar, makro va mikroiqtisodiy tahlillar shakllandi. Nazariy natijalarni amaliyotga tez joriy etish bizni taniqli fiziklardan birining so'zlarini takrorlashga majbur qiladi: "Yaxshi nazariyadan ko'ra amaliyroq narsa yo'q". Iqtisodchilar dunyosi iqtisodiyotning kelajagini ham, iqtisodiyotning turli sohalarida qo‘llanilishini ham belgilay oladigan fandagi yangi paradigma haqida gapirmoqda. Muammolarni keltirib chiqarganlardan biri amerikalik Ronald Kouz edi (1991 yilda Nobel mukofoti laureati).
Ronald Kouz o'z mukofotini "tranzaksiya xarajatlari va mulk huquqi bo'yicha kashshof ish uchun" juda keksa yoshida oldi - Chikago universitetining 80 yoshli professori 10 yildan ortiq vaqtdan beri nafaqada. U 1910 yilda Buyuk Britaniyada tug‘ilgan va London iqtisodiyot maktabini tamomlagan. AQShga ko'chib o'tgach, u Virjiniya va Chikago universitetlarida ishlagan.
Kouzning asarlari iqtisodiy tadqiqotlarda muvaffaqiyatga faqat matematik usullarni qo'llash, ko'p faktorli modellarni qurish orqali erishish mumkin, degan hozirda inkor etib bo'lmaydigan fikrni yorqin rad etish bo'lib xizmat qiladi. Kouzning asarlarida rasmiylashtirilgan modellar, matematik hisoblar, hatto grafik va diagrammalar mavjud emas. Biroq ular (1937, 1946 va 1960 yillarda chop etilgan bor-yo‘g‘i uchta maqola) iqtisodiy voqelik haqidagi tasavvurni tubdan o‘zgartirib yubordi, zamonaviy iqtisodiy tahlilda paradigmatik o‘zgarishlar manbai bo‘lib xizmat qildi va bir qator jadal rivojlanayotgan ilmiy kontseptsiyalarni yuzaga keltirdi.
Kouzning g'oyalari darhol tushunilmadi va qabul qilinmadi. 1937 yilda chop etilgan “Firmaning tabiati” maqolasi o‘sha paytda hech qanday taassurot qoldirmadi. O'sha davr olimlarining e'tibori Keynsning makroiqtisodiy nazariyasiga, "bozor muvaffaqiyatsizliklari"ni tahlil qiluvchi va muqarrarligini asoslovchi ishlarga qaratildi. davlat tomonidan tartibga solish bozor tizimi. Kouz ushbu va keyingi nashrlarida bozor, firma va davlat muammolariga butunlay boshqa tomondan yondashdi. Oxir-oqibat, uning g'oyalari ko'plab amerikalik iqtisodchilarning, ayniqsa Chikago universiteti professorlarining jiddiy e'tirozlariga sabab bo'ldi, ular eng taniqli olimlarning paradoksal yondashuvi va xulosalaridan tom ma'noda tushkunlikka tushdi.
Aftidan, hatto kollej o'quvchilariga ham ma'lum bo'lgan "bozor muvaffaqiyatsizliklari", monopoliyalarni davlat tomonidan tartibga solish, ta'limni moliyalashtirish va ekologik muammolarni hal qilish muqarrarligi to'g'risida gap ketganday tuyuldi. Kouz, deb yozadi u, "Ijtimoiy xarajatlar muammosini" nashr etish orqali "o'z qarashlarini to'liqroq tushuntirishga majbur bo'ldi". O‘sha davrdan boshlab olimlar tomonidan ishlab chiqilgan “mulk huquqi” va “muomala xarajatlari” nazariyalari e’tirof etila boshladi va eng muhimi, ularni amaliyotda qo‘llash samarali bo‘lmoqda.