Tema : Sırtqı sawdanı tártipke salıwdıń tarifsiz quralları hám olardıń nátiyjeliligi ( arnawlı bir mámleket, sawda-ekonomikalıq gruppalar mısalında) Tapsırdı : I.Álimbaev Qabılladı : S. Seytnazarov Nókis-2023 Joba

II BAP. XALIQ ARALIQ SAWDA - SIRTQI EKONOMIKALIQ ISKERLIGINIŃ TIYKARǴI FORMASI.
2.1 . Xalıq aralıq sawda - sırtqı ekonomikalıq iskerliginiń tiykarǵı forması haqqında túsinik.
Dúnya xojalıǵınıń XX ásir aqırları daǵı iskerligi ózine tán qásiyetlerinen biri - mámleketler ortasındaǵı xalıq aralıq ekonomikalıq mu-nosabatlarnıń jáne de rawajlanıwı hám rawajlanıwlasıwi bolıp tabıladı. Hár bir mámleket bul sharayatta óz sırtqı ekonomikalıq iskerligin, óz ekonomikasın hár tárepleme rawajlandırıw, dúnya xo'jaIigiga integraciyalasıw jarayyonların hár tárepleme oylanǵan halda tashkil etiwge qaratǵan boladı. Sırtqı ekonomikalıq baylanıslar klassifikaciyasınıń strukturalıq belgisi baylanıslar -dıń ekonomikalıq mápleri salasında hám mámleket sırtqı ekonomikalıq iskerliginiń tiykarǵı maqseti menen baylanısqan toparıy quramın belgileydi. ¹Strukturalıq belgine ko'rn, sırtqı ekonomikalıq baylanıslar sırtqı sawda, finanslıq, islep shıǵarıw, investitsiya baylanıslarına bólinedi. Baylanıs forması - usı baylanıs turinıń ámeldegi bolıw usılı, qandayda bir bir anıq baylanıs mánisiniń sırtqı kórinetuǵın bolıwı bolıp tabıladı. Jrashqi ekonomikalıq baylanıslar formalarına sawda, barter, turizm, injiniring,.. (ranchayzing, lizing hám taǵı basqalar kiredi.
Tasftqi sawda iskerligi tovarlar, jumıslar, xızmetler, informaciya, intellektuallıq iskerlik nátiyjeleri. sol atap aytqanda, olarǵa tiyisli tolıq huqıqlar (intellektuallıq múlk menen xalıq aralıq ayırbaslaw salasında ) isbilermenlik iskerliginiń bólek turi bolıp tabıladı. Bunda tavar degende hár qanday háreketleniwshi buyım-múlk (sol atap aytqanda, energiya -dıń barlıq túrleri) hám kóshpelis mulkka kiritilgen, sırtqı sawda iskerliginiń predmeti balǵan hawa, teńiz kemeleri hám ishki júziw kemeleri hám de keńislikdegi obiektler túsiniledi. Xalıq aralıq tasıwlar tuwrısındaǵı shártnama sıyaqlında paydalaniletuǵın transport quralları tavar esaplanbaydı.
Etsport - tavar, xızmetler, intellektuallıq múlk l1 atijalari, sol gáp~an olarǵa tiyisli tolıq huqıqlardı bajıxana aymaǵınan xo-rijga qaytarıp alıp keliw minnetlemeisiz alıp shıǵıw bolıp tabıladı. Kirip fakti tavar bajıxana shegarasın kesip ótken, xızmetler hám inteIlektual iskerlik nátiyjelerine tiyisli huqıqlar usınıs etilgen waqıtta belgilengenler etiledi. Bajıxana aymaǵınan shet elge tovarlar alıp chiqil-maydigan ayırım kommerciya operatsiyaları tovarlar kiripine teńlestiriledi.
Import - Tovarlar, jumıslar, xızmetler, inteIlektual iskerlik na-tijaJarini, sol atap aytqanda olarǵa tiyisli ayrıqsha huqıqlardı bajıxana aymaǵına qaytarıp alıp shıǵıw minnetlemeisiz alıp keliw-bolıp tabıladı. Import fakti tavar bajıxana shegarasın kesip ótken. xızmetler hám inteIlektual iskerlik nátiyjelerine tiyisli huqıqlar alınǵan waqıtta belgilengenler etiledi. Ózbekstan bajıxana aymaǵınıń maqorifi
¹Ózbekstan Respublikasınıń Bajıxana kodeksi menen belgilengen. 2 onıń aymaǵına erkin bajıxana zonaları hám erkin bazalar bolıwı múmkin, olardıń aymaǵı O'zR bajıxana aymaǵınan sırtda jaylasqan dep qaraladı. Ózbekstan Respublikası bajıxana aymaǵınıń shegaralan, erkin bajıxana zonaları hám erkin bazalar tegralari O'zR bajıxana shegarası esaplanadı. Sırtqı sawdada xızmetler sawdası úlken orın tutadı.
Xızmetler da tavar bolıp tabıladı, biraq kóbinese buyımlarlastırılgan formaǵa iye emes hám tovarlardan bir qatar kriteryaları menen parq etedi.