“Tasdiqlayman” Toshkent tibbiyot akademiyasi o„quv ishlari bo„yicha prorektori professor Boymurodov sh. A. “ ” 2019

Rasm 6. Qovuzloq diuretiklarning ta’sir mexanizmi. 
Tarkibida sulfanilamid guruhini tutuvchi qovuzloqli diuretiklar karboangidrazani 
kuchsiz ingibirlashi hisobiga HCO
3
- 
va H
2
PO
4
-
ionlarining ekskretsiyasini oshiradi. 
Distal kanalchalarga natriy ionining ko„p miqdorda kelishi tufayli kaliy va vodorod 
ionlarining sekretsiyasi kuchayadi.
Qovuzloq diuretiklarining ta’sir qilish joyi. Qovuzloq diuretiklari Genli 
qovuzlog„ining ko„tariluvchi qismidagi Na
+
/K
+
/2Cl
-
kanaliga bog„lanib uni 
bloklaydi va Na+, K+ va Cl – reabsorbsiyasini shu joyda kamaytiradi. Buning 
natijasida transepitelial musbat potensialning yo„qolishi natijasida Ca2+ va Mg2+ 
genli qovuzlog„ining ko„tariluvchi qismida so„rilishi kamayadi. 
Ionlar ekskretsiyasiga ta’siri. Na
+
/K
+
/2Cl
-
kanaliga ta‟sir qilib buyrakdan Na+ va 
Cl- ( filtrlanganiga nisbatan 25%i eskretsiyalanadi ). Qovuzloq diuretiklari 
transepitelial musbat potensial hosil bo„lishiga qarshilik qilib Ca2+ va Mg2+ ning 
peshob bilan ekskretsiyasini oshiradi. Qovuzloq diuretiklari sezilarli natriyurez, 
kaliyurez, xlorurez va diurez chaqiradi. Uzoq vaqt qo„llanilganda esa 
gipoxloremiya va gipoxloremik alkaloz chaqirishi mumkin. 
потенциа
л 
Na
+
 
Na
+
 
К
+
 
2Cl
-
 
К
+
 
Cl
-
 
Ca
2+
, 
Mg
2+
 
(+) 

---

18 
Sulfanilamid guruhi tutuvchi qovuzloq diuretiklari kuchsiz karboangidraza 
ingibitori hisoblanadi, shu sababli HCO3– va H
2
PO
4
– ekskretsiyasini kam 
miqdorda oshiradi. Ular K+ va Na+ ekskretsiyasini oshiradi, chunki distal 
kanalchalarga Na+ ning kelishini oshiradi, kompensator Na+ ni so„rib kaliy va 
vodorodni ekskretsiyasi oshadi.