Tasdiqlayman” Namangan xizmat ko’rsatish va servis texnikumi direktori V b B. To’ychiyev “ ” 2020 yil

Bilimlar:
Ma'lumotlar bazalari va banklarining texnologi-yasi mashina ishlab chiqarishdagi axborotli ta'minla-nishni tashkil qilishning muhim yo‘nalishi bo‘ladi. Ma'lumotlar bazalari va banklarining texnologiyala-rinish\ rivojlanishi bir qator omillar: foydala-nuvchilarning axborotli ehtiyojlarining o‘sishi, axborotlarga bo‘lgan sifatiy talablarning ortishi, ommaviy xotira yangi turlarining paydo bo‘lishi, uning hajmlari o‘sishi, kommunikatsiyalar sohasidagi yangi vositalar va imkoniyatlar hamda ko‘pgina boshqa omid-lar bilan belgilanadi.

Ma'lumotlar bazalari quyidagicha tasniflanadi:

Ma'lumotlarni taqdim etish shakli bo‘yicha: vi-deo; audio va multimedia tizimlari.

Qo‘llanilayotgan modelning turi bo‘yicha: iyerar-xik; tarmoqli; relyatsion va aralash.

Saqlanayotgan axborotlarning turiga ko‘ra: huj-jatli; dalilli (faktografik); leksografik.

Ma'lumotlarni saqlashni tashkil qilish va ularga murojaat etish bo‘yicha: lokal (shaxsiy); umumiy; tarq-atilgan.

Xizmatlar ko‘rsatish bo‘yicha: tekin va tijorat asosida.

Mulkchilik turi bo‘yicha: davlat qoshida; nodavlat.

Ayrim vazifalarni hal qilishga mo‘ljallangan ma-

halliy tashkil qilingan axborot to‘plamlaridan farq-li, ma'lumotlar bazasi quyidagi bir qator talablar-ni qanoatlantiruvchi axborotlarning integratsiyalash-tirilgan tizimidan iborat bo‘ladi:

ma'lumotlarni saqlashdagi ortiqchalikni qis-

qartirish;

ulardagi ziddiyatlarni bartaraf qilish;

katta doiradagi vazifalarni, shu jumladan yan-gilarini hal qilish uchun birgalikda foydalanish;

ma'lumotlarga kirishning qulayligi;

bazada ma'lumotlarni saqlashning xavfsizligi, ma'lumotlarni himoyalash;

axborotli ta'minlashning rivojlanishi nati-

jasida o‘zgaruvchi tashqi sharoitlardan ma'lumotlar-

ning mustaqilligi;

nafaqat ma'lumotlarni yaratish va saqlashga, bal-ki ularni muhim holatda ushlab turishga xarajatlar-ni kamaytirish;

foydalanishning egiluvchan tashkiliy shaklini mavjudligi.

Ko‘rsatilgan talablarning bajarilishi foydalanuv-chilar uchun katta hajmdagi ma'lumotlar bilan ish-lashning yuqori unumdorligi va samaradorligini be-radi.

Ma'lumotlar bazasi - bu, aks ettirilayotgan mu-ammo soha holatini (bazaga nisbatan tashqi sharoit-larni) o‘zgarishlarida mikdoriy o‘zgartiruvchi dina-mik ob'yektlardir. Muammo soha ostida real dunyo (ob'yektlar, jarayonlar)ning bir qismi tushuniladi, u xuddi o‘xshash bo‘lishi, ma'lumotlar bazasida to‘liq ax-borotli hajmda taqdim etilishi kerak. Bazadagi ma'-lumotlar yagona bir butun tizimda tashkil qilinadi, bu foydalanuvchilarni ma'lumotlarning katta hajm-lari bilan unumliroq ishlashini ta'minlaydi.

MB va MBBT kabi muhim tashkil qiluvchilardan tashqari ma'lumotlar bazasi o‘z ishlab chiqarishiga boshqa tashkil qiluvchilarni ham oladi. Ularni ko‘rib chiqishda to‘xtaymiz.

Tilli vositalar o‘z ichiga dasturlash tillarini, so‘rovlar va javoblar tillarini, ma'lumotlarni bayon qilish tillarini oladi.

Uslubiy vositalar - bu MB yaratilishi va faoliyat

yuritishi, MBBTni tanlash bo‘yicha yo‘riqnomalar va

tavsiyalar. ■

MBning texnik asosi o‘zining texnik ta'riflari bilan ayrim talablarni qanoatlantiruvchi EHMdan iboratdir.

Fanni o’rganish natijasida o’quvchilar quyidagi