Takdim değerli Okurlar

HABER

60

Nogay Türkleri Bülteni  

 

HAZİRAN 2016

NOGAY TÜRKLERI KÜLTÜR VE 

YARDIMLAŞMA DERNEĞI, 

ROMANYA ÜLKE TEMSILCILIĞI AÇILDI

Nogay Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği, Ro-

manya Ülke Temsilciliği, Kara Murat avulunda dü-

zenlenen törenle açıldı.

8-13 Mayıs tarihlerinde, Romanya’da yaşayan Nogay 

Türklerinin daveti üzerine Romany’ya giden Nogay 

Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Yönetim 

Kurulu Başkan ve üyeleri Cemil Sütbaş, M. Emin Süt-

baş ve Cihan Tanrıbak, Köstence’ye bağlı Kara Mu-

rat avulunda, Derneğin Romanya Ülke Temsilciliğini 

açtılar. Romanya Ülke Temsilcisi Zait Nasipali’nin 

evsahipliğinde 11 Mayıs günü düzenlenen açılış töre-

nine, Derneğin Yönetim Kurulu Başkan ve üyeleri ile 

birlikte Zait Nasipali, Çetin Septar ve Alaaddin Aziz 

katıldılar.

Köyün merkezinde Zait Nasipali’ye ait temsilcilik 

merkezinde düzenlenen törende konuşan Başkan 

Sütbaş; Romanya’da bulunmaktan, ataların göç 

yolu üzerinde bulunan beldeleri görmekten, bura-

da Nogaylarla görüşmekten memnuniyet ve onlarla 

tanışmaktan heyecan duyduklarını, diğer diaspora 

ülke temsilcilikleri gibi Romanya Temsilciliğinin de 

Romanya ve Türkiye’de yaşayan Nogaylar arasında 

köprü görevi göreceğine inandığını belirterek, tem-

silciliğin Nogay Türklerine ve Türk Dünyasına hayır-

lı olmasını diledi. 

Romanya Ülke Temsilcisi Nasipali de yaptığı konuş-

mada; Türkiye’de yaşayan Nogaylar ile Dombıra’nın 

meşhur olduğu geçen yıllarda tanıştığını, Türkiye’de 

yaşayan Nogayları ziyareti sırasında büyük heyecan 

yaşadığını, aynı heyecanın Romanya’da yaşayan No-

gayların yüreklerinde de yaşandığını, bu bağlamda 

kendisinin, Derneğin Romanya Temsilcisi olarak 

yetki ve görevlendirilmesinden kıvanç duyduğunu 

belirterek, temsilciliğin Romanya Nogaylarına hayır-

lı olmasını diledi. Nasipali; Temsilcilik Merkezinin 

2 oda, mutfak, banyo-wc ve koridordan oluştuğunu, 

odalardan birisinin toplantı salonu, diğerinin de bö-

lünerek misafirhane olarak düzenleneceğini söyledi.

Açılış töreni; Dernek Yönetim Kurulu’nun 29 Nisan 

2016 tarih ve 144 sayılı kararı ile düzenlenen Tem-

silcilik Belgesi ile Temsilcilik flamasının Nasipali’ye 

takdimi ile sona erdi. 

M. EMIN SÜTBAŞ

HABER

|  61

Nogay Türkleri Bülteni  

 

HAZİRAN 2016

NOGAY RESSAM KOYLAKAEV ANKARA’DA

Nogay Ressam Alibek Koylakaev, eserlerinin sergileri-

ni açmak üzere Türkiye’ye geldi.

Kazakistan’lı Nogay Ressam Alibek Koylakaev, Türki-

ye’de yaşayan Nogaylarla tanışmak ve eserlerini tanıt-

mak amacıyla Türkiye’ye geldi. Nogay Türkleri Kültür 

ve Yardımlaşma Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Ce-

mil Sütbaş Koylakaev’i misafir olarak bulunduğu ko-

nutta ziyaret etti. Türk Dünyası’nın Nogay Yıldızı Ars-

lanbek Sultanbekov’un da hazır bulunduğu 14 Mayıs 

günü gerçekleşen ziyarette, Koylakaev Derneğe, Edige 

adlı eserini hediye etti. Koylakaev eserlerinin Dernek 

Genel Merkezinde sergilenmesinden memnuniyet 

duyacağını ifâde etti. Koylakaev Hakan Benli’nin orga-

nizasyonu ile Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merke-

zi’nce İstanbul’da yapılacak olan 5. Dünya Türk Foru-

mu’nda resim sergisi açacak.

NOGAYHABER

62

Nogay Türkleri Bülteni  

 

HAZİRAN 2016

MAKALE

UKRAYNA’DA OSMANLI IZLERI

“EYALET-I PODOLYA” (PODOLYA EYALETI)

Günümüzde Ukrayna sınırları içerisinde yer alan şehir 

Osmanlı tarihinde 1672-1699 yıllarında Kamaniçe adı 

ile Osmanlı Devleti’nin Podolya Eyaleti’nin idare mer-

kezliğini yapmıştır. 

Tarihte ilk olarak 1062 yılında Kiev Knezliği’ne bağlı 

bir nahiye olarak geçen Kamanets-Podilski, 1241 yı-

lında Tatarların eline geçip ve Altın Orda Devleti’ne 

bağlandı. Şehir 1352 yılında Polonya Kralı III. Kazimir 

tarafından alındı ve Podolya iline merkezlik yaptı. 

IV. Mehmed komutasındaki Osmanlı ordusu 8 günlük 

kuşatmanın sonucunda Kamaniçe’yi fethetti. Bu fetih-

te Osmanlı tarihinde bir ilk yaşanmıştı IV. Mehmed’in 

yanından bir kez bile ayırmadığı eşi ve aynı zamanda 

gelecekteki iki padişahın annesi olan Gülnuş Emetul-

lah Sultan henüz haseki iken bu sefere katılmış ve gazi 

olmuştur. Gaziliğinin ödülü olarak kendisine 1672 yı-

lında fethedilen Kamaniçe’deki bir Katolik Manastırı 

camiye çevrilmiş ve 27 yıl cami olarak işlev görmüştür. 

Fakat 1699 yılında imzalanan Karlofça Antlaşması’nın 

sonucunda Kamaniçe Lehistan’a (Polonya) terkedil-

miş ve cami tekrar kilise olarak işlev vermeye devam 

etmiştir. Fakat cami içerisinde bulunan Osmanlı eseri 

olan minber ve yapıdaki plan özellikleri bozulmamıştır. 

Osmanlı Devleti Karadeniz’deki limanları ve ticaret 

denetimi altına almıştı. Kırım’a karadan ulaşmak ama-

cıyla Kamaniçe’nin fethedilmesi bazı tarihçiler tara-

fından bu şekilde düşünülmektedir. 1484 yılında II. 

Bayezid’in Boğdan’da hakimiyet kurması ile Osmanlı 

Devleti Lehistan ile sınır komşusu olmuşlardı. Kanuni 

Sultan Süleyman döneminde sınırlarda bazı sorunlar 

yaşanmış olsa da, iki ülke arasındaki ilişkiler dostan bir 

durumdaydı. II. Osman 1620-1621 yıllarında Hotin’e 

bir sefer yapmış fakat bu sefer bu seferin sonucu olma-

mış ve barış yoluna gidilmişti. 

IV. Murad tarafından vazife verilen Abaza Mehmed 

Paşa tarafından 1633 yılında yapılan Kamaniçe kuşat-

ması da sonuç verememiş, başarısızlıkla sonuçlanmıştı. 

Bir yandan da bölgede yaşayan Kazaklar, 17. yüzyılın 

ilk yarısına kadar Karadeniz’de Osmanlı donanma-

larına çok zarar vermişler ve hatta İstanbul Boğazı’na 

kadar gelip yağmaladıkları, şehri yakıp yıkıp, talan et-

tikleri tarihe geçmiştir.

1648 yılında Boğdan Hmelnitski’nin önderliğini yaptığı 

Kazak isyanı 1651 yılına kadar devam eden Leh-Kazak 

(Polonya-Ukrayna) savaşına sebebiyet vermişti. Boğ-

dan Hmelnitski bunun üzerine Osmanlı’nın desteğini 

almaya çalışmıştı. Kazakların sonraki Hetmanı Petro 

Doroşenko ise doğrudan Osmanlıya yakınlaşmıştı. Do-

roşenko Osmanlı’nın himayesi altına girip Avrupa’ya 

yapılacak olan seferlerde Osmanlı Devleti’ne yardımlar 

yapacağını bildirip aynı zamanda ise Osmanlı’nın koru-

masını ve askeri desteğini talep etmişti.

Kazakları kontrol altına almak için bir üsse ihtiyaç 

duymuşlardı. Dinyester Nehri’nin kuzeyinde yer alan 

ve Podolya’nın en muhim kalesi olan Kamaniçe çok 

stratejik önemi bulunmakta idi. Sadece Ukrayna’da 

değil, Boğdan ve Erdel’deki hakimiyeti ve Kırım Han-

lığı üzerindeki otoriteyi pekiştirmek için de gerekliydi 

Kamaniçe.

Osmanlı, Kazak saldırılarını önlemek için Lehista-

nı Rusya karşısında zor duruma düşürecek bir hamle 

yapıp Kazakları onların üzerine yönlendirme yolunu 

seçti. 1699 yılında Doroşenko’ya tuğ, tabl, alem ve 

mehterhane gönderilerek Kazaklar himaye altına alın-

masının akabinde 1670 yılında Lehistan Petro Doro-

şenko ile bütün ilişkileri sona erdirmiş ve nihayetinde 

bir yıl sonra Kazak hakimiyetinde olan Ukrayna top-

raklarını da işgal etmiştir. 

Bu olayların üzerine ise Osmanlı Devleti Ukrayna’nın 

yanında olup1672 yılında Lehistan’a karşı resmen sa-

vaş ilân etmişti. Hatta bu sefere padişahın validesi Ha-

tice Turhan Sultan ve hanımı Haseki Gülnuş Sultan’da 

katılmışlardır.

Dominiken Kilisesi-Haseki Camii

HALIL EMRAH BAKIŞLI

|  63

Nogay Türkleri Bülteni  

 

HAZİRAN 2016

MAKALE

Kamaniçe Kuşatması’nı ve fethi dönemin tarihçisi Def-

terdar Mehmed Paşa şöyle anlatmaktadır;

“Rebiülayir ayının 23. Günü (18 Ağustos 1672) âlemin 

sığınağı ve düşmanın kahredicisi olan Padişah Hazretle-

ri İslâm askerleri ile Kamaniçe kalesini muhasara etmek 

niyetiyle hareket etmişlerdir. Adı geçen kale altına varmış-

lar, sipere girilecek yerleri ve muhasara olunacak mevzileri 

kahır pergeli içine alup görmüşlerdür ki, bu kâle düşman 

ülkeleri dahilinde bulunan kalelerin hepsinden daha sağ-

lam ve meşhurdur. (...) Kâfirler sürüsü aman istemüşler, 

(...) elleründe amanname verilerek kaleyi teslim etmek 

üzere kâfirlerin çoğu orta hisarda toplanmışlardır. (...)  

4 Cemaziyyülevvel 1083 (28 Ağustos 1672) galip as-

kerler 

içeri girmişler ve aynı gün büyük kale İslâm’ın nu-

ruyla nurlanmıştır.”

Kamaniçe’nin alınmasından hemen sonra Bucaş Ant-

laşması imzalanmıştır. Osmanlı kaynaklarındaki bilgi-

lere göre seferden sonra ilk imar işleri olarak Kamaniçe 

Kalesi’nin içinde yer alan kiliseler camilere dönüştü-

rülmüştür. 

Nabî beyitlerinde bu dönüşümü şu şekilde özetler;

“

Ol küfürle leb-â-leb olan köhne deyrler / Oldu Muham-

med ümmetinin cümle mabedi”

Osmanlı Döneminde Kamaniçe’de kiliseden camiye 

çevrilen ve yeni yapılan camiler

•  St. Peter ve St. Paul Katolik Katedrali – Hüdâvendi-

gâr Camii

•  Valide Hatice Turhan Sultan Camii

•  St. Nicholas Dominiken Kilisesi – Haseki Gülnuş 

Sultan Camii

•  St. John Kilisesi – Köprülü Fazıl Ahmed Paşa Camii

•  Kutsal Üçleme Ortodoks Kilisesi – İkinci vezir 

Musahip Mustafa Paşa Camii

•  St. Nicholas Ermeni Kilisesi – Üçüncü vezir Kara 

Mustafa Paşa Camii

•  Carmelites Kilisesi – Vaiz Vani Mehmed Efendi 

Camii

•  St. Stanislaw Kilisesi – Kamaniçe Beylerbeyi Halil 

Paşa Camii

•  Yeni Kale Camii

•  Polonya Kapı Camii

Yapının Tarihçesi

Dominikenlerin Kamaniçe’deki varlığı 1370 seneleri-

ne dek uzanmaktadır. 1420 senesinde şehri yakıp yan-

gında kül olan ahşap kiliselerin yerini alacak olan St. 

Nicholas adına kâgir kilise inşa ettiler daha sonra da 

yanına ahşap binalar eklemişlerdir. Dominiken Manas-

tırı’nın ilerleyişi 15. Ve 16. Yüzyıllar boyunca devam 

etmiştir.  

Kamaniçe’nin Osmanlı tarafından fethedilmesinden 

hemen sonra diğer kiliseler gibi St. Nicholas Kili-

sesi de camiye çevrilip Haseki Gülnuş Sultan adını 

almıştır. Yapıya Osmanlı döneminde mimari cami 

öğelerinin eklenmesinin yanı sıra plan özelliklerinde 

hiç bir değişim yapılmamıştır. Kilisenin çan kulesi 

muhtemelen minare olarak kullanılmış olduğu dü-

şünülmektedir. Yapıda Osmanlı döneminden günü-

müze kadar gelen eser olarak sadece minare kalmıştır 

denebilir. Minarenin üzerine Hz. Meryem heykeli ko-

nulmuştur. Fakat yerleşik geleneğe göre, haseki sultan 

camilerinde tek bir tane minare olabilirdi. Diğer bir 

yandan ise IV. Mehmed’in camisine biri günümüzde 

Kamanice Kalesi

64

Nogay Türkleri Bülteni  

 

HAZİRAN 2016

MAKALE

ayakta duran, diğeri ise tanımlanamayan iki minare 

eklenmiş olduğu arşivlerdeki belgelerden anlaşılmak-

tayken Gülnuş Sultan Camisi hakkında böyle bir ka-

yıt bulunmamaktadır. 

Söz konusu yapı 1680 yılında IV. Mehmed’in camisi ile 

beraber tamirden geçmiştir. Ayrıca Kamaniçe’nin İlk 

Beylerbeyi Halil Paşa’nın kızı vefat ettikten sonra bu 

caminin haziresine gömüldüğü belirtilmektedir. 

Fakat Osmanlı’nın Kamaniçe’den çekilmesinden sonra 

Lehlerin şehre adım atmasıyla birlikte Müslüman me-

zarları kazılıp naaşlar şehir dışına atılıp yok edilmiştir. 

Bu sebepten dolayı Osmanlı döneminden kalma hiç 

bir mezar taşına rastlanılamamaktadır. Manastırın av-

lusunda Halil Paşa’nın kızı adına çeşme yaptırıldığını 

ve bu manastırın ise Osmanlı’nın Kamaniçe’deki yeni-

çeri kışlası olduğu hakkında kaynaklar bulunmaktadır. 

Kaldı ki Kamaniçe’de sayısı 6.000’i aşan Osmanlı as-

keri bulunduğunu düşündükten sonra bu kuvvetli bir 

ihtimâldir.

Haseki Gülnuş Sultan Camisi’nin Mimari 

Betimlemesi

1699 senesinden sonra yapıda çok büyük bir ölçüde 

değişme yapılmadığı için kilise planı ile çok büyük 

benzerlikler göstermektedir. Ortaçağ gotik kilisesi iken 

camiye dönüştürülürken mihrap ve minber gibi öğeler 

eklenip çok büyük ölçüde yapıya müdahale edilme-

miştir. Fakat daha sonra yapılan tamirler sonrası barok 

etkileri görülmektedir.

Koro bölümündeki güney duvarındaki 17. Yüzyıla ait 

olduğu düşünülmekte olan düz atkılı bir kapı, lento-

sunda ve sövelerindeki süslemeleriyle önem taşımak-

tadır. Bu kapıdan kilisenin güneyindeki manastıra 

geçilmekteydi yapı cami olduktan sonra bu kapı kapa-

tılmıştı. Büyük bir olasılıkla caminin mihrabı bu açılan 

niş içerisinde yer almaktaydı. 

 Caminin minaresine 145 basamakla çıkılmakta ve  

yüksekliği ise 36.5 metredir.

Osmanlıların Kamaniçe’den çekilmesinden sonra Ka-

tolik kilisesi olarak işlev vermeye devam etmiştir. Sta-

lin döneminde ise Ateizm ve Dinsizlik Müzesi olarak 

kullanılmıştır. 

Haseki Gülnuş Sultan Camii Minberi

Kilise camiye dönüştürülden sonra eklenen minber 

Osmanlıların Kamaniçe’yi bıraktıktan sonra da ca-

miden sonra tekrar kiliseye çevrilen yapıda varlığını 

sürdürmüştür. Baldaken ve külah bölümü sökülüp 

Kamaniçe Müzesi’nde sergilenmiştir. Baldaken ve 

külah bölümü günümüze kadar ulaşamayan minber, 

3.78 metre uzunluğunda, 3.90 metre yüksekliğin-

de olup 14 basamaklıdır. 2004 yılında Polonyalılar 

tarafından restore edilmiş ve devşirme malzeme 

kullanıldığı tespit edilmiştir. Duvara dönük kısım-

da kullanılan üç parça devşirme malzemede latince 

yazılar yer almakta ve bunun mezar taşları olduğu 

düşünülmektedir. 

Minberin girişinde basık kemer göze çarpmakta ve Ke-

lime-i tevhid yazmaktadır. 

KAYNAKÇA

•  İnci Kuyulu Ersoy, “Ukrayna’daki Türk Dönemi 

Eserleri”,

  IV. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Araştırmaları 

Sempozyumu Bildirileri , Van 2000, s. 197

•  Janusz Smaza, “17th-century Islamic Pulpit (Min-

bar) in the St. Nicholas the BishopRoman-Catholic 

Church in Kamieniec Podolski (Kamianets-Podil-

skyi), Ukraine – Restoration Research and Issues”,

  11th International Congress on Deterioration and 

Con-servation of Stone,  15-20 September 2008, 

Torun, Polonya

, Cilt II, s. 1307-1308.

•  Sanat Tarihi Yıllığı XXIII – Ukrayna’da bir Haseki 

Sultan Camisi ve yadigar kalan minberi – İstanbul 

Üniversitesi Edebiyat Fakültesi

·  Сикора Эдуард – Лица Камена Подольского – 

Харков – «Мiскьдрук» 2010

     (Sikora Eduard – Lisa Kamena Podolskogo – Khar-

kiv – “Miskdruk”- 2010)

•  Станіславська Л. Стара фортеця. — Кам’янець-

Подільський, 2002. — 56 с.  (Stanislavska L. Stara 

fortetsya – Kam’yanets-Podilski, 2002, 56 s.)

·  Пламеницька О. Кам’янець-Подільський.  — 

Київ: Абрис, 2004.  — 255 с. (Plamenitska O. 

Kam’yanets-Podilskiy – Kyiv: Abris: 2004. – 255 s.

•  Будзей О. Вулицями Кам’янця-Подільського. — 

Львів, 2005. — С. 89—97.  (Budzey O. Vulitsyamı 

Kam’yanetsya-Podilskogo. – Lviv, 2005 –s. 89-97)

•  Седак О. Кам’янець-Подільський замок // 

100 найвідоміших шедеврів України.  — К.: 

Автограф, 2004.  — С. 273—279. (Sedak O. 

Kam’yanets-Podilskiy zamok // 100 navidomşih 

şedevriv Ukrainı – K.: Avtograf, 2004

HABER

|  65

Nogay Türkleri Bülteni  

 

HAZİRAN 2016

HABER

66

Nogay Türkleri Bülteni  

 

HAZİRAN 2016

SABANTOY ŞEKER KÖYÜ’NDE KUTLANDI

Nogay Türkleri’nin geleneksel bahar bayramı olan sa-

bantoy, bu yıl Ankara’nın Şereflikoçhisar İlçesi’ne bağlı 

Şeker Köyü’nde düzenlendi.

Nogay Türkleri’nin geleneksel olarak kutladıkları ba-

har bayramı sabantoy bu yıl Ankara’nın Şereflikoçhisar 

İlçesi’ne bağlı Şeker Köyü’nde gerçekleştirildi. Bu yıl 

onuncu kez düzenlenen sabantoy şöleni, Tuz Gölü hav-

zasında bulunan, Nogay Türkleri’nin yaşadıkları 7 köyde 

sırasıyla yapılmakta.

15 Mayıs 2016 tarihinde Şeker Köyü’nde Türk Dünya-

sı Hatıra Ormanı’na, Türksoy Genel Sekreteri Düsen 

Kaseinov ve Bursa Vali Yardımcısı Mustafa Altıntaş ile 

Nogay Türkleri dernek başkanlarının fidan dikmesi ile 

başlayan program şölen alanında devam etti.

Sabantoy şöleni şehitlere saygı duruşu, İstiklal Mar-

şı’nın okunuşu ve ardından Hamza Yılmaz’ın okuduğu 

Kur’an-ı Kerim tilâveti ile başladı. Nogay Türkleri Eği-

tim Kültür ve İşbirliği Derneği Başkanı Celalettin Er-

bay’ın açılış konuşmasının ardından, Tataristan Milli 

Bağımsızlık Hareketi Lideri Dr. Fevziye Bayramova da 

bir konuşma yaptı. Protokol konuşmalarında sırasıyla, 

Türksoy Genel Sektereri Düsen Kaseinov ve Bursa Vali 

Yardımcısı Mustafa Altıntaş birer konuşma yaptılar. Ko-

nuşmaların ardından dernek başkanlarına, protokol üye-

leri ve basın mensuplarına plaket takdimi yapıldı.

Sabantoy Şöleni, Nogay Türkleri Eğitim Kültür ve İşbir-

liği Derneği’nin yanısıra, Konya, İstanbul ve Ilgın Nogay 

Türkleri Derneklerinin organizasyonuyla gerçekleşti-

rildi. Şölene, geçen yıllara göre katılımın düşük olduğu 

gözlendi. Bu durum aynı zamanda sabantoya katılan 

Nogay Türkleri’nin de hayal kırıklığına neden oldu. Zira 

sabantoylar, daha önceki yıllarda olduğu gibi bütün der-

neklerin katılımı ile oluşturulan bir platformun organi-

zasyonu ile gerçekleştirilmekte idi.

Şölende sahne alan ünlü sanatçı Arslanbek Sultanbe-

kov’un yanısıra mahalli sanatçı İlker Aktan da şölene 

katılanlara şarkılar seslendirdiler. Konya Kırım Türkleri 

Derneği folklor ekibinin sergilediği halk oyunları ise bü-

yük ilgi çekti.

Sabantoy Şölenine katılanlara Şeker Köyü halkı adına, 

Muhtar Zekeriya Güneş tarafından çibörek ve ayran ik-

râmı yapıldı. Şölende, Dağıstan’dan gelen Nogay ressam 

Alibek Koylakaev’in resimlerinin sergilendiği bir sergi 

alanı vardı. Sabantoy şenliği alanda, TRT Avaz tarafın-

dan haber bültenine canlı bağlantı ile duyuruldu.

HAKAN BENLI

HABER

|  67

Nogay Türkleri Bülteni  

 

HAZİRAN 2016

YÖNETIM KURULU YENI GENEL MERKEZDE

ILK TOPLANTISINI YAPTI

Nogay Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Yöne-

tim Kurulu, tadilat ve tefrişâtı tamamlanan yeni Genel 

Merkezinde ilk toplantısını gerçekleştirdi.

16 Mayıs akşamı Derneğin, Keçiören, Esertepe Mahal-

lesinde yapılan toplantıya; Yönetim Kurulu Başkan ve 

üyeleri Cemil Sütbaş, Cem Arslan, Aziz Özbek, Rama-

zan Can, M. Emin Sütbaş, H. Ümit Göncü, Ömer Ak-

türk, İsmail Orak ve Muzaffer Çakır ile Oslo Kırkkuyu 

Nogay Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Nizamettin 

Demirez, Türk Dünyasının Nogay yıldızı Arslanbek Sul-

tanbekov ve Nogay Ressam Alibek Koylakaev katıldılar.

Nogay Türkleri 1. Uluslararası Futbol Şampiyonası, 

Ramazan ve kurban etkinlikleri başta olmak üzere, gün-

demdeki ulusal ve uluslararası etkinlik ve faaliyetlerin 

görüşüldüğü toplantıda, Genel Merkezin açılış progra-

mı da değerlendirildi.

Cıyın Üy, Kazan Üy, Başkan, Konak Üy ve Kitaphananın 

bulunduğu Genel Merkezin Ramazan ayından sonra 

resmi açılışının yapılması planlanıyor.

HACI ÜMIT GÖNCÜ

68

Nogay Türkleri Bülteni  

 

HAZİRAN 2016

NOGAY EDEBİYATI

Kаlаdаn yürеtаgаn otobus аvılgа kirmеytаgаnı sеbеpli, 

mеn оnnаn аvılgа burılаtаgаn yоldа tüstüm dе, yоldıñ 

şеtindе аvılgа bаrаtаgаn otobustı sаklаp turdım. Köñi-

lim bеk ârüv edi. Nеgе dеsеñ mеn bаrаtаgаn аvıldа 

yazlıktаn bеrbеtin âdеmlеr sаklаgаn sаbаntоy ertеn 

bоlmаgа kеrеk edi. Аşık, yuldızlı köktе, yеlsiz yılı kеşе-

dе ertеngi künniñ ârüv bоlаyagı аkındа bildirip, yandı 

tınışlаndırаdılаr. Sаbаntоygа kеrеk zаtlаr, uvak-tüye-

ginе dеyim оylаnılıp, âzirlеngеnlеr. Аvıldıñ eñ sıylı, 

dаñklı kаrtı Аlimurzа sаbаntоydıñ hаnı bоlıp sаylаn-

gаn, Yanbоlаt-töbеdiñ bаsınа hаnnıñ sаrı şаtırı kurаl-

gаn, sаbаntоydа bоlаtаgаn аt şаbıs, kürеs, tаs аtuv dе-

gеndеy sınаslаrgа yеr âzirlеngеn, yas-yavkа sаvgа üşün 

yоrgаlаytаgаn bаgаnаdıñ özü şоñkır kаzılıp, yerge оl-

tırtılgаn, seyyar magazadın kasabadan kеleyegi akındа 

dа söylеsilgеn. Sаbаntоydа üykеn mânе bеrilgеn bi-

rinşi bаrаznаdı аydаyak trаktоr dа türli tüsli kаzbаlılаr 

mаn yarаsıklаnıp, ertеn eñ sıylı mekanisyendi özünе 

оltırtpаgа âpmе-âzir bоlıp, bаyrаmdı sаklаp turаdı.

Оylаrımа kömülgеnnеn sеbеp yоldа eşеk аrbаdıñ аl-

dımа kаytip kеlip tоktаlgаnın bilmеy kаldım.

-  Ulım, sеn bаyagı özüñüzdikilеrgе klubkа bаrа bоlаr-

sıñ? - dеgеn dаvıs mеnim kаnаtlаngаn оylаrımdı buzdı.

Eşеk аrbаdıñ üstünde оltırgаn şâvcik kаrt mаgа kılpı-

sıp, külеmsirеp karadı.

-  Sаlаm âlеykum, Köşеn! - dеdim mеn. Оnıñ аtınа 

«аgаy» dеgеn sıylаv sözün kоspаdım, nеgе dеsеñ biz 

оnı mаn âr zаmаndа dа bir tеñdеy bоlıp söylеsеtаgаn 

edik. Sоñ bеrgеn sоrаvınа yavаp bеrdim.

-  Rоbеrt pеn Yakub mеni sаklаp tаlgаn bоlаrlаr.

- Оltır, mеn dаñılgа yоl аlgаn bоlsаm dа, sеni yеriñе 

yеtkеrеyim, - dеp оl kоlındаgı sıbırtkısın bulgаp, mеni 

özü bеtkе şаkırdı.

Bаrаyak yеrim uzаk tuvıl dedi, üş-dört şаkırım.

Mеn, kаlаdıñ âdеmi, аvılşılаrdıñ külkisi bоlmаyım dеp, 

kündiz eşеk аrbаgа оltırmаgа tаrtınаyak edim. Bizim 

zаmаndа eşеk yеgilgеn аrbа, аylаk siyrеk zаttı dа em 

bu eskilik âdеmlеrdе külkidi tuvdırаdı. Sоnıñ üşün dе, 

аrbаgа оltırgаnımdа, mеn özümniñ sоsı etkеn isimе 

em kаrttıñ şаkırgаnınа külеmsirеdim. Yıldızlаr dа kök-

tе külеmsirеgеndеy köründülеr. Kаrа аsfаlt yоl bаylаp 

tıgırgаn tеgеrşiklеrdiñ tıkıldаvı mеni tеrbеtip, zаvıklа-

nıp bаrdım. Bötеn dе sоsı âlеmеt kаrt pаn, iyin iyingе 

tiyip, оltıruv iygi edi. Köşеn, ündеmеy, sıbırtkısı mаn 

eşеgin аydаy edi. Mеn, оl bir kucırlı zаt аytаr dеp, sаk-

lаymаn. Аmа оl ündеmеydi. Tеk elеktrоşırаklаr mаn 

yarıklаngаn аvıldıñ оrtа оrаmınа şıgаyatkаndа, оl kо-

lındаgı sıbırtkısı mаn bıdırаgаn yıldızlı kökkе körsеtip, 

köñilin dе kötеrinki etpеy, sаbır dаvаzı mаn:

- Tеzdеn Köşеn dе bir yıldızgа аylаnаyak, - dеp аyttı.

Egеr kаrt sоl zаttı öktеmsip yadе özünüñ kılıgınа kеlis-

tirip, şаypаksıp аytkаn bоlsа, mеn külеr edim, а оnıñ 

özündükinе usаmаgаn köñilsiz, sаbır dаvаzı mеni оylı 

etti. Mеn kаrttıñ bеtinе dе kаrаdım. Ömiri külеmsirеp 

turgаn Köşеnniñ yüzi dе türlеngеn edi. Sоl zаmаndа 

nеgе di аyap kеttim mеn kаrttı. Kеnе dе köñilimdi 

kötеreyek üşün mеn, sıpаtımа külеmsirеvdi zоr mаn 

endirip, sоrаdım:

- Kаydа yоllаngаn ekеsiñ? Kаrаymаn dа аrbаñdа kаzаn 

dа, tеzеk tе bаr. 

- Mеn, аrbаmgа bu zаtlаrdı sаlıp, âr kеşеdе şıgаmаn. 

Аvıldаn erеk bir yеr tаvıp, оt yagаmаn, kаzаn ilip 

şаy аsаmаn, şаy kаynаgışаy kеşki dаñıldı tıñlаymаn, 

kаrаñа köktiñ kümpеzinе suklаnаmаn. Töbеñdе yıl-

dızlаr yanıp, sıñаr özüñ dаñıldа bоlıp, şаy işkеnnеn 

iygi zаt, оllаhıy, bu dunıyadа körmеymеn! Şаy işsеm, 

yanım tоyadı! Yanım nоgаydıñ yaşаvındа körgеn bir 

tоyı, оl şаy! Köñili dе, tоyı dа, nâsibi dе şаy! - dеp kаrt 

sоñındа kаtırıp аytkаnı şаypаksıp söylеytаgаn аldıngı 

Köşеn kаyttı dеgеndi bildirdi.

Mеn  külеmsirеp аrbаdаn tüstüm.

- Sаgа dа, sеniñ eşеgiñе dе mеni yоldа kаldırmаgа-

nıñız üşün sаvbоl аytаmаn! - dеp mеn, kаrttıñ sözünе 

kеlispеgе şаlısıp, оnı erkеlеdim.

Eşеkkе kim sаvbоl аytаtаgаn dеp, kаrt külеr dеp оy-

lаp özüm külеdim, аmаn dа kаrt, mеnim söylеgеnimdi 

mаkullаp, bаsın iydi. Sоl zаmаndа mеn kötеrе dе sаr-

kıldаp külеdim.

- Nё, аrаm zаt! - dеp kаrt sıbırtkı mаn eşеgin tаrttı. - 

Tаp yıldızlаrdıñ özünе аlıp kаş mеni! - dеp yеkirdi оl 

em eşеk аrbа kаrаñаdа yоk bоldı.