Tarix-7 2017.(Uzb). indd

O‘rtà àsrlàr tàriõini dàvrlàshtirish. O‘rtà àsrlàr tàriõi 
ik 
ki yirik dàvrgà bo‘linàdi:
1. Milîdiy V àsr îõiridàn – XI àsr o‘rtàlàrigà qàdàr:
· 
yangi fåîdàl jàmiyatgà o‘tish;
· 
yer egàligi yangi turlàri (yirik yer egàlàri – fåîdàl 
làr, 
qàràm dåhqînlàr tîifàlàri)ning shàkllànishi;
· 
G‘àrbiy Yevropadà yangi diniy ta’limît – õristiànlik-
ning kång tàrqàlishi;
· 
Sharqdà islîm dinining vujudgà kålishi va tarqalishi;
· 
yirik feodal davlatlarning paydo bo‘lishi.

---

6
2. XI àsrning o‘rtàlàridàn – XV àsr îõirigà qàdàr:
· 
yer egaligi ishlàb chiqàrish munîsàbàtlàrining yuksa 
lishi;
· 
o‘z-o‘zini ta’minlîvchi – nàturàl õo‘jàlikdàn, bîzîr 
uchun màhsulît yetishtiruvchi õo‘jàlikkà o‘tilishi;
· 
o‘rtà àsrlarda shaharlàrning và hunàrmàndchilik sexlàri-
ning tàràqqiyoti; 
·
sàvdîning yuksàlishi: xalqaro savdo, bozor, yarmarka va 
birjalar; 
· 
Yevropa shaharlàrining sånyîrlàr hukmrînligidàn îzîd 
bo‘lish uchun kuràshi;
· 
erkin shaharlàr, shahar, råspublikàlàr và yirik màrkàz-
làshgàn dàvlàtlàrning shakllanishi;
· 
markaziy hîkimiyat îbro‘-e’tibîrining o‘sib bîrishi;
· 
tîifàviy hokimiyat organlari (parlament, General shtat-
lar)ning shàkllànishi;
· 
xristian cherkovi va sàlib yurishlàri;
· 
Yevropa, Osiyo, Afrika va Amerika xalqlari tarixi;
· 
dunyo xalqlarining ilm-fani va madaniyati.
O‘rtà àsrlàr tàriõi mànbàlàri. O‘rtà àsrlàr tàriõigà îid 
mànbàlàr ikki àsîsiy turgà bo‘linàdi:
1. Yozmà mànbàlàr: 
· 
tàriõiy yilnîmàlàr;
· 
sîliq, jàrimà, sud, îldi-sîtdi, qàrz màj 
buriyatlàri bilàn 
bîg‘liq rasmiy hujjatlar;
· 
impåràtîr, qirîl và sultînlàrning fàrmînlàri, fàrmî-
yishlàri.
· 
O‘rta asrlarda dastlab bàrchà hujjàt và kitîblàr xàttîtlàr 
tîmînidàn bitilgàn. XI àsrdà Õitîydà, XV asr o‘rtala-
rida Yevropada kitîb bîsish dàstgîhlàrining yaràtilishi 
natija 
sida yozma manbalar soni keskin ko‘payadi.
2. Mîddiy mànbàlàr:
· 
bàdiiy-tàsviriy àsàrlàr: hàykàllàr, suràtlàr, àmàliy sàn’àt 
nàmunàlàri; 
· 
tàriõiy muzåylàrdàgi måhnàt và jàng qurîllàri;
· 
turli tàngà-chàqàlàr;
· 
kiyim-kåchàk và tàqinchîqlàr;
· 
uy-jîylàr và jihîzlàr;
· 
sàrîylàr, qàsrlàr, ibîdàtõînàlàr.

---

7