Tayyorladi: 102(kechki)-guruh talabasi akramova charosxon

onıilini har qachongidan ham yuqori saviyaga ko‘tarib, uning kuchi, idroki, salohiyati, ıuhiy hamda ma’naviy barkamolligini ^bevosita taraqqiyot, rivojlanish va sivilizasiya bilan uzviy bog‘ladi.
Psixologiyaning alohida tarmoqlarini differensiasiya qilish eng avvalo ishlab chiqarishdagi inson faoliyati kechadigan sohalar va
ularning vazifalaridan kelib chiqadi.
Psixologiya iqtisod, pedagogika, falsafa, mantiq, sosiologiya va ^{boshqa ijtimoiy-gumanitar fanlar bilan aloqador fan hisoblanadi.}
Chunki hamma sohada inson faoliyat ko‘rsatar ekan, har bir sohada ishni samarali tashkil etish, olib borish uchun ki5hilar psixologiyasini, shaxslararo munosabatlar psixologiyasini, odamlaming turli vaziyat- lardagi xulq-atvor normalarini bilish va shunga ko‘ra ish olib borish muhimdir, Shuning uchun hozirgi davr mutaxassislari psixologik bilimtardan boxabar bo‘lish1ari talab etiladi.
Keyingi yillarda psixologiyaning 300 dan ortiq tarmoqlari fan sifatida rivojlanayotganligi hozirgi kunda uning fanlar tizimida yanada mustahkamlanayotganligidan dalolat beradi.
XX asr ishlab chiqarish, texnikaning yangi-yangi turlari, aloqa vositalarining juda tez o‘sganligi bilan, elektronika, avtomatikadan foydalanila boshlanganligi, transportning yangi, tovushdan tez turlarini o‘zlashtirilganligi bilan xarakterlanadi. Bularning hammasi inson psixikasiga juda katta talablar qo‘ymoqda. Hozirgi zamon sanoati, transportida va harbiy isNarda psixologlk faktorlami, ya’ni kishining imkoniyatlari, bilish jarayonlari — idroki, xotirasi, tafakkurini, shaxs- ning o‘ziga xos xususiyatlari — xarakteri, temperamenti, reaksiya- larining tezligi va boshqalarni hisobga olishga to‘g‘ri keladi. Tovushdan tez hozirgi zamon samolyotlarida, ulkan elektrosistemalaming ope- rativ — dispetcherlik uchastkalarida ishlovchi kishilar juda kıchik vaqt ichida tez qarorga kelishiga to‘g‘ri keladi, aks holda avariyalarga sabab bo‘Iishi mumkin. Ana shunday murakkab sharoitda ishlay olish uchun kishilarda imkoniyat bor-yo‘qligini, ularning shu ishga yaroqli yoki yaroqsiz ekanligini aniqlashda psixologiya fani oldiga muhim talablar qo‘yiladi.
Masalaning yana bir alohida tomoni ham bnrki, u ham bo‘lsa, texnika taraqqiyotga intilayotgan bir vaqtda murakkab texnika va ma- shinalar bilan „muloqot“ qilayotgan shaxs raoliyatini yanada mu- kammallashtirish va uning imkoniyatlariga moslash masalasi ham ana shu hamkorlikda hal qilinishi lozim bo‘lgan masaladir. Ayniqsa, mustaqil O‘zbekiston uchun murakkab zamonaviy texnika sir-asrorlarini bi- ladigan, uning jamiyat va fan ravnaqiga xizmatini ta’min1ash qanchalik dolzarb bo‘lsa, ana shu texnikaga har bir oddiy fuqaro ongi, tarau«ın va qobiliyatlarini moslashtirish va „odam-mashina“ dialogining eng samarali yo‘l1arini izlab topishi juda muhim. Texnika bilan bemalol
„tillashadigan“ malakali mutaxassislar tayyorlash borasida ham texnika fanlari, pedagogika va psixologiya fanlari metodlaridan foydalana olsagina, muvaffaqiyatga erishadi.
Injenerlîk psixologiyasi kishi bilan texnika o‘rtasidagi munosabatni o‘rganuvchi fan bo‘lib, u texnikaning ko‘pgina sohalari, bionika, kibemetika bilan uzviy bog‘1angandir. Ta’kidlash joizki, Respub- likamizda bu sohaga ham keyingi yillarda qiziqish ancha ortdi. Shu boişdan bir qator yosh, iqtidorli mutaxassislar injenerlik psixologiyasi yo‘na1ishida ilmiy tadqiqot ishlarini olib bormoqdalar.
Aniq izlanish prcdmetiga ega bo‘lgan har qanday fan o‘sha predmetining mohiyatini yoritish va materiallar to‘p1ash uchun maxsus usullar, vositalardan foydalanadi va ular fanning metodlari deb yuritiladi. Fanning salohiyati va obro‘si ham birinchi navbatda o‘sha metodlar yordamida to‘plangan ma’lumotlarning ishonchliligi va rofidfifigi,gn bog’liq bo‘ladi. Bu fikrlar bevosita psixoIogiyaga ham aloqador bo‘lib, metodlar masalasiga bu fanda juda katta ahamiyatga molik masala sifatida qaraladi. Chunki yuqorida ta’kidlaganimizdek, psixik hodisalarni bevosita qo‘1 bilan ushlab, ko‘z bilan i1g‘ab, quloq bilan sezish qiyin. Lekin juda ko‘plab fanlar bilan faol hamkorlik shunga olib kelganki, psixologiyaning har bir tarmog‘i o‘z vazifalarini echish va ma’lumotlarga ega bo‘lish uchun ko‘plab metodlarni sinovlardan o‘tkazib, eng ishoncNi va mukammallarini saqlab qolgan. Matematik statistika va ehtimollar nazaıiyasining psixologiya sohasida qo‘1lani1ishi va unda erisMgan muvaffaqiyatlar avvalo har bir metodning ishonchlilik darajasini aniqlash, qolaversa, to‘plangan ma’1umotlaming
qay darajada asosli va valid ekanliglni isbotlashga yordam beradi.