Таълимни ташкил этиш турлари ва шакллари

Ta’lim pedagogik tizimlarining rivojlanish tendensiyasi. Dunyoda shunday ta’lim tizimi yuzaga kelganki, uni kupchilik “kullab turuvchi, ta’minlovchi, yordamchi ukitish” deb ataydilar. U odamni kundalik muammolarni xal etishga tayyorlashga asoslangan bulib, shaxsning faoliyati va xayot tarzini kullab turish uchun muljallangan.
Ayni vaktda “innovasion” (yangilik kiritish) ta’limni tashkil etishga aloxida axamiyat berilmokda. Mazkur ta’limning kuyidagi uziga xos xususiyatlar mavjud:

1. 
   bu oldindan kura bilish, ya’ni, ukuvchinini avvalgi va xozirgi tajribasi asosida ukitish emas, balki uni uzok kelajakni muljallashga urgatishdan ibora bulib, ukuvchi ijtimoiy xayot va kasbiy faoliyatda taxmin kilish, kuzlash, modellashtirish va loyixalashtirish amalga oshira olishi zarur.
   
2. 
   ukuvchining xamkorlikda ta’lim olish va muxim karorlarni kabul kilish (lokal va xususiydan tortib dunyoni, madaniyat, sivilizasiya rivojlanishini xisobga olishdan global muammolarni xal etish)da faol ishtirok etishini ta’minlash.
   

Keyingi yillarda masofaviy ta’lim (lotincha distantia – masofa) – masofadan turib ukitish keng rivojlanmokda. Masofaviy ukitish – ta’lim texnologiyasi bulib, unga kura ukuvchi kayerda va kanday xolatda bulishidan kat’iy nazar muayyan ta’lim muassasasi ta’lim dasturini urganish imkoniyatiga ega buladi. Bu maksadni amalga oshirishda zamonaviy axborot texnologiyalari: darsliklar va boshka bosma nashrlar, urganilayotgan materialni kompyuter telekommunikasiyalari orkali uzatish, videotasmalar, munozaralar va seminarlar utkazish, regional va milliy televideniye xamda ravdio orkali ukuv dasturlarini namoyish etish, kabelli televideniye va ovozli pochta, ikki tomonlamali videokonferensiyalar, telefon orkali kayta aloka bilan bir tomonlama videotranslyasiya va boshkalarning xizmatiga tayaniladi. Masofali ukitish ukituvchilarga vaktini tejashda kulaylik yaratadi, asosiy faoliyatidan ajralmagan, jumladan uzok rayonlarda yashovchilarga ukish imkonini yaratadi, ukuv fanlari erkin tanlanadi, fan, ta’lim va madaniyat mashxur namoyondalari bilan munosabatlar imkonini beradi. Ukuvchi va ukituvchilarning faol uzaro munosabatlari, mustakil ishlashni faollashtirish va ukuvchilarning mustakil bilim olish extiyojlarini koniktirishga xizmat kiladi.