Tarmoqdagi raqobat kuchlari va ularning ta’siri reja

TARMOQDAGI RAQOBAT KUCHLARI VA ULARNING TA’SIRI
REJA:

1. 
   Tarmoqni ta'riflovchi umumiy iqtisodiy ko'rsatkichlar.
   

2. Tarmoqdagi raqobat kuchlari va ular ta'sirining darajasi.

3. 
   Kompaniya raqobat mavqeining kuchli va zaif jixatlari.
   
4. 
   Raqobat kurashida muvaffaqiyat va muvaffaqiyatsizlikning kalit omillari.
   

Tarmoqlar o'zining iqtisodiy ta'rifi, ulardagi raqobat va rivojlanish istiqbollari bo'yicha bir - biridan farq qiladi. Masalan: Ilmiy texnika taraqqiyoti sur'atlari yuqori va past bo'lishi mumkin. Xar bar tarmoq uchun zarur bo'lgan kapital qo'yilmalar xajmi xam xar xil bo'ladi. Bozorlar esa maxalliydan tortib dunyo

bozorigacha farqlanadi. Raqobat kuchli yoki zaif bo'ladi. Talab xam o'sib boruvchi yoki kamayib boruvchi bo'ladi.
Tarmoqdagi umumiy vaziyat va undagi raqobatni tahlil qilishda aloxida usullar qo'llanilib, bu usullar tarmoqda bo'layotgan o'zgarishlar va raqobat kurashini baxolash imkonini beradi. Buning uchun quyidagi 7ta savolga javob topish lozim:

1. 
   Tarmoqni ta'riflovchi umumiy iqtisodiy ko'rsatkichlar.
   
2. 
   Tarmoqdagi raqobat kuchlari va ular ta'sirining darajasi.
   
3. 
   Raqobat kuchlari tarkibida o'zgarish yasovchi omillar.
   
4. 
   Kompaniya raqobat mavqeining kuchli va zaif jixatlari.
   
5. 
   Raqobat kurashida muvaffaqiyat va muvaffaqiyatsizlikning kalit omillari.
   
6. 
   Raqobat qaysi yo'nalishda borishini kim belgilaydi?
   
7. 
   Foyda olish nuqtai nazaridan tarmoqning jozibadorligi.
   

Vaziyat tahlilining maqsadi kompaniyaning ichki va tashqi muxitiga xos bo‘lgan va kompaniyaning strategik yo‘nalishi va imkoniyatlarini eng yorqin ifodalovchi jixatlarni aniqlashdan iboratdir. Bunda asosiy e'tibor strategiyaga oid bir qator muxim savollarga aniq javoblar topishga qaratiladi. So‘ngra bu savollar kompaniyadagi strategik vaziyatning aniq manzarasini shakllantirish va uning strategik xatti harakatlariga muqobil variantlarni belgilash uchun foydalaniladi.
Yakka biznes bilan shug'ullanuvchi kompaniyadagi strategik vaziyatni tahlil qilish usullari kelgusida kupincha diversiyalangan kompaniyaning strategiyasini tahlil qilishda ham foydalaniladi.
Yakka biznes bilan shug'ullanuvchi kompaniyadagi tashqi vaziyatni (makromuxitni) tahlil qilishda odatda soxa va raqobat tahlillaridan foydalaniladi. Vaziyatni tahlil qilishda firmaning eng yaqin atrofi (mikromuxiti) o‘rganiladi. Pastdagi rasmda yakka biznes bilan shug'ullanuvchi kompaniya uchun strategik tahlilning strukturasi keltirilgan. Kompaniya strategik tahlilining mantiqiy yechimi strategiyani tanlashda muqobil variantlarga baxo berishdir. Shunday qilib, ushbu tahlil strategik rejani shakllantirishning dastlabki nuqtasidir.
Tarmoqni ta'riflovchi umumiy iqtisodiy ko'rsatkichlar.
Tarmoqdagi umumiy vaziyat va undagi raqobatning tahlili asosiy iqtisodiy ko'rsatkichlarni o'rganishdan boshlanadi. Bu ko'rsatkichlar quyidagilardan iborat:

1. 
   Bozor xajmi.
   
2. 
   Raqobat miqyosi (maxalliy , regional, dunyo).
   
3. 
   Bozorning o'sish sur'atlari va uni rivojlanishining qaysi bosqichda ekanligi.
   
4. 
   Raqobatchilar soni va ularning xajmi.
   
5. 
   Xaridorlar soni va ularning moliyaviy imkoniyatlari.
   
6. 
   Integratsiya qaerga qarab ketayapti?
   
7. 
   Texnologik o'zgarishlarning yo'nalishi va sur'atlari.
   
8. 
   Tarmoqqa kirish va undan chiqish osonligi.
   
9. 
   Raqobatchilarning maxsuloti va xizmatlarining tabaqalanish darajasi.
   
10. 
    Kompaniyaning ishlab chiqarish xajmi, transportirovka qilish , marketing va reklamani tashkil qilishda tejamkorlikka erishish imkonining borligi.
    

11. Tarmoqdagi «o'qitish / tajriba» egri chizig'i ijobiy tendentsiyaga egami?

12. 
    Tarmoqqa zarur bo'lgan kapital sarmoyalar qo'yilyaptimi?
    
13. 
    Tarmoqdagi daromad darajasi umumiy daromad darajasidan pastmi yoki yuqorimi?
    

Ushbu ko'rsatkichlar bo'yicha soxaning «portretini» tuzib, so'ng uni tahlil qilib chiqish maqsadga muvofiqdir. Buning uchun ushbu jadvalda ayrim iqtisodiy ko'rsatkichlarning strategik jixatdan muximligiga doir ma'lumotlar keltirilgan.