Tayyorladi: Bobojonov Azizbek Ikmatillo óģli
Download 0.73 Mb. Pdf ko'rish
|
azurit
- Bu sahifa navigatsiya:
- Document Outline
|
Azurit Tayyorladi: Bobojonov Azizbek Ikmatillo óģli Fan: Mineralogiya Reja 1.Azuritning kimyoviy tarkibi; 2.Azuritning tabiatda topish shakli; Azurit kimyoviy tarkibi Fransuzcha “azur” so’zidan – moviy ko’k, osmon ko’k (azurit tushunchasi lapis lazuli kabi forscha “lasward” so’zidan kelib chiqqan bo’lib, ko’k degan ma’noni anglatadi. Azurit formulasi Cu 3 2 yoki 2CuCO 3 -Cu. Mis oksidi (CuO) 69,24% (Cu 55,3%), karbonat angidrid (CO 2 ) 25,53%, suv (H 2O ) 5,23%. Kristallar kimyoviy jihatdan juda toza. Mexanik aralashmalardan, kamdan-kam hollarda, Uralsdagi Berezovskiy konidan olingan namunalarda ikkilamchi tabiiy oltinning parchalari topilgan. Azuritning tabiatda uchrashi Tabiatda azauritni topish shakli Kristallarning shakli. Ko’pincha azuritning chiroyli ko’p qirrali kristallari mavjud bo’lib, ular kichik druzlarni hosil qiladi; qisqa, uzun prizmatik, qalin jadvalli kristallar. Azuritning noyob egizaklari vmuvofiq ma’lum. Agregatlar. U ko’pincha mayda kristalllarning druzalarida, uzluksiz donador massalarda, ba’zan radial nurli agregatlarda va tuproq holatida (“mis ko’k”) uchraydi. U stalaktitlar shaklida ham uchraydi. Azuritning fizik va kimyoviy xossalari Optik • Ng = 1,838, Nt = 1,758 va Np = 1,730. Np = b, s / Ng = 12°36”, (+)2V = 67°, r > v kuchli, ko’k tonlarda pleokroik, yutilish naqsh Ng > Nm > Np. Shaffoflik. • Rang. Azure ko’k, quyuq ko’k, shuningdek, yashil binafsha. Tuproq massalarida ko’k. Jin urs. Kobalt ko’k, och ko’k, osmon ko’k. Yorqin. Shisha. • Kislotalardagi xatti-harakatlar. Efervescence bilan kislotalarda eriydi. U ammiakda ham eriydi, eritmani ko’k rangga bóyaydi. Kelib chiqishi va joylashuvi • Azurit deyarli har doim malaxit bilan birga topiladi., mis azure esa malaxit bilan almashtiriladi. Sulfid-mis konlarining oksidlanish zonalarining tipik minerali. Ko’pincha azurit malaxitga qaraganda kamroq barqaror bo’lgan va ikkinchisi bilan almashtiriladigan sharoitlar yaratiladi. Malaxitning psevdomorfozlari azurit kristallaridan ma’lum. Xarakterli jihati shundaki, bu oxirgi malaxit radial tolali tuzilishga ega emas, balki uzluksiz kriptokristal massa bilan ifodalanadi. Tuģilgan joyi • Lion (Frantsiya) yaqinidagi shaxmat; Kolyvan va Nijniy Tagil (SSSR); Tsumeb (Namibiya); Copiapó (Chili); GDRda Saalfeld, Kamsdorf yaqinidagi Tyuringiya marginal yorig’I mintaqasida va boshqa joylarda. Amaliy foydalanish • Boshqa kislorod birikmalari bilan birgalikda mis metallurgiya pechlarida eritiladi. Sof azurit, agar sezilarli massalarda topilsa, ko’k bo’yoq qilish uchun ishlatilishi mumkin. Ismlarning uyg’unligiga ko’ra, azurit tosh ko’pincha lapis lazuli bilan aralashtiriladi. U tashqi ko’rinishida ham o’xshaydi – yorqin ko’k yoki ko’k rangdagi shaffof bo’lmagan mineral. U mis azur yoki ko’k azure deb ham ataladi. Ammo azuritning ko’k va ko’k soyalari yanada qizg’in, hatto zaharli deb aytish mumkin, lapis lazuli esa yanada yumshoq va ayni paytda olijanob ohanglar bilan ajralib turadi va lapis lazuli va azuritning kimyoviy tarkibi butunlay boshqacha. Lapis lazuli tarkibida og’ir metallarning atomlari mavjud emas, uning ko’k rangi oltingugurt kationlarining mavjudligi bilan bog’liq. Azurit esa tarkibida mis mavjudligi sababli o’z rangini oldi. Ba’zida azurit hatto ko’k malaxit deb ataladi va buning sabablari bor. Bu ikki mineral tarkibi jihatidan bir-biriga juda yaqin va odatda tabiatda yonma-yon, yer usti suvlari mis rudalarini oksidlovchi joylarda uchraydi. Azuritning sehrli va shifobaxsh Azuritning sehrli va shifobaxsh xususiyatlari: • Bu mineral deyarli bir xil ismli qimmatbaho odamning zich soyasida bo’lish uchun omadli emas edi. Biroq, biluvchilar azuritning ma’nosini tushunishadi. Paranormal ishqibozlar uchun, shuningdek, Zodiakning minerallar bilan bog’liqligini o’rganuvchilar uchun bu tengsizdir. Foydali qazilma konlari butun dunyo bo’ylab tarqalgan, shuning uchun u turli vaqtlarda turli xalqlar tomonidan ixtiro qilingan ko’plab nomlarga ega. Bu evropaliklarga mis ko’k yoki tog ‘ko’k deb nomlanadi. Frantsuzlar shessilit toshini suvga cho’mdirib, kamroq she’riy bo’lib chiqdi (voqea joyiga ko’ra). 19-asrning o’rtalarida ular rasmiy bo’lgan azurit nomini o’ylab topdilar. Bu “azur”, ya’ni “azur” dan keladi. Bundan tashqari, mis lapis yoki mis ko’k, arman tosh yoki armenit. • Azurit qadim zamonlardan beri mashhur bo’lib, uning tavsifi Sharqda juda qadrlangan lapis lazuli bilan identifikatsiyalashga olib keldi. Qadimgi Misrning oliy ruhoniylari toshdan xudolar bilan aloqa qilish va o’zlarining super kuchlarini faollashtirish uchun foydalanganlar. Musulmon Sharqida u uchinchi ko’zning ramzi hisoblangan. Irlandiyalik druidlar o’zlarining manzillarini bilish uchun yoshlar bilan marosimlarni o’tkazdilar. Uyg’onish davrida tosh Evropa rassomlari tomonidan qadrlangan. Azurit mineralining koni • Tabiiy tosh qazib olishning asosiy yo’nalishlari – Avstraliya (Kvinslend), Chili, Meksika, AQSh (Arizona va Nyu-Meksiko), Germaniya, Frantsiya, Qozog’iston, Afrika (Zair, Namibiya, Zambiya). Eng yuqori sifatli kolleksiya azuritining ustunligi Teumeb koniga (Namibiya) tegishli. • Kon o’zining 25 sm kristallari bilan mashhur.Bunday o’lchamlarga qaramay, tosh benuqson sifatga ega. Marokashdan (Tuissit, Mibladen) namunalar ham bor. Yaxshi sifatli kristallar Janubiy Ural konlarida qazib olinadi. Eng katta azurit namunasi AQShda topilgan. Uning og’irligi 4,5 tonnadan ortiq bo’lgan bu noyob namuna go’zal “qo’shiq tosh” nomini oldi. Bugungi kunda u Nyu-Yorkdagi Amerika tabiiy tarix muzeyida. Azurit va zargarlik buyumlari • Azurit o’zining g’alati shakli, porloq qirralari, chuqur ko’k rangi, ajoyib kulrang, jigarrang yoki yashil rangli substrati tufayli kollektorlar tomonidan seviladigan toshdir. • Boy rangdagi minerallar tabiatda tez-tez uchramasligi sababli, bu tosh zargarlik buyumlarida juda mashhur bo’ldi. Qayta ishlangan mineralli zargarlik buyumlari juda ta’sirli ko’rinadi. Undan manjetlar, boncuklar, marjonlarni, sirg’alar tayyorlanadi. Zargarlik buyumlari narxi nisbatan past (bir necha o’nlab dollar) bo’lishiga qaramay, bozorda azurit qo’shimchali zargarlik buyumlari kam uchraydi. Va bu mineralning mo’rtligi oshishi bilan bog’liq – u engil mexanik ta’sir bilan ham bo’linadi. Qoida tariqasida, azurit faqat mineral yig’uvchilar uchun katta qiziqish uyg’otadi. Arzon narxi va o’ziga xos ko’k rangi tufayli azurit kabochon ko’pincha kollektsiyalarda birinchi toshga aylanadi. Kabochonning narxi 1 gramm uchun 3-7 dollarni tashkil qiladi. Toshning narxiga ishlov berishning murakkabligi va kristalning o’lchami ta’sir qiladi – u qanchalik katta bo’lsa, uning narxi shunchalik yuqori bo’ladi. Zargarlik sanoatida azur-malaxit ko’proq qo’llaniladi, unda tabiiy azuritning kamchiliklari yo’q. E’tiboringiz uchun raxmat! Document Outline
Download 0.73 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|