Tasdiqlayman” Kafedrasi mudiri professor Iliyev X. M. “Raqamli elektronika va mikroelektronika” kafedrasi 2020-yil “ ” № yig’ilishida ko’rib chiqilgan kurs ishi

2-jadval:

R1, kOm	R2, kOm	Uchiq, mV	Usm, mV
1	10	54,98	5
1	100	503,5	5

1.4. Operatsion kuchaytirgich AChX va FChX larine 6 - rasmda keltirilgan kuchlanish qaytirgich sxemasi bo‘yicha oldim.



6-rasm.
1.5. O‘zgaruvchan kuchlanish manbasi kattaligini E= 1V va chastotsini f=1MGs qilib oldim.

1.6 Bode Plotter ni Magnitude rejimiga o‘rnatdim. Vertikal va gorizontal o‘qlar bo‘yicha logarifmik masshtab (Log) ni tanladim.

1.7. Bode Plotter ekranida operatsion kuchaytirgich AChX sini oldim.

7-rasm.

1.8 Bode Plotter ni Phase rejimiga o‘tkazdim. Vertikal va gorizontal o‘qlar bo‘yicha logarifmik masshtab (Log) ni tanladim.

1.9. Bode Plotter ekranida operatsion kuchaytirgich FChX sini oldim.

8-rasm.

1.10. 10-rasmda keltirilgan operatsion kuchaytirgichli invertirlovchi kuchaytirgich sxemasini yig‘dim va R3 yuklama qarshiligining operatsion kuchaytirgich chiqish qarshiligiga bog‘liqligini tekshirdim.

9 - rasm.

1.11. 2- jadval bo‘yicha rezistorlar qarshiliklarini o‘zgartira borib, chiqish kuchlanishining qiymatlarini 3-jadvalga yozib bordim.

3-jadval.

R3, kOm	0,1	0,2	0,5	1	2	3	4	5
Uchiq, V	6,554	9,801	13,95	16,24	17,69	18,23	18,52	18,69

10 – rasm.

1.12. Operatsion kuchaytirgich o‘tish parametrlarini o‘rganish uchun 12 - rasmda keltirilgan invertirlovchi kuchaytirgich sxemasini yig‘dim.

11 - rasm.



12.1 - rasm. R2 = 10 kOm. V_GI = 0,5 V; f_GI = 10 kGz


12.2 - rasm. R2 = 10 kOm. V_GI = 5 V; f_GI = 10 kGz



12.3 - rasm. R2 = 100 kOm. V_GI = 0,5 V; f_GI = 10 kGz



12.4 - rasm. R2 = 100 kOm. V_GI = 5 V; f_GI = 10 kGz

1.13. R2 rezistor qarshiligini, impulslar generatori chiqish kuchlanishi U_GI va chastotasi f_GI ni 4 - jadvalga muvofiq ketma- ket o‘zgartira borib, tegishli ossillogrammalarni chizib bordim va operatsion kuchaytirgichning o‘rnatilish vaqti t_ust ni 5 % aniqlikda hisobladim. Natijalarni 4 - jadvalga kirgizdim.

4 – jadval.

R1, kOm	R2, kOm	UGI, V	fGI, kGs	tyer, mks	VUchiq, V/mks
10	100	0,5	10	718,4162	0,002
10	10	5,0	10	718,7991	0,002

H I S O B O T



Nazorat savollari.

1. 
   OK lar ishlatilish sohalarini aytib bering.
   
2. 
   Ideal OK nima va OK lar klassifikatsiyasi.
   
3. 
   OK ning kirish parametrlari.
   
4. 
   OK ning chiqish parametrlari..
   
5. 
   OK ning o‘tish parametrlari.
   

Javoblar.

1. 
   Operatsion kuchaytirgichlar raqamli elektronika va sxemotexnikada keng qo’llaniladi. Operatsion kuchaytirgichlar eng ko’p ovoz kuchaytirgichlari, analog qurilmalar, analog raqamli o’zgartirgichlarda va signallarni kuchaytirib, uni uzoq masofalarga uzatishda keng qo’llaniladi. Shuningdek undan filtr sifatida foydalanib, signallarni kerakli bo’lgan chastotasini ajratib olib, kuchaytirish eng katta qulaylikni beradi. Yana bir muhim tomoni shundaki, avvalari raqamli qurilmalar yaratilmasdan oldin OK lar elektronikada muhim rol o’ynagan.
   

2. 
   OK lar o’z xususiyatlariga ko’ra ideal kuchaytirgichlarga yaqin.
   

Ideal OK: cheksiz kata kuchaytirish koeffitsientiga; cheksiz kata kirish qarshiligi; nolga teng bo’lgan chiqish qarshiligiga; inverslaydigan va inverslamaydigan kirishlarga, bir xil signal berilganda nolga teng bo’lgan chiqish kuchlanishiga, cheksiz katta keng o’tkazish polosasiga (yo’liga) ega.

3. 
   Kirish differensial kaskadi xususiyatlari bilan aniqlanuvchi kirish parametrlari:
   

• 
  nolning siljish kuchlanishi Usil, bu parametr kirish differensial kaskadi tranzistorlari Ube0 kuchlanishlarining bir xil emasligidan, hamda kaskadning temperatura dreyfi ΔUsil/ΔT dan kelib chiqadi;
  
• 
  invertirlovchi I_-kir kirish toki, invertirlamaydigan I_+kir kirish toki, kirish toki o‘rtacha qiymati I_{kir o‘rt} va I_{kir farq} kirish toklari farqi ( differensial kaskad ishlamay turganda tranzistorlar bazalari toklari farqi ), kirish toklari farqining temperatura dreyfi Δ I_{kir farq} /ΔT ;
  
• 
  maksimal differensial kuchlanishi U_kir.dif.max va sinfaz U_{kir.ss. max} kuchlanishi;
  
• 
  kirish differensial qarshiligi R_kir,dif, ya'ni OK kirishlari orasidagi kichik differensial signal uchun kirish qarshiligi, bu paytda chiqish chignali chiziqligi saqlanib turishi kerak;
  
• 
  kirish sinfaz qarshiligi R_kirsf, ya`ni kirish kuchlanishlarining kirish toklariga nisbati.
  

4. 
   OK ning chiqish parametrlari chiqish kaskadining xususiyatlaridan kelib chiqadi:
   

• 
  chiqish qarshiligi R_chiq;
  
• 
  maksimal chiqish toki I_chiq.max, u maksimal chiqish kuchlanishi yoki yuklama qarshiligining minimal qiymatlaridagi chiqish tokidir;
  
• 
  chiziqli kuchaytirish diapazonida maksimal chiqish kuchlanishi, ko‘pchilik OK lar uchun bu kattalik
  

U_{chiq. max}=( E_π – 2) V,

bu taxminan 12-13 V ni tashkil etadi.

5. 
   O‘tish parametrlari:
   

• 
  Chiqish kuchlanishining o‘sish tezligi V _Uchiq
  
• 
  OK chiqishida kirishga maksimal qiymat berilganda chiqish kuchlanishining o‘zgarish tezligi (V/mks);
  
• 
  Chiqish kuchlanishining statsionar qiymatiga erishish vaqti.
  

Adabiyot.
1. Plyushaev V.I. «Kompyuternoe sxemotexnicheskoe modelirovanie radioelektronnix ustroystv», izdatelstvo VGAVT, Nijniy Novgorod, 2001.

2. Plyushaev V.I. «Osnovi teorii sepey», chast 1, izdatelstvo VGAVT, Nijniy Novgorod, 2002.

3. Panfilov D.I., Chepurin I.N., Mironov V.N., Obuxov S.G.

Elektrotexnika i elektronika v eksperimentax i uprajneniyax:

Praktikum po Electronics Workbench: v 2 t./Pod obsh. red.

D.I. Panfilova – T1.: Elektrotexnika.– M.:DODeKA, 2000.