Tema: Oline Kitap Dukani Joba: 1 Oline kitap dukani tariyxi -birinchi kitpa dukani haqqinda Tema: Oline Kitap Dukani Joba

Jeke esap -kıtapxana xızmeti: Onlayn kitap dúkanları paydalanıwshılarǵa xizmet kórsetiwleriniń bir bólegi jeke esap -kıtapxana xızmeti bolıp tabıladı. Bul xızmet paydalanıwshılarǵa ózińizdiń satıp alınǵan zatlar tariyxın tekseriw, olarǵa satıp alınǵan zat etilgen kitaplar hám odaǵı temalar dizimi sıyaqlı ayrıqshalıqlardı kórsetiwdi támiyinleydi.

1.3
Online kitap dukanlarinin` islew prinsipleri usi online kitap dukanlarinin` bizness modeline baylanisli bo`lg`anligi sebebli biznss modelge say o`zgeredi.
Kelin` usi modellerdi birme bir ko`rip shiqsaq :
1.Kitap basip shig`ariwdi tipografiyalar menen sha`rtnama tiykarinda basip shig`ariw.Bul joldan biznesin endi baslap atrg`an jas biznessler paydalanadi.Bunday usilda islew online kitap dukanina tipografiya qurilmalarin satip aliw qa`rejetlerin tejep qaliw imkniyatin beredi.
Ko`rip turg`anin`izday klientler onlie kitap dukanina kitap satip aliw ushin buyurtpa beredi,kegen buyirtpalardi kitap dukani bos tipografiya larg`a bo`listirip beredi ha`m maksimum da`rejede klientdin` buyrtpasin tez jetkerip beriw ila`jin qiladi.
2. Keyingi jag`dayda bolsa tipografiya kitap dukaninin` o`zina tiyisli bo`ladi ha`m 1 tipografiya belgili filiallarg`a kitap jetkeib beriw menen shu`gilannadi.Bul jag`dayda bolsa tipografiya qarjilari putkil kitap dukan qaltasinan alinadi.Kitap dukaninin` o`zinin` tipografiyasi bolg`aninin` jaxsi jeri kitaplardi basqa tipografiyag`a isletgenge qarag`anda arzanlaw tusedi.

Odan tisqari online kitap dukaninda en` tiykarg`i jumislardan biri bul kitaplardi kerekli tilge awdarmalaw bolip essaplandi.Kitaplardi awdarmalaw waqtinda ha`r bir so`zge itibar qaratiw kerek boladi sebebi 1 so`z ko`p ma`nini an`latqani sebebli ga`plerdin` ma`nisini buzmawi kerek boladi.Bul haqqinda ele to`mende toliqlaw mag`liwmat berip o`temen.

2.1
Online kitap dukani jaratadi ekenmiz biz a`wele IT texnalogiyalardi ne ekenin tusiniwimiz kerek boladi,biz bul IT texnalogiyalardi tusinbey turip kitap dukaninin` online satip aliw ha`m showroom ma`selelerin sheshe almaymiz.
Bul IT texnalogiyalar :

• 
  Server
  
• 
  Backend da`sturlew
  
• 
  Mag`liwmatlar bazasi
  
• 
  Mag`liwmatlar bazasin basqariw sistemasi MBBS
  
• 
  Frontend da`sturlew
  
• 
  Android da`sturlew
  
• 
  Kompyuter da`sturlew(eger muta`jlik tuwilsa)
  
• 
  IOS da`sturlew (Swift)
  
• 
  Kiber Qa`wipsizlik(BugBounty,)
  
• 
  Framework ne?
  
• 
  Restful API
  

Server – bul
Qandayda bir bir internet saytqa kirisiw ushın, brouzerge mánzil jazsangiz, brouzer sol sayt jaylasqan kompyuterge, sayt daǵı maǵlıwmatlardı kórsetiw haqqında soraw jiberedi, kompyuter ápiwayı temir bolǵanı ushın bul sorawdı tushunmaydi. Sol sebepli, yaǵnıy bul sorawdı túsiniwi ushın, kompyuterge programma ornatıladı. Mine sol programma veb programma dep ataladı. Bul kompyuter bolsa, veb serverge aylanadı. Házirde veb programma deyilmasdan, ulıwma halda veb server delinbekte.
Sonday eken, veb server — paydalanıwshınan kiyatırǵan sorawlardı qabıl etip, tiyisli juwaptı jiberetuǵın programma bolıp tabıladı. Paydalanıwshı retinde veb brouzer (http, https protokolı arqalı ), mobil telefon (wap protokolı arqalı ), birpara programmalar (antiviruslar ) bolıwı múmkin. veb server arqalı pútkil sayt basqarıladı, yaǵnıy sayt kataloglarına ruxsatlardı beredi, qawipsizlik tárepinen IP mánzillerdi blokka aladı, paydalanıwshılardı dizimnen ótkeriw hám basqa kóplegen islerdi ámelge asıradı.

veb serverdi siz óz úyińizda jaratılıwmasıńız múmkin. Onıń ushın bir kompyuter ajıratıp, oǵan qandayda bir veb programma ornatasız jáne bul programmanı jaqsılap sazlawıńız kerek boladı. Keyin óz saytıńızdı sol serverge jaylastırasız hám qandayda bir domen satıp alasız. Bunnan kelip shıǵadıki, saytıńız islewi ushın siz ajratgan kompyuter mudam qosılǵan jaǵdayda bolıwı kerek.

veb serverdi túsindiriw ushın bir lirik sheginiw, uqsatıw etemen (qopallaw bolıwı múmkin. Túsindiriw ushın neler qılıwmaydı -a). Qandayda bir sayttı bir somsa dep kóz aldımızǵa keltiremiz. Somsa ishindegi tımsalig'lar, sayttıń ishindegi maǵlıwmatlar (tekst, súwret, video,.. ). Bul somsani qandayda bir bir insan pishirgan, sonday eken pishirgan adam, veb programmist bolıp tabıladı(kimler bolıp tabıladı somsa pısıwına járdem bergen bolıwı múmkin, bular veb dizaynerlar, verstkachilar). Bul somsani satıw kerek, onıń ushın jay tabıw kerek hám ruxsat alıw kerek. Bul uqsatıw domen hám hostingga uyqas túsedi. Satıwshı bolsa, veb server bolıp tabıladı, yaǵnıy satıwdı basqaradi (aqshası barlarǵa sotadi, qalelasa sotmasligi da múmkin), hullas satıwdı basqaradi.
veb serverge ornatılatuǵın veb programma túrleri kóp bolıp tabıladı. Eń zamanagóy hám eń kópshilikke arnalǵan programma bul - álbette " Apache" bolıp tabıladı. Apache Software Foundation kárxanası tárepinen shıǵarılǵan. Tómende birpara veb serverlerdi atınıń keltirdim.

Apache - Apache Software Foundation.

IIS - Microsoft ónimi esaplanadı. Server operatsion sistemalarına ornatılǵan (Windows Server 2003, Windows Server 2008,.. ).
Nginx - ashıq veb server. Úlken kólem degi saytlar ushın.
Lighttpd - ashıq veb server.
Google Web Server - Google tárepinen islep shıǵılǵan veb server.
Resin
Cherokee - veb interfeys arqalı basqarıladı.
Rootage - Java tilinde jazılǵan veb server.
THTTPD - ápiwayı, kishi kólem degi, tez hám qawipsiz veb server.

Backend da`sturlew - bul ha`r qanday internet menen isleytug`in programma,websayt,botlardin` web serverde islewshi ta`repi bolip esaplanadi yag`niy serverde turip klient ta`rep qanday soraw jiberse sol sorawlarg`a juwap berip turadi.Qanday sorawlar desen`iz bular mag`liwmatlar bazasindag`i mag`liwmatlarg`a kiriw sorawi boliwi mumkin.Internet menen isleytug`in ha`r qanday programma Web bag`darlama(Web application) delinedi.

Web bag`darlamanin` server ta`repin quriw ushin bizge da`sturlew tili kerek boladi.Backend quriw ushun isletiletug`in da`sturlew tilleri kop bular,
PHP, Python, Ruby, C++, Java, JavaScript, Golang, C#,SQL.
Bunday ulken dizimdi ko`rgenden keyin adamda bulardan qaysisi jaqsi?
Qay birinen paydalaniw kerek? degen soraw payda boladi.
Juwap: ma`qsetin`izden ha`m qarjin`izdan kelip shig`ip paydalanasiz,
Misali Python bul zamanagoy da`sturlew tili onin` tayin kitapxanalari juda` kopligi sebebli jumisin`izdi tezlew ha`m an`sat islewin`izge boladi.
Al php bolsa MySQL MBBS menen jaxsi islesedi ha`m onda sorawlar tez isleydi.C++ dunyadag`I en` tez isleytug`in da`sturlew tili bolip esaplanadi c++ da tiykarinan Jasalma intellekt quriwda,online oyin jaratiwda paydalaniladi biraq c++ da proekt ko`teriwge kop waqit ketedi sebebi c++ da tayin kitapxanalar azlig`i sebebli barliq kodlar qolda jaziladi.
Da`sturlew tilin saylag`andan keyin endi sol tilge ha`m proektimizdin` ulkenligine qarap Famework saylawimizg`ada tuwra keledi.
Franework bul kop web bag`darlamalar ushin shablon bolip esaplanadi.Yag`niy frameworkda kolegen tayin kitapxalarlar ha`m funksiyalar boladi,olardi qolda jaziw qa`jet emes.Bunday web frameworklarg`a dJango(Python),SpringBoot(Java),Laravel(php),Yii(php),Symfony(php), ha`m tag`ida basqalar misal bola aladi,
A`debiyetlar
1.Texnomen.uz sayti