Tanqidiy fikrlashni rivojlantiruvchi 100 ta savol Quyida biz odatlangan fikrlash doirasidan tashqariga chiqishga undovchi savollar keltirilgan

Tanqidiy fikrlashni rivojlantiruvchi 100 ta savol

Quyida biz odatlangan fikrlash doirasidan tashqariga chiqishga undovchi savollar keltirilgan.

Muallif: Li Vatanabi-Kroket

Aniq fanlarga oid tanqidiy fikrlash savollari

Ushbu sohalar uchun tanqidiy fikrlash eng muhim jihatlardan biri hisoblanadi. Quyida keltirilgan savollar aniq fanlarning oʻziga xosligi bilan birgalikda, turli xil muammolar ustida ishlash davomida ahamiyat qaratish kerak boʻlgan sifatlar haqida bosh qotirishga undaydi.

1. Qanday istisno holat evolyutsiya nazariyasini rad qilishi mumkin?

2. Sizningcha, agar atom energiyasi hech qachon qurol sifatida ishlatilmaganida, hozirgi hayotimiz qanday boʻlishi mumkin edi?

5. Imkoni boʻlganida odamlarni yaxshiroq turga aylantirish uchun ularni genetik jihatdan qanday oʻzgartirardingiz?

6. Insoniyat qancha payt yashasa texnologiya ham shu davr mobaynida toʻxtovsiz rivojlanadi, deb oʻylaysizmi yoki u qachondir yoʻq boʻlib ketishi mumkinmi? Umuman olganda, uni toʻxtatish kerakmi?

9. Agar ___________ (insondagi xohlagan bir a’zo) juda kuchli ishlashni boshlasa, bu ta’naga qanday ta’sir etishi mumkin?

10. Ilmiy tartib-qoidalar va ruhiy rivojlanish nizomlari qachondir yagona qoidalar tizimiga aylanishi mumkinmi? Qanday qilib?

11. Tabiatda oʻziga xos tartib mavjudmi yoki bu tartibsizlik va tasodifmi? Nega bunday deb oʻylaysiz?

12. 30 yildan keyin hayot qanday boʻlishi mumkin?

13. Sizningcha, yerdan tashqaridagi hayotning kashf qilinishiga insoniyat qanday munosabatda boʻladi?

14. Qaysi yoʻl bilan atrof-muhit, tabiat va butun borliqni samarali tozalash mumkin? Nega bunday fikrdasiz?

15. Texnologik yutuqlar natijasida inson tanasi quvvatini qanchalik oshirish mumkin? Nima uchun?

16. Juda koʻp bilimlarni egallash mumkinmi? Nega?

17. Olam chindan ham «cheksiz» ekaniga qanday amin boʻlishimiz mumkin?

18. Qaysi ilmiy kashfiyot insoniyatga eng katta foyda keltirgan,deb hisoblaysiz? Eng katta xavf tugʻdirgani-chi?

Salomatlik yuzasidan tanqidiy fikrlash savollari

Ushbu savollar sogʻlik va salomatlik haqida mulohazakorlik bilan chuqur oʻylab koʻrishga undaydi.

1. Hayotimizda muvozanatga erishishda sogʻlik qanday ahamiyatga ega? Bunga qanday erishish mumkin?

2. “Baxt” ning taʼrifi qanday? U hayotimizda qanchalik muhim?

3. “Yashash” va “tirik boʻlish” oʻrtasida qanday farq bor?

4. Sogʻlom boʻlish boshqalar bilan munosabatlaringizga qanday taʼsir qiladi?

5. Nega hayotdan minnatdor boʻlish muhim? Minnatdorlikni qanday qilib kundalik odat tusiga aylantirish mumkin?

6. Hayotingizdagi eng katta muvaffaqiyat va muvaffaqiyatsizliklarning omili nima deb hisoblaysiz?

7. Agar hayotingiz uchun zararli, deb hisoblagan uchta odatdan voz kechishingiz mumkin boʻlganida, bular qaysilar boʻlardi? Nega?

8. Agar barchamiz boʻlayotgan ishlarning toʻgʻri yoki notoʻgʻriligiga qat’iy e’tibor qarata boshlasak, hayotimizdagi hamma narsa yaxshi tomonga oʻzgaradi, deb oʻylaysizmi?

9. Oʻzlari uchun davolanishga oid qarorlar qabul qila olmaydiganlarga qanday yordam berishimiz mumkin?

10. Shaxsiy muammolaringizni qanday hal qilasiz? Bu usul boshqalarga ham yordam berishi mumkinmi?

11. Qachon hayotingizda biror narsa boshlanishida qoniqarsiz boʻlib, lekin qoyilmaqom tarzda tugagan?

12. Boshqa odamlar biz haqimizda turli xil fikrlar bildirib qarorlarimizga taʼsir qilayotgan jamiyatda qanday qilib oʻzimiz uchun toʻgʻri qaror qabul qilishimiz mumkin?

13. Ijtimoiy va psixologik omillar tufayli oʻzlarini yolgʻiz va ishonchsiz his qiladigan odamlarga qanday yordam koʻrsatish va qoʻllab-quvvatlash mumkin?

14. Mojarolar toʻgʻri oʻzgarishlarga va barcha uchun ijobiy natijalarga olib kelishini qanday taʻminlashimiz mumkin?

15. Agar kelajak avlod uchun meros qoldirishingiz kerak boʻlsa, bu nima boʻlardi? Nima uchun?

Talabalaringiz (farzandlar, doʻstlaringiz) har doim yangi ma’lumot topganda yoki ular haqida gaplashganda, ushbu savollarni munozara va fikr almashish uchun ishlating. Bu savollar orqali birgalikda tanqidiy fikrlash koʻnikmalarini shakllantirishingiz mumkin.

Tanqidiy fikrlashni rivojlantirish texnologiyasi avtoritarizmdan farqli o'laroq, ta'limga insonparvarlik bilan yondashishni nazarda tutadi, o'quvchining o'quv jarayonida shaxsan ishtirok etishini nazarda tutadi: talaba tashabbuskor va mustaqil, u mazmunli o'rganadi, qiziquvchanligi rag'batlantiriladi. Agar an'anaviy jamiyatda o'qituvchidan ma'lumot uzatish orqali o'qishni barpo etish hali ham mumkin bo'lgan bo'lsa, demak, dinamik o'zgarishlar davrida, eng asosiysi, mustaqil o'rganish qobiliyatini shakllantirishdir. Bugungi kunda ta'limni rivojlantirishning asosiy ustuvor yo'nalishi uning shaxsga yo'naltirilganligi. Ushbu texnologiya ta'limni shaxsga yo'naltirilgan ta'limga aylantirish usullaridan biridir.

Mualliflarning ta'kidlashicha, biz bolaga baliqni emas, baliqchani beramiz, ya'ni. u o'zi "qo'lga oladi". "Har kim qancha sarmoya kiritsa, shuncha oladi." O'zgaruvchan dunyoda, talabalar uchun ma'lumotni tahlil qilish va eng muhimi qaror qabul qilish, yangi g'oyalar va bilimlarga o'z munosabatlarini ifoda etish, yangi narsalarga kontseptsiya berish, keraksiz va keraksiz ma'lumotlarni rad etish zarur.

Ushbu texnologiyaning ahamiyati shundaki, u bolalarni tinglashga va tinglashga o'rgatadi, nutqni rivojlantiradi, muloqotga imkon beradi, aqliy faoliyatni, kognitiv qiziqishni faollashtiradi, bolalarni harakatga undaydi, shuning uchun hamma ishlaydi. Qo'rquv yo'qoladi, talabaning uning javobiga bo'lgan javobgarligi oshadi, o'qituvchi va talabalar birgalikda bilim olishda qatnashadilar.

RCM texnologiyasining metodikasini universal deb hisoblash mumkin, chunki ularning ko'pchiligi bitta emas, balki bir nechta yangi ta'lim natijalariga erishishni ta'minlaydi.

Ijodiy guruh o'qituvchilari guruhi tanqidiy fikrlashni rivojlantirish texnologiyasidan foydalanish samaradorligini baholash uchun quyidagi mezonlarni ishlab chiqdilar:

tanqidiy fikrlashni rivojlantirish;

Axborot bilan ishlash qobiliyati

Savol berish qobiliyati

mantiqiy fikrlashni rivojlantirish;

Umumlashtirish

Tahlil qilish qobiliyati

Nedensel munosabatlarni o'rnatish qobiliyati

turli xil hayotiy vaziyatlarda tanqidiy fikrlash ko'nikmalarini qo'llash.

Tanqidiy fikrlashni rivojlantirish ko'rsatkichlaridan biri bu mehnat qobiliyatidiro'quv matni bilan:

idrok etishda va harakat qilish usullari bilan bog'liq ko'nikmalar

o'quv matnini tushunish;

o'quv ilmiy matni ma'lumotlarini olish va tushunish qobiliyati;

o'quv matnini farqlashda harakatlar uslublari bilan bog'liq ko'nikmalar;

yaratish harakatlari bilan bog'liq matn ko'nikmalari

o'quv matni.

Ushbu mezonlar asosida o'quv matni bilan ishlash ko'nikmalarini shakllantirishning maqbul, etarli va tanqidiy darajalari ajratib ko'rsatiladi.

Optimal daraja . Talabalar qo'shimcha ma'lumotni boshqa manbalardan (lug'atlar, entsiklopediyalar) muvaffaqiyatli topadilar; Bir nechta variantlarni taklif qiladigan o'quv matni mazmunini oldindan aytib bering; o'quv matnini boshqarish, uning mavzusi va asosiy g'oyasini aniqlash, kalit so'zni topish, matnlarni qismlarga ajratish, matnning rejasini tuzish; matnga savollar tuzing. Yosh o'quvchilar o'quv matnini boshqa matnlardan ajrata olishadi, o'quv matnida asosiy / o'rta, ma'lum / noma'lum ma'lumotlarni chiqarib olishlari mumkin; uslubi va tarkibiga muvofiq o'quv matnini davom ettirishga qodir; asosiy g'oyani saqlab, matnni batafsil takrorlang; o'zlarining o'quv va ilmiy matnlarini yaratish.

Etarli daraja . Talabalar lug'atlar, entsiklopediyalarda ma'lumot topadilar; deyarli har doim o'quv matni mazmunini bashorat qiladi, faqat bitta variantni taklif qiladi; matnning sarlavhasini tanlashda, uning mavzusi va asosiy g'oyasini aniqlashda, kalit so'zni topishda xato qilish; matnni qismlarga to'g'ri taqsimlang, ammo matn mikrotemasini aniqlashda noaniqliklarga yo'l qo'ying; rejani tayyorlashda xato qilish; matnga savollar tug'dirishi mumkin. Talabalar o'quv matnini boshqa matnlardan ajratib turadilar, ammo ularning taxminlarini isbotlash qiyin, ba'zida ular o'quv matnida asosiy / o'rta, ma'lum / noma'lum ma'lumotlarni chiqarib olishadi. Matnni davom ettiring, ammo stilistik xatolarga yo'l qo'ying; har doim hikoya chizig'ini saqlamagan holda, matnni batafsil takrorlang; o'quv matnini tuzing, ammo xato qiling.

Tanqidiy daraja . Talabalar ma'lumot qidirishda qo'shimcha manbalardan foydalanishda qiynaladilar; o'quv matni mazmunini sarlavha bo'yicha bashorat qilishda qiyinchiliklarga duch kelganda; matnga sarlavha tanlashda, ularning mavzusi va asosiy g'oyasini aniqlashda, kalit so'zni topishda xato qilish yoki vazifani bajarishdan bosh tortish; ba'zan ular matnni qismlarga ajratishlari mumkin, matnlarning mikrotemalarini aniqlash qiyin; rejalashtirish qiyin; matnga savol tug'dira olmaydi. O'quvchilar o'quv matnini boshqa matnlardan ajratib turmaydi, o'quv matnida asosiy / o'rta, ma'lum / noma'lum ma'lumotlarni ajratib olishda qiyinchiliklarga duch keladi. Matnni qayta o'qing, lekin hikoyalar satrini saqlamang; o'zlarining o'quv va ilmiy matnlarini yaratish qiyin.

Ilmiy matnga asoslangan keng qamrovli test topshiriqlaridan foydalangan holda boshlang'ich maktab o'quvchilarining tanqidiy fikrlash shakllanish darajasini aniqlash mumkin.

Shuningdek, tanqidiy fikrlashning rivojlanish darajasini TRKM usullari bilan o'rganish taklif etiladi: klaster tuzish va matnni markalash.

O'rganilgan materialni tushunish va sababiy aloqalarni o'rnatish qobiliyati darajasi bo'yicha baholanadi:

Parametrlar

Yaroqli

Mavzuni klasterda to'liq aks ettirish va sabab-oqibat aloqalarini o'rnatish

Mavzuni klasterda to'liq aks ettirmaslik va sabab-oqibat aloqalarini o'rnatish

7-9 ball

7 balldan kam

Savollarni shakllantirish qobiliyatini aniqlash uchun "Interrogative Words" (TRKM) texnikasidan foydalanish mumkin.

Hodisalarni takrorlashga oid savollar (oddiy savollar) baholanadi - 1 ball;

Sabab-oqibat munosabatlarini o'rnatish bo'yicha savollar (sharhlovchi) - 2 ball;

Umumiy xarakterdagi savollar (baholash) - 3 ball.

Ballar ko'rsatkichi:

1-4 balldan - past darajani ko'rsatdi;

5-9 balldan - o'rtacha daraja;

10-12 balldan, darajasi o'rtacha darajadan yuqori;

12-15 balldan - yuqori daraja.

Ushbu usullar bilan bir qatorda biz pedagogik kuzatish kabi tadqiqot usulidan foydalanishni taklif qilamizkuzatish kiritilgan .

Ushbu usul o'qituvchining o'zi kuzatayotgan jarayonda ishtirok etishini taxmin qiladi. Kiritilgan kuzatish tadqiqotchi - o'qituvchi kuzatilayotgan tadbirlarda faol ishtirok etgani uchun samarali hisoblanadi. Tashxisning bir qismi sifatida o'qituvchi o'quvchilarni, ularning faoliyati va sinfdoshlarining faoliyati haqida qanday aks ettirishi mumkinligini kuzatadi.

Tanqidiy fikrlash texnologiyasiga asoslangan darsda fikrlash darsning barcha bosqichlarida ishlaydi. Ko'zgu jarayoni birovning fikrlari va xatti-harakatlarini anglash, boshqa odamning fikrlari va xatti-harakatlarini anglashdan iborat. Aqlning bunday ishi quyidagi fazilatlarni rivojlantiradi: