Ta’minotchi va iste’molchi munosabatlari sxemalarini taxlil etish

Ta’minotchi va iste’molchi munosabatlari sxemalarini taxlil etish

Reja:

• Qurilishning pudratchilik va xo‘jalik uslublari
• Qurilishda xususiy mulkchilikning tashkiliy shakllari

Qurilishning pudratchilik va xo‘jalik uslublari

• Qurilish uslublari – ular xo‘jalik tavsifida bo‘lishi, ya’ni ishlar joriy va qurilishni amalga oshiradigan korxona yoki tashkilotlarning kuchlari va vositalari hisobiga amalga oshirilishi mumkin; shuningdek, pudrat asosida bo‘lishi, ya’ni bu holda ishlar doimiy faoliyat yuritadigan qurilish tashkilotlari bilan buyurtmachi o‘rtasidagi pudrat shartnomasi asosida amalga oshiriladi; bundan tashkari, aralash tavsifda bajarilishi ham mumkin bo‘lib, bunda ishlarning bir qismi pudratchi tashkilotlar bilan shartnoma asosida, yana bir qismi esa – qurilish tashkilotining o‘z kuchlari hisobiga bajarilishi belgilanadi.

Xo‘jalik uslubi qator kamchiliklarga ega. Bu uslubdan foydalanib qurilishni amalga oshirish uchun qurilish jamoasini yangidan tashkil qilish va xususiy ishlab chiqarish bazasini vujudga keltirish talab qilinadi. Ishlar tugallanganidan keyin – ishchi jamoa tarqatiladi va baza tugatiladi. Korxona hisoblanmasligi asosida, xo‘jalik uslubida qurilishni amalga oshirishning asosiy faoliyatini ro‘yobga oshirishda ishlar texnologiyalari va ularni tashkil qilishning takomillashtirilishi amalga oshirilmaydi.

• Xo‘jalik uslubi qator kamchiliklarga ega. Bu uslubdan foydalanib qurilishni amalga oshirish uchun qurilish jamoasini yangidan tashkil qilish va xususiy ishlab chiqarish bazasini vujudga keltirish talab qilinadi. Ishlar tugallanganidan keyin – ishchi jamoa tarqatiladi va baza tugatiladi. Korxona hisoblanmasligi asosida, xo‘jalik uslubida qurilishni amalga oshirishning asosiy faoliyatini ro‘yobga oshirishda ishlar texnologiyalari va ularni tashkil qilishning takomillashtirilishi amalga oshirilmaydi.

Bir qator katta korxonalarda mustaqil qurilish – montaj tashkilotlari (QMT) mavjudligi qayd qilinadi. Masalan, mustaqillik yillarida temir yo‘l sohasida avval tarqatilgan va keyinchalik yo‘l xo‘jaligi boshqarmasi tomonidan xo‘jalik uslubida bir qator yangi qurilishlar amalga oshirilgan, ehtiyoj tufayli, keyinchalik qurilish tresti qaytadan tuzilgan. Bu holda ishlarni amalga oshirish va olingan natijalar pudrat uslubiga yaqinlashtiriladi, chunki buyurtmalar uzluksiz kelib turishi trestda muqim ishlaydigan kadrlar va moddiy-texnika bazasini tuzish va idora qilish imkoniyati paydo bo‘lgan.