Ta’lim tugrisida

49.XIV-XVI asrlarda Movarounnaxrda ta’lim-tarbiya va pedagogik fikrlar taraqqiyoti. Qariyb bir yarim asr davomida mo'g'ullar istibdodi ostida xonavayron bolgan Movarounnahr xalqi XIV asr awallariga kehb mo‘g‘ullar zulmidan qutula boshladi. Movarounnahrda kuchh davlat tuzishga bolgan intihsh
g'olib keldi. M ogul istilochilariga qarshi Buxoroda xalq Mahmud Torobiy boshchiligida qo'zg'oldi, Sam arqand va Xurosonda esa sarbadorlar qo'zg'olonlari ro'y berdi. Natijada sarbadorlar bir muddat hatto hokimiyatni ham boshqarib turdilar. XIV asm ing ikkinchi yarmida Movarounnahming feodal tarqoqligiga barham berildi, m am lakat mo'g'ul bosqinchilaridan tozalandi. XIV asrning oxiri - XV asrlarda Markaziy Osiyoda feodal m unosabatlar rivoj topa boshladi. Sohibqiron Temur va dastlabki tem uriylar hukm ronlik qilgan davr Movarounnahr tarixida alohida o'rin egallaydi. Markazlashgan buyuk Temur davlatining barpo etilishi bilan Movarounnahrda yana fan va madaniyat, maorif qaytadan ravnaq topa boshladi. Shuning uchun ham XTV asrning ikkinchi yarm i - XV asr tarixda
Sharq Uyg'onish davrining ikkinchi bosqichi deb ataladi.Chunki bu davr madaniyati o'z yo'nalishi, iqtisodiy asosi jihatidan IX-XII asrlar madaniyatining davomi sanaladi.XIV asming uchinchi choragi— XV asrda Markaziy Osiyoda iqtisodiyot, fan va madaniyat o'sdi. Amir Temur hukmronligi davrida jahonning ko'plab shaharlarida Samarqandga hunarm andlar, olimu fozillar, san’atkorlar, m uhandislar ohb kelindi va ulam ing boy tajribalari, ijodiy mahoratlaridan ilm- ma’rifat, madaniyat, qurilish jabhalarida kengfoydalanildi. Samarqand va Hirotda madrasalar, kutubxona va rasadxona qurildi. Tibbiyot ilmini o'rganishga qiziqish yanada kuchaydi. Riyoziyot, falakiyot, jo'g'rofiya, tarix, adabiyot, falsafa ham da tarbiyashunoslikka oid asarlar yaratildi. Forobiy, Beruniy, Ibn Sino, Umar Xayyom, Sa’diy meroslarini, yunon-rim madaniyatini o'rganishga havas kuchaydi.
Amir Temur saltanatni barpo qilish va uni mustahkamlash uchun juda katta xizmat qildi. Madrasalar muayyan darajada ixtisoslashgan edi. Masalan, boshqaruv kadrlarin i tayyorlash M uham m ad Sulton madrasasida, diniy muassasalar uchun kadrlar tayyorlash mavlono Qutbiddin Sadr madrasasi, umumiy mutaxassislar, ya’ni ziyoli, imom, ohm, maktab o'qituvchisi tayyorlashga oid Temur, Saroym ulkxonim madrasalari ixtisoslashgandi. Lekin ularning hammasida Qur’on, Hadis, fiqh o'rganilgan. Madrasalam ing ixtisoshgiga ko'ra umumi aqhya, umumi
askariya, umumi ma’muriyalar ham o'rgatilgani haqida ma’lumotlar bor