Талаба ишлаши мумкинми?

Талабалардан меҳнат қонунчилигига оид кўплаб саволлар келиб тушмоқда. Қуйида энг кўп берилган саволларга қонун ҳужжатлари билан асослантирган ҳолда жавоб берамиз.

1. 
   Талаба ишлаши мумкинми?
   

Ҳа, талабалар бемалол ишлашлари мумкин. Ўзбекистон Республикаси меҳнат қонунчилиги бўйича бунга ҳеч қандай чеклов йўқ. Яъни Меҳнат кодексининг 77-моддасига кўра, 16 ёшга тўлган ҳар бир шахс меҳнат қилиш ҳуқуқига эга. 15 ёшдан эса соғлиғига зиён етказмайдиган, таълим олиш жараёнини бузмайдиган енгил ишни ўқишдан бўш вақтида бажариши учун ота-онасидан бирининг ёки ота-онасининг ўрнини босувчи шахслардан бирининг ёзма розилиги билан ишга қабул қилишга йўл қўйилади.
Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта-махсус таълим вазирининг «Олий таълим тўғрисида»ги низомни тасдиқлаш ҳақидаги 9-буйруғи (афсуслар бўлсинким, ушбу ҳужжат рус тилида https://www.lex.uz/docs/327039)нинг 50-бандида кундузги таълим шаклида таҳсил олаётган талабалар ўқишдан бўш вақтларида олий ўқув юрти ва бошқа ташкилотларда меҳнат шартномаси тузган ҳолда ишлашлари мумкинлиги белгиланган. Бундан келиб чиқадики, талаба бемалол ишлаши мумкин. Фақат таълимдан бўш вақтида.

2. 
   Талаба қайси курсдан бошлаб ўзи таълим олаётган мутахассислик бўйича ишлаши мумкин?
   

Вазирлар Маҳкамасининг 2005 йил 21 декабр­даги 275-қарори билан «Халқ таълими ходимлари меҳнатига ҳақ тўлаш тўғрисида»ги низомнинг (https://www.lex.uz/docs/941876) 7-бандига кўра:
Олий ёки ўрта махсус, касбий маълумотга эга бўлмаган шахсларни умумтаълим муассасаларига педагог лавозимига қабул қилишга йўл қўйилмайди.
Мазкур низомнинг 8-бандида «олий таълим муассасасининг 4-курсида ўқиётган шахслар педагоглик ишини амалга ошириши мумкин ва уларга ўрта махсус, касбий маълумотга эга бўлган тегишли лавозимдаги ходимнинг базавий тариф ставкаси сингари базавий тариф ставкаси белгиланади» дейилган.
Диққат! Ушбу қоида кундузги таълим шаклида таҳсил олаётганлар учун ҳам, сиртқи таълимда таҳсил олаётганлар учун ҳам бирдай амал қилади.
Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 19 январдаги 2733-қарори 1-иловасига кўра, юрисконсульт ёрдамчиси лавозимида олий ёки ўрта махсус юридик маълумотга эга бўлган ёхуд Тошкент давлат юридик университети ҳузуридаги Юридик кадрларни халқаро стандартлар бўйича профессионал ўқитиш марказида юридик мутахассислик бўйича қайта тайёрлаш курсларини тамомлаган ва белгиланган намунадаги дипломни олган шахс, шунингдек, олий таълим муассасасининг юриспруденция мутахассислиги бўйича таҳсил олаётган бакалавриат босқичининг битирувчи курси талабаси ёки магистранти ишлаши мумкин.
Шунингдек, Вазирлар Маҳкамасининг 2009 йил 18 декабрдаги 319-қарорига 2-иловa – «Клиник ординатура тўғрисида»ги низомга кўра, ўқитишнинг иккинчи йилидаги таълим дастурини муваффақиятли ўзлаштирган клиник ординаторлар раҳбарларининг ёзма тавсияси асосида меҳнат шартномаси бўйича соҳа бўлимларида тунги навбатчилик қилиш ёки ўқишдан ташқари вақтда мутахассислиги бўйича ишлаш ҳуқуқига эгадирлар.

3.