Telekommunikatsiya tarmoqlariga texnik xizmat

Multimediali trafik parametrlariga umumiy yondashuv. Turli 
telekommunikatsiya tarmoqlarida trafik tavsifining juda ko‘p modellari 
mavjud. Umumiy holda biror xizmatning multimediyali trafigi tasodifiy 
jarayon ko‘rinishida taqdim etiladi. Trafikning oniy qiymatlari – vaqt 
birligi ichida mos xizmatni qo‘llab-quvvatlaydigan axborot bloklari 
sonidan iborat bo‘lsin. U holda, yanada umumiy holda tasodifiy B(t) 
jarayon F
B(t)
(x) taqsimlanishlar funksiyasi oilasi bilan tavsiflanadi, bunda 


Ôõ
t
B
Bep
x
F
t
B
)
(
)
(
)
(

. (1.1) 
Tavsiflashning bunday usulidan amaliy foydalanish juda qiyin 
(umumiy 
ko‘rinishdagi 
bunday 
nobarqaror 
yuklanish 
sifatining 
parametrlarini baholashni ta’minlovchi matematik qurilma yaratilmagan, 
F
B(i)(x)
taqsimlash funksiyasi oilasini adekvat baholashda murakkabliklar 
mavjud). 
Multimediali trafikning parametrlarini o‘rganish uchun, odatda, ITU-
T tavsiyanomalari bilan aniqlangan bir qator tavsiflardan foydalaniladi. Bu 
tavsiflar B(t) tasodifiy jarayonning integral parametrlarini ifodalaydi, uni 
amalga oshirish namunasi 1.1-rasmda keltirilgan. 

---

202 
3.1-rasm. Multimediali trafikning asosiy parametrlari 
Turli xil multimediali xizmatlar bilan ta’minlanadigan trafikning 
tavsiflariga quyidagilar kiradi: 
-trafikning qiymatlari (oniy, maksimal, cho‘qqi (eng yuqori), o‘rta va 
minimal), bit/s; 
- trafikning bo‘laklilik koeffitsienti (pulsatsiya); 
- cho‘qqi trafikning o‘rtacha davomiyligi; 
- aloqa seansining o‘rtacha davomiyligi; 
- trafik elementlari formatlari; 
- paketning maksimal, o‘rtacha va minimal o‘lchamlari; 
- trafikning jadalligi. 
Trafikning maksimal qiymati

. Tegishli xizmat vaqt birligida 
beradigan axborot bloklarining maksimal soni quyidagi tarzda aniqlanadi. 
)
(
max
t
B



. (1.2) 
Trafikning cho‘qqi qiymati tegishli xizmatning trafigi bo‘lib, u uning 
uchun belgilangan cho‘qqi bo‘sag‘a 

dan ortiq bo‘ladi. 
Trafikning o‘rtacha qiymati  . Tegishli xizmat vaqt birligida 
ta’minlaydigan axborot bloklarining o‘rtacha soni quyidagicha aniqlanadi,


)
(
0
)
(
)
(
1
s
T
dt
t
B
s
T

(1.3) 
bu yyerda T
(s)
– aloqa seansining davomiyligi. 
Trafikning minimal qiymati  . Tegishli xizmat vaqt birligida axborot 
bloklarining minimal soni quyidagicha aniqlanadi. 
Trafikning 

---

203 
)
(
min
T
B
t


. (1.4) 
Trafikning pachkalilik (bo‘laklilik) koeffitsienti K. Tegishli 
xizmatning maksimal va o‘rtacha trafigi o‘rtasidagi nisbat tarzida 
aniqlanadi. Bo‘laklilik koeffitsienti quyidagi nisbat orqali aniqlanadi. 
K=
. (1.5) 
Cho‘qqining o‘rtacha davomiyligi 
)
(P
T
. Tegishli xizmat cho‘qqi 
trafigini to‘ldiradigan vaqt oralig‘ining o‘rtacha davomiyligi quyidagi 
munosabat orqali aniqlanadi: 



)
(
1
)
(
)
(
1
)
(
P
N
i
P
i
T
P
N
P
T
(1.6) 
bu yyerda N(P) – aloqa seansi davomida cho‘qqilar soni, 
)
(P
i
T
– B(t) 
jarayonning i-cho‘qqisi davomiyligi, 
)
(
,
1
P
N
i 
, i-cho‘qqining davomiyligi 
quyidagi ifodalar bilan aniqlanadi: 
)
(P
i
T
=
)
(e
i
t
-
)
(s
i
t
, (1.7)
bu yyerda 
)
(s
i
t
va 
)
(e
i
t
- i-cho‘qqining boshlanish va tugash vaqtlari, ular 
quyidagi ifodalar bilan aniqlanadi:
,
min
)
(
)
(
1
)
(
t
s
i
t
s
i
t
t
t
B





,
min
)
(
)
(
)
(
t
e
i
t
s
i
t
t
t
B




bu yyerda
)
(
0
s
t
, 
)
(
0
e
t
= 0 (1.8) 
Yuqorida sanab o‘tilgan parametrlar tegishli xizmat trafigini 
tavsiflash uchun abonent xizmati bilan bir seans aloqa mobaynida 
foydalaniladi. 
So‘rovlar intensivligi λ – tegishli xizmatda tarmoq abonentlarining 
xizmatni olishga talablari vaqt birligida kelib tushgan talablarning o‘rtacha 
soni tarzida aniqlanadi. 
Aloqa seansining o‘rtacha davomiyligi 
s
T
– tegishli xizmat kelib 
tushgan talabga xizmat ko‘rsatadigan vaqt oralig‘ining o‘rtacha 
davomiyligi. 

---

204 
Paketning maksimal o‘lchami
s
– trafikning bit hisobidagi 
elementlarining maksimal o‘lchami (trafik elementi adresga yagona butun 
tarzda uzatiladi). 
Paketning o‘rtacha o‘lchami 
s
– trafikning bit hisobidagi 
elementining o‘rtacha o‘lchami. 
Paketning minimal o‘lchami 
s

– trafikning bit hisobidagi 
elementining minimal o‘lchami. 
Tegishli manbaalar bilan to‘ldiriluvchi trafikning ayrim umumiy 
parametrlari 1.6-jadvalda keltirilgan.