Tema: Bir hám kóp korpuslı vakum puwlatqıshlar. Reje: Kirisiw

Qurılmanıń dúzilisi
Izertlewler 7.1. - súwrette súwretlengen qurilmada alıp barıladı. Qurılma vakuum-puwlatqısh (1) den ibarat bolıp, onıń ishinde zmeevik formada tayarlanǵan ısıtqısh (2) jaylastırılǵan. eritpeden ajıralıp shıǵıp atırǵan ekilemshi puwdan suyıqlıq tamshıların saqlap qalıw ushın qurılmanıń puw separatorı bóliminde tamshı uslaǵısh (3) jaylastırılǵan. Puwlatqısh ventil (4) jardeminde zmeevikli kondensator (5) menen tutastırılǵan. Qurılmadaǵı ekilemshi puw basımı vakuumometr (6) menen olshenedi.
Puwlatılatuǵın eritpe ólshew ıdısı (7) hám ventil (8) arqalı puwlatqıshqa beriledi. eritpeniń qurılmadaǵı temperaturası termometr (9) jardeminde baqlap turiladi. Qoyıwlasqan eritpe ventil (10) arqalı vakuum qurılmaǵa tutasqan ólshew ıdıshı (11) da toplanadı.
Issılıq tasıwshı - kompressor mayı ishinde zmeevik (12) hám elektr ısıtqıshı (13) bolǵan ıdıs (14) da 120-150 ^oC ǵa shekem ısıtıladı. Isıtıwshınıń temperaturasın retlep turıw ushın elektr ısıtqısh latr (16) arqalı tok derekke jalǵanǵan.

7.1-súwret. Tajriybe qurilmasınıń sxeması

Kóp korpusli qurılmalarda puwlatqısh qurılmaları haqqında ulıwma túsinik.
Bul túrdegi qurılmalarda ısıtıwshı puw sıpatında ekilemshi puw isletiledi. Natiyjede júda úlken muǵdarda ıssılıq tejeledi. Eritpeden 1 kg suwdı puwlatqısh ushın ısıtıwshı, toyınǵan suw puwınıń salıstırma sarpı tómendegishe:
- bir korpuslı qurılma ushın 1,1...1,2 kg;
- eki korpuslı qurılma ushın 0,55 kg;
- úsh korpuslı qurılma ushın 0,40 kg;
- tórt korpuslı qurılma ushın 0,30 kg.
Kóp korpuslı qurılmalarda puwlatqısh processin joqarı basımlı ısıtıwshı puw yaki vakuum járdeminde amelge asırıw múmkin.
Puwlatqısh korpuslarındaǵı basım sonday bolıwı kerek, oǵan uzatılıp atırǵan puw temperaturası, sol korpusdaǵı eritpeniń qaynaw temperaturasınan joqarı bolıwı támiynleniwi kerek. Aqırǵı korpustaǵı ısıtıwshı puwdıń basımı texnik-ekonomikalıq esaplar tiykarında anıqlanadı.
Ísıtıwshı puw hám eritpeniń hareket jónelisine qarap parallel (bir qıylı), qarama - qarsı hám kombinaciyalanǵan jollı kóp korpuslı puwlatqısh qurılmalarına bólinedi. 1.1-súwrette úsh korpuslı parallel jónelisli puwlatqısh qurılması keltirilgen.
Baslanǵısh eritpe korpus 1 ge jiberiledi, soń korpus 2 hám 3 ge uzatıladı hám kerekli konsentraciyaǵa shekem qoyıwlastırılǵannan keyin korpus 3 tiń tómengi bóliminde shıǵarıladı. Korpus 1 den korpus 3 ge qarap basım paseyip baradı. Sonıń ushın, eritpe basımlar parqı astında korpusdan korpusqa ótip baradı. Isıtıwshı puw eritpe uqsap sol jóneliste bir korpusdan keyingisine hareket qıladı. Yaǵnıy, korpus 1 de payda bolǵan ekilemshi puw 2-korpusqa ısıtıwshi puw bol’p, 2-korpusta payda bolǵan ekilemshi puw bolsa, 3-korpusqa ısıtıwshı puw bolıp, 3- korpusta payda bolǵan ekilemshi puw kondensaciyalanıw ushın barometrik kondensator 4 ge jiberiledi.

1.1-súwret. Puwlatqısh qurılmalarınıń principial sxemalari. a - bir qıylı (parallel)jónelisli; b - qarama-qarsı jónelisli; 1-3 – korpuslar; 4- barometrik kondesator; 5-7 – nasoslar.

1.1-súwrette úsh korpuslı qarama - qarsı jónelisli puwlatqısh qurılması súwretlengen. Jańa ısıtıwshı puw 1-korpusqa aydaladı, ekilemshi puwlar bolsa 1-korpusdan 3-ge qarap hareket qıladı. Baslanǵısh eritpe bolsa, aldın 3-korpusqa juklenedi, soń bolsa 3-korpustan 1-korpus tarepke qarap uzatıladi. Qoyiwlastırılıp bolinǵan eritpe 1-korpustıń tómengi bóliminen shıǵarıp alınadı. Hár bir keyingi korpustaǵı basım aldınǵı korpustikinen kem bolǵanı ushın, eritpeni uzatıw ushın nasos 5, 6, 7 lar xızmet qıladı.
Kombinaciyalasqan puwlatıw qurılmalarında eritpeni kiritiw hám shıǵarıw variantları túrlishe bolıwı múmkin. Parallel jónelisli puwlatqısh qurılmasınıń abzallıqları: eritpeni korpusdan korpusqa uzatıw ushın nasos kerek emes. Hár bir keyingi korpusta, joqarı konsentraciyali eritpe, salıstırmalı tómenirek basımda puwlatıladı. Sol aqırǵı korpusdaǵı ıssılıq ótkiziw koefficienti birinshisine qaraǵanda júda kishi boladı.
Qarama - qarsi jónelisli puwlatıw qurılmasınıń abzallıqları: júda joqarı konsentraciyalarǵa shekem qoyıwlastırıw múmkin; bir jónelisli qurılmalarǵa salıstırmalı kishi ısıtıw júzesi talap etiledi. Kemshiligi: eritpeni korpustan korpusqa uzatıw ushın nasoslar zárúr.
1.2-súwrette puwlatqısh qurılmaları sanınıń artıwı menen túrli sarplar ózgeriwi kórsetilgen.
Joqarıda kórsetilgenlerden málim, qurılmalar sanı artıwı menen eritpe quramındaǵı 1 kg suwdı puwlatıw ushın ısıtıwshı puw sarpı keskin kemeyip baradi. Biraq, qurılmalar sanı artıwı menen temperatura joǵaltıwlar kóbeyedi. Issılıq almasınıw processo natiyjeli ótiwi ushın temperaturalardıń paydalı parqı málim mániske iye bolıwı kerek. Tabiyiy sirkulyaciyalı qurılmalar ushın bul parq 5...7°C hám májbúriy sirkulyaciyalı ushın bolsa- 3°C dan kem bolmaslıǵı zárúr.
Puwlatıw qurılmalarınıń sanı kóp bolsa, bunda temperaturalar joǵaltılıwınıń jıyındısı, temperaturalardıń ulıwma parqına teń yaki onnan artıp ketiwi múmkin. Ol jaǵdayda eritpelerdi puwlatıw qıyınlasadı hám processti ótkiziw imkani bolmay qaladı.

1.2-súwret. Puwlatıw korpusları nıń optimal sanın anıqlawǵa tiyisli. 1 - ulıwma sarplar; 2 - energetik (ısıtıwshı puwǵa bolǵan) sarplar; 3 - kapital hám amortizaciya sarpları; 4 - ekspluataciya sarplari.

1.3-súwret. Turbokompressorlı puwlatıw qurılması. 1 - puwlatqısh; 2 - turbokompressor.

1.4-rasm. Injektor ıssılıq nasoslı puwlatqısh qurılması. 1- puwlatqısh; 2- ıssılıq nasosı.

Qurılmalardıń optimal sanın texnik-ekonomikalıq esaplawlar jolı menen anıqlaw maqsetge muwapıq.
Grafiktegi iymek sızıq 1 diń minimumına tuwrı keletuǵın minimal ulıwma sarplar, kóp korpusdaǵı puwlatıw qurılmasınıń optimal sanın kórsetedi. Sanaat kóleminde kóp korpuslı puwlatıw qurılmalarınıń optimal sanı 3-4 ew boladı.
1.2. Kóp korpuslı qurılmalarda puwlatıw qurılmaları
Processke sarplanatuǵın ısıtıwshı puw sarpın kemeytiriw maqsetinde puwlatıw qurılmaları kóp korpuslı qılıp tayarlanadı. Maselen, 1 kg suwdı puwlatńw ushın bir korpuslı qurılmalarda 1,1 kg ısıtıwshı (birlemshi) puw sarplansa, ol eki korpuslıda 0,57 kg , úsh korpuslıda 0,4 kg, tórt korpuslıda 0,3 kg, bes korpuslı qurılmalarda bolsa 0,27 kg dı quraydı.
Puwlatıw qurılmaların joybarlawda bul kórstkishler esapqa alınıwı hám ekonoikalıq jaqtan optimal bolǵan korpuslar sanı tańlanıwı shárt.
Kóp korpuslı puwlatıw qurılmalarınıń tómendegi sxemaları bar:
-aqırǵı korpustaǵı ekilemshi puwdıń basımına kóre vakuum (siyrekleniw) sharayatında hám joqarı basım astında isleytuǵın puwlatıw qurılmaları;
-ısıtıwshı puw hám puwlanıp atırǵan eritpe aǵımlarınıń óz-ara hareketine kóre:
1) Parallel jónelisli kóp korpuslı puwlatıw qurılmaları;
2) qarama-qarsı jónelisli kóp korpuslı puwlatıw qurılmaları;
3) eritpe menen úzliksiz parallel támiynlenetuǵın puwlatıw qurılmaları;
4) quramalı sxemalar;
5) ekstra puw ajıratıp alınatuǵın ko`p korpuslı puw qurılmaları.
Ximiya sanaatı karxanalarında parallel jonelisli qurılmalar keń isletiledi, sebebi bunday qurılmalar eń tejemli esaplanadı.
Bunday qurılmalarda salıstırmalı tómen basımlı ısıtıwshı puw isletilip, ayırım jaǵdaylarda bul maqsette puw turbinalarında isletilip bolınǵan suw puwınan hám paydalanıw múmkin.
Korpus tartip nomeriniń artıwı menen olardaǵı ekilemshi puw basımınıń kemeyiwi sebepli, eritpe óz ózinen bir korpusdan ekinshisine aǵıp ótedi. Aqırǵı korpusdan shıǵıp atırǵan ekilemshi puw barometrik kondensatorǵa beriledi. Bul qurılmanıń abzallıǵı onda eritpeni bir korpusdan ekinshi korpusqa uzatıw ushın nasosdıń zárúr bolmaǵanlıgı hám eritpeniń tómen temperaturalarda puwlatıw bolsa, tiykarǵı kemshiligi, aqırǵı korpusda ısslıq ótkiziw koefficientiniıń júda kishkeneligi. 4.18 - súwrette parallel qıylı jónelisli úsh korpusdan ibarat puwlatıw qurılması keltirilgen bolıp, qurilma puwlatıw korpusları 1, 2, 3, ısıtqısh 4, barometrik kondensator 5, tamshı uslaǵısh 6 hám vakuum- nasos 7 dan ibarat.
Qarama-qarsı jónelisli kóp korpuslı puw qurılmalarında puw hám eritpeniń hareket jónelisi bir-birine qarama-qarsı boladı. Birlemshi puw birinshi korpusqa berilse, dáslepki eritpe aqırǵı korpusqa beriledi.
Bul qurılmalarda eritpe bir korpusdan basqasına nasos jardeminde uzatıladı (bul qurılmanıń tiykarǵı kemshiligi de usı esaplanadı) ham qoyıwlastırılǵan eritpe birinshi korpusdan shiǵarıladı.

4.18 - súwret. Parallel jónelisli úsh korpuslı puwlatıw qurılması
Bunday qurilmalarda tiykarınan qayısqaqlıǵı joqarı bolǵan eritpeler puwlatıladı. Olardıń abzallıǵı sonda, olar bir jónelisli qurılmalarǵa salıstırmalı kishi ısıtıw juzesin talap qıladı.
Eritpe menen uzliksiz parallel táminlenetuǵın qurilmalarda dastlepki eritpe bir waqıttı ózinde hamme korpusga beriledi. Birlemshi puw birinshi korpusqa berilip, keyingi korpuslarda ekilemshi puw qollaniladi. Bunday sxemalar tiykarınan quramında qattı faza bóleksheleri bolǵan toyınǵan eritpelerdi puwlatıwda ham de eritpelerdi joqarı kontsentraciyalarǵa shekem qoyıwlastırıw talap qılınbaǵan sharayatlarda isletiledi.
Quramalı sxemali qurilmalarda eritpeni beriw ham oni jıljıtıwdıń joqarıda korsetilgen turli variantlari bir waqıtta qollanılıwı mumkin. Bunday qurilmalar arnawlı sharayatlar talap qılınǵandaǵana qollanıladı.
Eger puwlatıw qurılmasında payda bolıp atırǵan ekilemshi puwdıń bir bólegi puwlatıw processi menen baylanıslı bolmaǵan basqa maqsetlar ushın alınsa, bunday puw "ekstra - puw" delinedi ham bunday qurilmalar ekstra puw ajratıp alinatuǵın qurilmalar dep juritiledi.







Ushıwshań bolmaǵan zatlar eritpelerdi, onıń quramındaǵı eritıwshini qaynatıw waqtında shıǵarıp jiberiw jolı menen qoyıwlastırıw processi puwlatıw dep júritiledi. Eger puwlanıw processi qaynaw temperaturasınan tómen temperaturada suyıqlqtıń júzesinde júz berse, puwlatıw processinde puw eritpeniń tolıq kóleminen ajralıp shiǵadı.
Qoyıwlastırılǵan eritpeler ham puwlatıw natiyjesinde payda bolǵan qattı zatlardı ańsat ham de arzan qayta islew, saqlaw ham basqa jerlerge jiberiw mumkin.
Puwlatıw processinde ısıtıwshı agent sıpatında tiykarınan suw puwı isletiledi, bunday puw birlemshi puw dep jurtiledi. Qaynap atırǵan eritpeden ajralıp shıǵıp atırǵan puw ekilemshi puw dep ataladı. eritpeni puwlatıw ushın zárúr bolǵan ıssılıq múǵdarı diywal arqalı beriledi. Tek ǵana ayırım jaǵdaylarda eritpeni qoyıwlastırıw ushın kerek bolǵan ıssılıq tutin gazleri yaki basqa gaz tarizli ıssılıq tasıwshı agentlerdiń suyıqlıq benen óz-ara kontaktı arqalı beriledi.
Puwlatıw processi vakuum sharayatında, atmosfera ham joqarı basımda alıp barılıw mumkin. Eritpelerdiń qasiyetleri hám ekilemshi puwdıń ıssılıǵınan paydalanıw zárúriyatına kóre joqarıdaǵı usıllardan bir qollanıladı.
Vakuum sharayatında puwlatıw bir qatar abzallıqlarǵa iye: processti júda tómen temperaturada alıp barıw mumkin, bul jaǵday asirese joqarı temperaturada bóleklenip ketiw mumkin bolǵan zatlar eritpelerin qoyıwlastırıwda júdá qol keledi. Bunnan tısqarı, bul usılda ısıtıwshı agent ham eritpe temperaturası ortasındaǵi paydali parq kóbeyedi, bul bolsa qurılmanıńg ısıtıw juzesin kemeytiriw imkaniyatın jaratadı; vakuum sharayatında puwlatıw ushın salıstırmalı tómen parametrli (temperatura hám basim) ısıtıwshı agentten paydalanıw mumkin. Bul usılda ekilemshi puwdan ısıtıwshı agent sıpatında paydalanıw imkanı tuwıladı. Vakuum sharayatında puwlatıw kemshilikleri joq emes: bul usılda puwlatıw qurılmasınıń bahası artadı; vakuum payda qılıw ushın kondensator, tamshı uslaǵısh hám vakuum-nasoslar kerek boladı, bunnan tısqarı, qurılmanı isletiw ushın zárúr bolǵan sarp ta kóbeyedi.
Atmosfera basımınan joqarı bolǵan basımda puwlatqıshta payda bolǵan ekilemshi puwdan qaytadan puwlatıw processinde hám de puwlatıw menen baylanıslı bolmaǵan basqa maqsetlerde paydalanıw mumkin. Basqa maqsetler ushın paydalanılıp atırǵan ekilemshi puw ekstra-puw dep ataladı. Joqarı basım menen puwlatıw processinde ekstra-puwdı ajıratıp alıp isletiw vakuum sharayatında puwlatıwǵa salıstırmalı ıssılıqtan tolıraq paydalanıw imkanin beredi. Joqarı basım menen puwlatıw eritpeniń qaynaw temperaturasınıń artıwına alıp keledi. Bunnan tısqarı, joqarı basım menen puwlatıwdı amelge asırıw ushın joqari temperaturali ısıtıwshı agent kerek boladi. Sol sebepli bul usıl joqarı temperaturaǵa shıdamlı zatlardıń eritpelerdi qoyıwlastırıwda isletiledi.
Atmosfera basımı sharayatında puwlatıwda ekilemshi puw isletilmeydi, ol atmosferaǵa shıǵarıp jiberiledi. Bunday usıl eń apiwayı, biraq ekonomikalıq jaqtan eń tejemsiz esaplanadı.
Sanaatta puwlatıw processi bir hám kóp korpuslı qurılmalarda amelge asırıladı. Tiykarınan kóp korpuslı, yaǵnıy bir neshe korpusdan quralǵan puwlatıw qurılmaları isletiledi. Kóp korpuslı qurılmalardıń tek ǵana birinshi korpusına ısıtıwshı (birlemshi) puw beriledi, keyingi korpuslardı ısıtıw ushın bolsa aldıńǵı korpuslardan shıqqan ekilemshi puw isletiledi. Natiyjede ısıtıwshı puwdıń ulıwma sarpı kemeyedi.
Islew rejimine kóre puwlatıw qurılmaları dawirlik ham uzliksiz boladı. Kishi masshtabdaǵı islep shiǵarıwlarda ham ayırım waqıtta, eritpelerdi joqari kontsentraciyalarǵa shekem puwlatıwda dawirlik ishleytuǵúın puwlatıw qurılmaları qollanıladı. Sanaatta tiykarınan uzliksiz isleytuǵın puwlatıw qurılmalarınan paydalanıladı. Zamanagóy puwlatıw qurılmaları júda úlken ısıtıw juzesine iye, bazıları bir qurılmanıń ısıtıw júzesi 2000 m² dan artıp ketedi.