Ta`lim va tarbiya jarayonida axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish

O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Buxoro Davlat Universitetining Pedagogika Instituti

“Maktabgacha ta'lim” yo'nalishi

“Matematik tasavvurlarni shakllantirish nazariyasi va texnologiyasi” fanidan

MUSTAQIL ISH


Mavzu: Fazoda mo‘ljalga olishni shakllantirish vazifalari o‘ziga nisbatan tinch va harakat holatidagi asosiy yo‘nalishlarni farqlash.
Guruh: 5MT-21 S
Bajardi: Kenjayeva M.
Rahbar: Yashiyeva F.Y.


Buxoro - 2022
Mavzu: Fazoda mo‘ljalga olishni shakllantirish vazifalari o‘ziga nisbatan tinch va harakat holatidagi asosiy yo‘nalishlarni farqlash.


Reja:
1. Fazo va fazoda mo‘ljal olish haqida tushuncha.
2. Fazoda mo‘ljalga olishni rivojlantirish uchun ta’limiy o‘yinlar.
3. Fazoda mo‘ljalga olishni shakllantirish vazifalari o‘ziga nisbatan tinch va harakatlar holatidagi asosiy yo‘nalishlarni farqlash.
4. Fazoda mo‘ljal olishni rivojlantirish uchun ta’limiy o‘yinlardan foydalanish.
5. Fazoda mo‘ljalga olish yo‘llari.

Fazo va fazoda mo‘ljal olish haqida tushuncha. Suhbatning borishida tarbiyachi bolalar e’tiborini xarakterli detallarga qaratadi. Masalan, mashina qaralayotgan bo‘lsin; oldinda kabina, orqada kuzov, pastda oldingi va keyingi g‘ildiraklar. Buyumlar tasvirlangan qirqma rasmlar, kubchalar mustaqil ravishda detallardan (qismlardan) butunni tiklash imkonini beradi, ya’ni ob’ektning fazoviy buyumlarini (ustida-ostida, tagida-yuqorisida, oldidan-orqasidan, bir tomoni - yon tomonidan va ikkinchi tomonidan) o‘zlashtirish imkonini beradi. Bolalar hali obyektning o‘ng va chap tomonlarini farqlay olishmaydi; bu murakkab malaka maktabgacha katta yoshda o‘zlashtiriladi. Kichik guruhda buyumning fazoviy xarakteristikasini tushunish qisman o‘zlashtiriladi. U holda, deb so‘raladi, bolalarni buyumlarga, boshqa odamga nisbatan mo‘ljal olishga o‘rgatish zarur. “O‘ziga” nisbatan mo‘ljal olishning o‘zi yetarli bo‘lishi mumkin. 3-javob. Tevarak -atrofimiz, ya’ni atrofimizdagi fazo, odamlar, har xil buyumlar to‘plami to‘lib-toshib yotibdi. Mana shu fazoda mo‘ljal olish ularning har xil parametrlarini, jumladan, “oldidan”, “orqasidan”, “yonidan”,“ustidan”, “ostidan”, keyinroq buyumning “chap” yoki “o‘ng” tomoni kabi parametrlarini hisobga olish majburiyatini yuklaydi. Oldin uziga, so‘ngra boshqa odamga, buyumlarga nisbatan qaramaqarshi tomonlarini ajratish, birinchidan, istiqbolda bolaning faqat “o‘ziga” nisbatangina emas, balki boshqa obyektlarga, boshqa odamga nisbatan mo‘ljal olish malakasini egallashni ta’minlaydi. 4-javob. Sutka davomida tarbiyachi bolalar e’tiborini ular faoliyatlari xarakterlari bilan bog‘lik har xil vaqt oraliqlari o‘rtasidagi munosabatlarga qaratadi.Tarbiyachi sutka qismini aytadi va bolalarning shu qismga mos keluvchi faoliyat turlarini sanab o‘tadi, masalan: “Hozir ertalab. Siz gimnastika qildingiz, yuvindingiz, nonushta qilasiz” yoki “Hozir kunduzi. Kunduzi ota- onalarimiz ishlashadi, biz esa shug‘ullanamiz” Tarbiyachi bitta bola bilan, kichik-kichik guruhlar bilan suhbatlashib, ulardan kechasi, ertalab (uyg‘onganlaridan keyin), kunduzi nima qilganliklarini gapirib berishni so‘raydi. Elementar matematik tasavvurlarni rivojlantirishga bag‘ishlangan mashg‘ulotlarda bolaning sutka haqidagi tasavvurlari mustahkamlanadi. Maktabgacha yoshdagi bolalarning har bir vaqt oralig‘i uchun xarakterli bo‘lgan faoliyat turlari tasvirlangan rasmlar o‘zlariga ko‘rsatiladi va ulardan so‘raladi: “Rasmda tasvirlangan bolalar nima suhbatda?”, “Buni ular qaysi vaqtda suhbatda?” Ushbu savollarga javob berish taklif qilinadi: “Sen qachon dam olasan? Sayr qilasan? Uxlaysan? va boshqalar. Kichkintoylarga kunduzi, kechasi, ertalab, kechqurun tasvirlangai rasmlarni sutkaning berilgan qismi uchun xarakterli bo‘lgan amaliy faoliyatlari tavsiflangan hikoyalardan, she’rlardan parchalar o‘qishdan ham foydalanish mumkin.