Tema: Kredittiń áhmiyeti hám waziypalari, kredit turleri. Joba

ÓZBEKISTAN RESPUBLIKASI JOQARI HAM ORTA ARNAWLI BILIMLENDIRIW MINISTRLIGI
_______________________________________________________ fakulteti
________________________________________________________ kafedrasi
_____________________________________________________qa’nigeliginiń
“___” kurs studenti__________________________________________ niń
“___________________________________________________________”
páninen




Tema: __________________________________________________

Orinlaǵan : _____________________
Qabillaǵan: _____________________

NÓKIS – 20 ___ j.

Tema: Kredittiń áhmiyeti hám waziypalari , kredit turleri.
Joba :
• Kredittiń mánisi, áhmiyati, funksiyaları jáne onıń bazar ekonomikasındaǵı ornı.
• Kredit munasábetleri rawajlanıwınıń tiykarǵı basqıshları.
• Kredittiń tiykarǵı principlerı.
• Kredittiń formaları hám túrleri.
• Kredittiń shegaraları. Kredit procenti hám oǵan tásir etiwshi faktorlar.

Kredittiń mánisi, áhmiyati, funksiyaları jáne onıń bazar ekonomikasındaǵı ornı.
Soni aytıw kerek, jámiyet iskerliginiń tiykarın islep shıǵarıw quraydı. Islep shıǵarıwdı uzliksizligin támiyinlewde bolsa kredittiń ornı zárúrli esaplanadı. Basqasha aytqanda kárxanalardıń bazar ekonomikası sharayatında jumıs júrgiziwinde islep shıǵarıw procesiniń uzliksizligin támiyinlew, kárxananıń tiykarǵı hám aylanba fondlariniń aylanıwın toqtap qaliwina jol qoymaw, kárxanalardı finanslıq resursları menen támiyinlew, kárxanalar tárepinen tawar ónimin satqanda, sotilgan tawar ushın tólew summasin alıw hám basqa obiektiw hám subyektiw sebepler kredittiń zárúrligine alıp keledi.
Kredit (latınsha - ıseniw - werit, doweryatsya) degende óz iyeleri qolında waqtınsha bos turǵan ayırım baha yamasa pul qarjlarınıń basqalar tárepinen málim múddetke xaq tólew shárti menen qarızǵa alıw hám qaytarıp beriw maydanınan kelip shıǵatin munasábetler túsiniledi.
Kredit áyyemgiden málim bolıp, ol daslep sawdada almasıw processinde payda bolǵan bolıp, ol aldın towarlardı kreditǵa satılıwı menen baylanıslı. Bolǵan sebep qarıydardı tawar satıp alıwǵa bárháma da naq aqshası bolmaydı, ol tawar satilsa túsedi, tawar satıwshı bolsa onı túsiwin kútip turalmaydi (sol dáwirde tawardıń ma`nisi túsip ketiwi, sapası tómenlewi múmkin.). Sol hám basqa jaǵdaylar towarlardı kreditga satıwǵa alıp kelgen. Kredit tawar óndiristiń hám tawar aylanissiniń ajıralmaytuǵın bólegi bolıp esaplanadı jáne onıń rawajlanıwı menen baylanıslı. Tawar óndiristiń rawajlanıwı menen pul formasındaǵı kredit payda boldı.
Keyinirek kredit beriw ǵárezsiz iskerlikke aylanıp, onıń tiykarǵı funksiyası bolıp pul iyeleri hám oǵan waqtınsha mútáj bolǵanlar ortasındaǵı dáldalshılıq bolıp tabıladı. Hazir bul iskerlik arnawlı ilmiy tájriybe hám texnikaǵa iye bolǵan arnawlı qánigelesken mákemeler-bankler tárepinen ámelge asırılıp atır.
Kredittiń múmkinshiligi hám zárúrligi usınıń menen baylanıslı kárxanalar ónim satıwda, xızmetkerlerge miynet xaqi esaplanǵanda, kárxana hám fizikalıq shaxslar óz pulların banklerde saqlashi hám basqa qallarda waqtınshalıq bos bolǵan pul qarjları bolǵanı túrde basqa kárxana hám shólkemlerde óz xızmetlerin uzliksizligin támiyinlew ushın tiyisli pul aqshasına mútajlik sezedi. Bul jaǵday awıl xojalıq kárxanalarına da tiyisli bolıp, bul islep shıǵarıwdı máwsimiyligi, ónim islep shıǵarıw waqtı menen onı satıw kolemin kópshilik ónimler boyınsha uyqas kelmewi, sotilgan ónimlerge puldi waqıtında kelip túspesligi hám basqa jaǵdaylar olardı kreditdan paydalanıwdı usinis etedi.

Bazar ekonomikası sharayatında kredittiń áhmiyetin asıwı tómendegiler menen baylanıslı :

1. Naq puldan paydalanıwdı kemeytirip, aylanis ǵárejetlerin, pul emissiyasini azayıwın támiyinleydi.
2. Kárxanalar hám xalıqtıń waqtınshalıq bos pul qarjları kredit mákemelerinde saqlanıwı sebepli olardan ónimli paydalanıw támiyinlenedi.
3. Bank mákemelerine tuplańan pullar xalıq xójaligi tarmaqları, kárxanalardıń tiykarǵı hám aylanba mablaglariniń tuldiriwniń qarızǵa alınǵan dáregi retinde zárúrli áhmiyetke iye.
4. Kredit sebepli xójaliklar órtasidagi shártnama minnetlemeleriniń orınlanıwı támiyinlenedi, ónim islep shıǵarıw hám satıw procesiniń uzluksizligi támiyinlenedi hám basqalar.
Social ekonomikalıq sistemada kredittiń ornı hám roli ol atqarip atırǵan funksiyalar menen anıqlanadı. Kredittiń funksiyası - bul kredittiń ekonomika daǵı iskerliginiń arnawlı bir túrde kórinetuǵın bolıwı bolıp tabıladı.
Kredittiń funksiyaları :
1. Qarızǵa beriluwshi bahanı waqtınsha paydalanıwǵa beriw. Bunda kreditor hám qarız alıwshı ortasındaǵı munasábet sonday anıqlanadi, kreditor qarız alıwshına resursların usınıs etedi, qarız alıwshı bul resursların isletedi hám bunda qarızǵa beriluwshi baha kreditor hám qarız alıwshı ortasında aylanadı.
2. Qayta bólistiriw. Kredit tákirar islep shıǵarıw procesiniń barlıq basqıshlarına - támiynat, islep shıǵarıw, taksimlash, aylanis hám tutınıwǵa xızmet etedi.
Bul funksiya járdeminde kárxanalar, shólkemler, mámleket hám jeke sektordıń bos pul qarjları hám dáramatları ssuda kapitalına aylantırıladı hám waqtınsha paydalanıwǵa, arnawlı bir tólew tiykarında beriledi. Bul funksiya járdeminde óndiristegi proporsiyalar hám pul kapitalı háreketi basqarilib turıladı.

3. Aylanis ǵárejetlerin tejew. Bul funksiya járdeminde nakt pulsiz esap -kitaplar rawajlantirilib, esap -kitaplardı tezligin hám kem ǵárejetliligi támiyinlenedi. Kapitaldıń aylanisda bolıw waqtın tejalishi onıń óndiriste bolıw waqtın asıradı hám islep shıǵarıwdı keńeytiwge, paydanı artıwına alıp keledi.

4. Kapital toplanıwınıń jedellesuwi hám oraylasuwi. Kapital toplanıwı procesi ekonomikalıq rawajlanıwdıń turaqlılawi hám xojalıq jurgiziwshi subyekttiń óz maqsetine jetiwiniń zárúrli shárti esaplanadı. Bul islep shıǵarıwdı keńeytiw ushın kredit járdeminde úlken kólem degi aqshaǵa ıyelewge múmkinshilik jaratadı. Bul funksiya házirgi sharayatta rejeli ekonomika dáwirinde rawajlanbaǵan hám aqshalar menen támiyinlenbegen iskerlik iskerlik tarawıların finanslıq aqshalar menen támiyinlew procesin sezilerli tezlestiredi.
5. Aylanisqa tólew quralların shıǵarıw. Bul funksiyanı ámelge asırıw processinde kredit tek ǵana tawar emes, bálki pul aylanisqasiniń jedellashuwiga, odan naq pullardı siqib shıǵarıp, tólewler aylanıwınıń tezlasuwine unamlı tásir kórsetedi. Kredit sebepli pul aylanisi sheńberine weksel, shek, kredit kartoshkaları sıyaqlı qurallar kiritilip, naq pulli esap -kitaplardı, naq pulsiz esap -kitaplarǵa almastıradı. Bul bolsa ishki hám tashki bazar daǵı ekonomikalıq munasábetler mexanizmin ańsatlashtiradi hám tezlestiredi. Bul máseleni sheshiwde kommerciya krediti zamanagóy tawar almasınıwınıń kerekli elementi retinde zárúrli orın tutadı.