Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Gårmàn qàbilàlàri va ularning mashg‘ulotlari. Rim 
impåriyasining shimoli-sharqiy chågàràlàri bo‘ylàb jîylàsh-

---

9
I BOB. O‘RTA ASRLARNING ILK DAVRI
gàn vàrvàr qàbilàlàri milodiy asr 
boshlarida ham urug‘ chilik jàmîàsi 
dàrà jàsidà yashàr edilàr.
Qàdimgi gårmàn qàbilàlàri 
(frànk làr, våstgîtlàr, îstgîtlàr, 
vàndàllàr, bur gund làr, làngîbàrdlàr) 
Råyn và El bà dàryolàri hàvzàsidà 
jîylàshgànlàr.
Ularning asîsiy màsh g‘ulîtlàri 
chîrvà chilik bo‘lgàn. Chor vadan 
tash qari pàrràndà bîq qànlàr, îv 
va bà liq chilik bilàn shu g‘ul làn -
gànlàr. Mi lîdiy àsr bîshlàri dàn 
ahîli sîni ning ko‘pà yishi xo‘ja-
likda dåhqînchilik ning àhàmiyatini 
îshiràdi.
Urug‘ jàmîàlàri hàmkîrlikdà o‘r-
mîndàgi dàràõtlàrni kåsib, yangi yårlàr îchgànlàr. Yerga 
oddiy yog‘och so‘qa bilan ishlov beri lishi, yerning o‘g‘it-
lanmasligi ekinzorlarning kuchsizlanib, 2–3 yildàn so‘ng 
hîsilning kåskin kàmàyishiga olib kelgan. Gårmànlàrda 
kå yinchàlik omîchdàn tåmir pluggà o‘tilishi måhnàt unum-
dîrligi gà, hîsilning îshishiga sabab bo‘lgan.
Àsrlàr o‘tib dåhqînchilikdà àlmàshlab ekish qo‘llànilà 
bîshlàndi. Milîdiy IV àsrdàn bàhîrgi và kuzgi bug‘dîy 
o‘rnigà dukkàkli ekinlàr ekish, hàydàlgàn yårni ikki dàlà-
gà bo‘lib (shuning uchun bu uslub ikki dàlàli àlmàshlab 
2-rasm. German qabilasi
3-rasm. Temir tishli 
omoch
Rimliklar madaniy taraqqiyotning ancha quyi pog‘o-
nasida turuvchi xalqlarni «vàrvàrlàr» dåb àtàgànlàr.
Qàdimgi gårmànlàr tàriõi hàqidàgi bîy ma’lumît-
làrni Yuliy Såzàrning «Gàlliya urushi haqida xoti-
ralar» và Rim tàriõchisi Tàtsitning «Gårmàniya» 
àsàrlàridà uchràtàmiz.

---

10
I BOB. O‘RTA ASRLARNING ILK DAVRI
ekish dåyilàdi) birigà dîn såpib, ikkinchisini shudgîr qilib 
dàm bårish hàmdà ulàrni hàr yili àlmàshtirib turish yo‘lgà 
qo‘yilgan. Bu hîsil miqdîrini îshirish bilàn bir vàqtdà 
ekinzîrlàrni tåz-tåz àlmàshtirish zàruriyatidàn õàlîs etàdi. 
Gårmànlàr dîn và dukkàkli ekinlàrdàn tàshqàri pî liz màh-
sulîtlàri, sàbzàvîtlàr, shu jumlàdàn, kàràm ye tish ti rishgàn.
Germanlarda hunàr 
màndchilikning to‘qimàchilik, 
yo g‘îchsîzlik (õususàn, qàyiq yasàsh), zàrgàrlik, tåri-
ko‘nchilik sîhàlàri tàràqqiy etgàn. Ichki sàvdîdà eng 
muhim àshyo tåmir buyumlàr hisîblàngàn. Gårmàn 
qàbilàlàri qo‘sh nilàri bo‘lgan rimliklàrgà qullàr, chîrvà 
mollari, tåri, kàhràbî
1
yåtkàzib bårib, ulàr dàn vinî, nàfis 
gàzlàmàlàr, sîpîl idishlàr, zåb-ziynàt buyumlàri îlishgàn. 
Sàvdî mîl àyirbîsh làsh shàklidà bo‘lib, fàqàt impåriya 
bilàn chågàrà hudud làrdà rim puli ishlàtilgàn.