Taqdimot mavzu: Minerallar haqida umumiy tushuncha

Zichlik

mexanik

optik

lyuminessent

magnit, elektr,

termik

radioaktivlik va boshqa kiradi.
Minerallarning asosiy xossalari

---


Ba'zi minerallar amorf holatda bo'lib, kristall tuzilishga ega emas.

Bu, asosan, kristallarning tashqi shakliga ega bo'lgan, lekin qattiq radioaktiv
nurlanish ta'sirida asl kristall panjaralari vayron bo'lganligi sababli amorf,
shishaga o'xshash holatda bo'lgan metamik minerallarga taalluqlidir.
radioaktiv elementlar (U). Aniq kristall bo'lgan minerallar va kristallarning
tashqi shakliga ega bo'lgan, ammo amorf, shishasimon holatda bo'lgan
metamik minerallar o'rtasida farqlanadi.

"Mineral
-
kristall
holatda
bo'lgan
kimyoviy
va
fizik
jihatdan
individuallashtirilgan tabiiy fizik-kimyoviy reaktsiya" (A. A. Godovikov,
"Mineralogy", M., "", 1983).

Akademik N.P.Yushkin (1977) ta'rifiga ko'ra, minerallar o'zaro ta'sir
qiluvchi atomlarning tabiiy diskret organik integral tizimlari bo'lib, ularning
muvozanat holatining uch o'lchovli cheksiz davriyligi bilan tartibga
solinadi, ular dispers shakllanishlarning ko'chish jinslarining nisbatan
bo'linmas
tarkibiy
elementlaridir.
.
Minerallarning
butun
yig'indisi
noorganik moddalarning strukturaviy kompaniyasining mineral darajasini
tashkil etadi, uning o'ziga xos xususiyati kristallik holati bo'lib, mineral
tizimlarning xususiyatlarini, ishlash qonuniyatlarini va o'rganish usullarini
belgilaydi.

---


Optik xossalari.Mineralning rangi, yaltirokligi, shaffoflik darajasi, nur sindirishi,
nurni aks ettirishi, pleoxroizm va boshqa xossalariMineral. donachalarining ayrim
qismlarida optik mikroskop yerdamida spektrning ultrabinafsha va infraqizil
nurlarida oʻrganilishi mumkin

Mineralning yaltirokligi (metall, yarim metall va nometall — olmos, shishasimon,
yogli, mumsimon, ipaksimon, sadafeimon va h.k.) uning sirtidan qaytgan nur
miqdori va nur sindirish koʻrsatkichiga bogʻliq.Mineralning boshqa koʻpgina fizik
xususiyatlari (lyuminessent, magnit, elektrik, radioaktivlik va boshqalar) qattiq
jismlar fizikasida yaxshi oʻrganilmoqda.

Mineral dastlab dala sharoitlarida tashki belgilariga qarab oʻrganiladi. Kompas
yerdamida ferromagnit Minerallar (magnetit, pirrotin) aniqlanadi. Karbonat tarkibli
Minerallar xlorid kislota eritmasi tomizilganda "qaynab koʻpirishi"dan bilinadi.
Baʼzan sifatli kimyoviy reaksiyalardan foydalaniladi. Topilgan minerallarni maʼlum
turga mansubligini belgilaydigan maxsus aniqlagichlar ham mavjud. Koʻpgina
minerallarni (mas, gilli M.) dala sharoitida aniqlash qiyin. Mineralning kimyoviy
tarkibi lab. sharoitida kimyoviy, shuningdek, spektral kimyoviy analizlar metodi
bilan aniqlanadi. Shaffof va nur oʻtkazuvchi Minerallar qutblangan nurli mikroskop
yerdamida, shaffof boʻlmaganlari maxsus mikroskopda oʻrganiladi. Mineralning
aniq
tashhisi
faqat
rentgenogrammma
yerdamida
bajariladi.
Juda
mayda
dispersMinerallar elektron mikroskop ostida elektronografik metod bilan tadqiq
qilinadi.Mineral tarkibida suvning qanday shaklda mavjudligini bilishda termik
analiz
va
boshqa
metodlardan,
qoʻshimchalarni aniqlashda esa rentgen
mikroanalizatordan foydalaniladi.

---

"Mineral" atamasi ko'pincha "mineral turlari" ma'nosida, ya'ni
ma'lum bir kristalli tuzilishga ega bo'lgan ma'lum kimyoviy
tarkibdagi mineral jismlar to'plami sifatida ishlatiladi.