«тастыйықтаймын» 4-санды мектеп директоры У. Урынбаева

Таза тақырыпты түсіндіру

Тақтаға сәнені және таза тақырыптың атын жазу.
Таза тақырыпты слайдтан пайдаланып түсіндіру
Kүн мен түннің қалай алмасуы Біз «Күн шықты», «Күн батты» дейміз. Негізінде Күн бір орында тұрады, ал Жер шары айналады.

Жер шарының Күн жарық етін тұрған жағы күн, артқы жағы түн болады.

Жердің өз білігі айналасында айналуының нәтижесінде Жер бетінде күн мен түн алмасады

1. 
   Глобус пен электр шамын бір-бірінен 1 м қашықтыққа қой. Шамды жақ. Глобустың шамға қараған жартысы жарық түсірілген, ал арт жағы жарық түсірілмеген күйінде болады. Жарық түсірілген жағы күн, жарық түсірілмеген жағы түн болады.
   

Жыл мезгілдердің алмасуы
Жер ғаламшары Күннің айналасын бір рет айналып шығуы үшін 365 тәулік және 6 сағат уақыт керек. Жер шарының Күннің айналасында толық бір рет айналып шығуына кеткен уақыт бір жыл деп аталады. Бір жыл 365 тәулік 6 сағат болғандықтан қатарынан үш жыл 365 тәуліктен деп, ал төртінші жыл 366 тәулік деп алынады. Мысалы, 2013, 2014 және 2015 жылдар 365 тәуліктен болса, 2016 жыл 366 тәуліктен құралады. 365 тәулікті жылда ақпан айы 28 күннен, 366 тәулікті жылда 29 күннен құралады және бұл жыл кәбиса жылы дейіледі.


Жер шары Күннің айналасында бір жаққа ауытқыған күйде айналады. Төмендегі 18-суреттен 4 қалыпты қарастырайық. 1-қалып. Күн сәулесi Жер экваторының төменгі бөлігіне көбірек жарық түсіреді. Бұл қыс мезгіліне тура келеді. Күн сəулесі Жер шары экваторынан жоғары бөлігіне кем түскендіктен күндер суық болады. 2-қалып. Күн сəулесі экватордың жоғарғы және төменгі бөлігіне бірдей жарық түсіреді. Бұл көктем мезгіліне тура келеді. 3-қалып. Күн сəулесі экватордың жоғары бөлігіне көбірек жарық түсіреді. Бұл жаз мезгіліне тура келеді. 4-қалып. Күн сəулесі экватордың жоғарғы және төменгі бөлігіне бірдей жарық түсіреді. Бұл күз мезгіліне тура келеді. Жер шарының Күн айналасында бір жаққа ауытқыған күйде айналуынан жыл мезгілдері пайда болады.

4.