Tema: kirisiw. Sintaksis hám onin` izertlew obyekti

Til birliklerine fonema, morfema, leksema, qálip (model), al olardıń sóylewdegi kórinisleri ses, morf, sóz, sóz dizbegi, gáp, tekst boladı.
Tekst − ayrıqsha sóylew birligi, tekst lingvistikası dep atalǵan tarawdıń tiykarǵı obekti bolıp esaplanadı.
Tekst − sóylew protsesiniń ónimi bolıp, juwmaqlanǵan oy-pikirdi bildiretuǵın birlik. Ol úzil-kesil tamamlanǵan oydı bildiredi. Tekstti juwmaqlanǵan oydı bildiretuǵın sintaksislik birlik dep esaplaw múmkin. Sonda tamamlanǵanlıq gápke, juwmaqlanǵanlıqlıq tekstke tán belgi.
Tekst − óz-ara tıǵız baylanıslı pikirler jıyındısı.
Teksttiń İ.Galperin tárepinen kórsetilgen grammatikalıq kategoriyaları arqalı júzege shıǵadı.Olar tómendegiler:
Teksttiń maǵlıwmat beriw kategoriyası − tábiyattı, qubılıstı, is-háreketti ańlatıw, olar boyınsha pikirlewdi ańlatadı.
Teksttiń integratsiya kategoriyası − tekst birlikleri arasındaǵı baylanıs, ǵárezlilik degen qatnaslardı ańlatadı.
Teksttiń retrospektsiya kategoriyası − bildirip atırǵan waqıya hám qubılıslardıń izbe-iz bayanlanıwın bildiredi.
Teksttiń kogeziya kategoriyası − tekst bólimleri arasındaǵı baylanıslardıń leksikalıq, grammatikalıq hám semantkialıq qurallar menen ámelge asırılıwın ańlatadı.
Tekst dúzilisi hám komponentleri
Tekst ańlatıw formasına, mazmunına hám grammatikasına qaray ajıratıladı. Teksttiń ańlatıw forması degende tekstlerdiń seslerden dúziliwi hám hám belgili bir melodikalıq pauza menen ajıralıp turıwı túsiniledi.
Teksttiń mazmunı degende hár qanday tekst tiykarındaǵı xabar túsiniledi. Teksttiń bul eki tárepi bir-biri menen tıǵız baylanısıp, bir-birin payda etedi, Olardı bir-birinen ajıratıwǵa bolmaydı. Teksttiń grammatikası degende tekstti dúziwshi birliklerdiń, yaǵnıy gáplerdiń bir-biri menen baylanısıw quralları túsiniledi.
Teksstiń pútinligin támiyinleytuǵın nárse olardıń tiykarında turǵan ideya bolıp esaplanadı. Bunı makrotema dep belgilew múmkin. Makrotemalar bir qansha mikrotemalardan dúziliwi múmkin. Mikrotemalar gápler yamasa olardıń dizbeginen dúziledi. Olar teksttiń tiykarǵı ideyası arqalı bir-biri menen baylanısqan boladı. Tekstti dúziwshi birlikler arasındaǵı baylanıs presuppozitsiya hám implikatsiya sıyaqlı qatnaslar arqalı iske asadı. Hár bir jańa gáp aldıńǵı gápti tolııp hám jańa gáptiń payda bolıwına tiykar jaratadı. Bul qubılıs presuppozitsiya yamasa implikatsiya dep ataladı.
Tekst bir sózden, sóz dizbeginen, bir gápten turıwı múmkin.
Eger tekst bir sózden tursa, ol bir komponentli tekst dep ataladı. Buǵan kórkem shıǵarmalardıń atları mısal boladı: «Táǵdir», «Xalqabad», «Balam», «Qaraqalpaqnama» t.b.
Sóz dizbekleri arqalı bildirilgen tekstler eki komponentli hám kóp komponentli tekstlerge bólinedi.