Tebranma jarayonlar to’g’risida tushuncha, erkin va majburiy tebranishlar

Tebranma jarayonlar to’g’risida tushuncha, erkin va majburiy tebranishlar.

Vaqt bo’yicha aniq qaytariladigan harakat yoki jarayonlar tebranma jarayonlar deb ataladi. Boshlang‘ich uzatilgan energiya hisobiga, keyinchalik tebranish tizimiga tashqi ta’sir o‘tmasdan sodir bo’ladigan tebranishlar erkin yoki xususiy tebranishlar deb ataladi. Davriy o’zgaradigan tashqi ta’sir ostida sodir bo’ladigan tebranishlar majburiy tebranishlar deb ataladi. Tebranish fazasi berilgan vaqt momentidagi tebranuvchi kattalikning qiymatini belgilaydi. φ t = 0 vaqt momentidagi tebranishning boshlang’ich fazasi: (t+) t vaqt momentidagi tebranish fazasi. Т tebranish davri деб deb tebranuvchi tizim holati takrorlanishining eng kichik davriga aytiladi. (bitta to’la tebranish sodir bo’ladi) va tebranish fazasi 2 ga oshadi. T=2π/ꞷ . [s] Tebranish davriga teskari bo’lgan kattalik, birlik vaqt ichidagi to’la tebranishlar sonini belgilaydi va u tebranishlar chastotasi deb ataladi. ᶯ=1/T=ꞷ/2π. [Gz] .. Garmonik qonuniyat o‘zgarishidagi faktorlar ta’siri ostida sodir bo‘ladigan tebranishlar majburiy tebranishlar deb ataladi. Majburiy garmonik tebranishlarning differisial tenglamalari  – majbur qiluvchi faktorning chastotasi. Majbur qiluvchi kuch ta’siridagi harakat ikkita tebranishning superpozitsiyasini tassavur etadi: ₀ xususiy chastotali tizim va  chastotali majbur qiluvchi kuch. Tenglamaning yechimi, umumiy ko‘rinishda, bir jinsli tenglamaning umumiy yechimi va bir jinsli bo’lmagan tenglamaning xususiy yechimlari yig’indisiga teng.

Garmonik tebranishlar va uning xususiy parametrlari

Garmonik tebranishlarda tebranuvchi kattaliklar vaqt o‘tishi bilan sinus yoki kosinius onuniyatlariga bo’ysungan holda o’zgaradi. Garmonik tebranishning tenglamasi A – tebranish amplitudasi – tebranuvchi kattalikning maksimal qiymati,  - doiraviy yoki siklik chastota. Mexanik garmonik tebranishlar.. Ko’chish .. Тezlik: .. Теzlanish: .. Tezlik va tezlanishlarning amplitudalari quyidagichadir … Tezlik fazasi ko’chish fazasidan  /2 ga farq qiladi, Теzlanish fazasi ko’chish fazasidan  ga farq qiladi.