Tema: Pedagogikaliq dizimdi basqariw pa’ninin’ a’himiyeti
Download 24.11 Kb.
|
Baltaniyazova Nigora Talim sistemasin basqariw
Tema: Pedagogikaliq dizimdi basqariw pa’ninin’a’himiyeti.Reje:1. Basqariw haqqinda uliwma tu’sinik 2. Mektep direktori pedagoglar kollektivi 3. Mektep xizmetkerleri ortasindag’i jumis bo’lisiw. Basqariw- ta’lim ta’rbiyaliq protseslerde ha’m ta’lim sistemasinda ta’lim qatnasiwshilari u’stinen qadag’alap bariwdi a’melge asiriwdin’ faktorlari sipatinda ko’rsetilip, ha’r qanday ja’miyetge ta’n bolg’an o’mir ha’m turmis za’ru’rliginen kelip shig’atug’in xizmet bolip esaplanadi. Bazar ekonomikasi sharayatinda bul xizmettin’ mazmuni ja’nede rawajlana baslaydi. Basqariwdin’ tiykarg’i maqseti – miynet xalqinin’ ma’teriyalliq ha’m ma’nawiy za’ru’rliklerin qandiriw ushin islep ha’m sol tiykarda barliq socialliq mu’na’sebetlerdi rawajlandiriwdan ibarat. Basqariw - rawajlaniwdin’ ha’r qanday basqishinda ja’miyetge ta’n bolg’an ishki o’zgeshelik bolip esaplanadi. Bul o’zgeshelik uluwma xarakterge iye. Bul o’zgeshelik socialliq topar miynetinde turmis ha’m miynet protsesinde adamlardin’ o’z-ara qarim qatnasta boliwi o’zinin’ ma’teriyalliq ha’m ma’na’wiy xizmetinin’ o’nimin almastiriw za’ru’rliklerinen kelip shig’adi. Basqariw teoriyasi – bul jan’a pa’n tarmag’i bolip, obiektiv barliqti ilimiy biliwge tiykarlanadi. Ol o’zinin’ xizmetin bir qatar ta’biyiy ha’m socialliq pa’nlerde ko’redi. Basqariw protsesinin’ mazmuni ha’m nizamliqlarin aniqlaw, bul protseste ju’z beretug’in mu’na’sebetlerdi aship beriw, onin’ du’zimin islep shig’iw ha’m basqariw subiektinin’ tiykarg’I prinsiplerin islep shig’iw basqariw teoriyasinin’ wa’ziypasi bolip esaplanadi. Basshi- menejer ol adamlar menen isleydi, olardin’ ka’siplik jetiskenlikleri ha’m qa’wipsizligi ushin juwap beredi, wa’ziypalardi atqariw ushin olar ku’sh-g’ayratin birlestiredi ha’m uyg’inlastiriwdi a’melge asiradi. Belgili, ja’miyet ekonomikaliq, socialliq-siyasiy ha’m ma’na’wiy tarawlardi o’z ishine biriktirip aladi. Sog’an muwapiq ta’rizde basqariwdin’ da u’sh tiykarg’i jo’nelisi bar bolip esaplanadi. En’ tiykarg’isi ekonomikaliq basqariw bolip tabiladi. Sebebi ekonomika- ma’teriyalliq islep shig’ariw ja’miyet turmisi ha’m rawajlaniwinin’ negizin payda etedi. Respublikamiz g’a’resizlikke erisken ha’zirgi da’wirde ekonomikani basqariwg’a teren’ itibar berilip atirg’ani biykarg’a emes. Milliy tikleniw ekonomikani qayta quriwdan baslanadi. Ekonomikaliq ta’repten O’zbekistannin’ rawajlang’an ma’mleketlerge jetip aliwi ekonomikaliq basqariwdi tuwri jolg’a qoyiliwi menen tig’iz baylanisli bolip tabiladi. Sotsial-siyasiy basqariw – insanlardin’ tu’rli toparlari (sotsialliq sho’lkemler,millet sho’lkemlar ha’m t.b lar) ortasindag’i mu’na’sebetlerdi basqariw bolip esaplanadi. Basqariwdin’ bul tu’rinin’ tiykarg’i mazmuni- tu’rli toparlar awqamin ja’nede bekkemlew ha’m rawajlantiriwdan ibarat. Miynet ja’miyetlerinin’ sotsialliq rawajlaniwinda basqariw u’lken a’himiyetke iye. Sebebi , barliq jumisimizdin’ha’m rejelerimizdin’ ta’g’diri ko’p ta’repten ja’miyet mu’na’sebetlerinin’ rawajlaniw da’rejesine , “sotsialliq mikroklimat”tin’ salamat boliwina baylanisli boladi. Sol ta’repten bul tu’rdegi basqariwdan go’zlengen maqset ma’mleket basqariwin rawajlantirip, sotsialliq o’z o’zin basqariwg’a aylantiradi. Ja’miyetti ha’m ayrim ag’zalar ma’na’wiy rawajlaniwin basqariw- basqariwdin’ ja’ne bir tiykarg’i tu’ri bolip esaplanadi. Ilimiy texnika rawajlaniw a’sirinde ma’na’wiy islep shig’ariw tarawin basqariw u’lken a’himiyetke iye. Bul formadag’I basqariw , oqiw orinlari , xaliq ta’lim organlari , pa’n , a’debiyat, ko’rkem o’ner , ma’deniyat , den sawliqti saqlaw siyaqli tarawlardi basqariwdi o’z ishine aladi. Basqariw adam miyine salistiriladi , bunda shaxstin’ jaratiwshiliq imkaniyatlari birlestirilgen, onnan onin’ unamli qa’biyletin ju’zege keltiriwge ko’rsetpe beriledi. Insaniyat ta’repinen pa’n-texnika, ekonomika ha’m sotsialliq jetiskenlikler barg’an sayin asirilip bariwina ko’re basqariw xizmetinin’ ilimge bolg’an talabi ha’m toqtawsiz o’sip baradi. Basqariw pedagogikasi ha’m etikasin rawajlantiriwdin’ sho’lkemlestiriw tiykarlari ha’m prinsiplerin rawajlantiriwdag’i sha’rt-sharayatlar ha’m faktorlar. Basqariw strategiyasinin’ joqarida ko’rip o’tilgen to’rt wa’ziypasin birden ha’m ha’rdayim sheship bolmaydi . Uzaq mu’ddetli maqsetler o’zgertiwge ma’jbu’r etiwi mu’mkin. Olar ko’beytiwi yamasa pa’seytiwi itimaldan hali emes , bul toplang’an ta’jriybe ha’m keleshektegi istiqbal menen baylanisli. Sho’lkem strategiyasin a’melge asiriw jollarin qabil qiliwdi analiz etedi ha’m jan’a ja’nede na’tiyjelirek jollardi izlew a’melge asiriladi. Sho’lkem wa’ziypasi maqseti ha’m strategiyasi , sonday-aq strategiyani a’melge asiriwg’a jantasiw hesh qashan tamamlanbaydi. Jumislardi bahalaw ha’m durislaw ha’reketlerin a’melge asiriw normal halat bolip esaplanadi ha’m strategiyaliq basqariw protsesinin’ u’zliksiz dawam etetug’in za’ru’rli bolip esaplanadi. Sanap o’tilgen 5 strategiyaliq wa’ziypa basshinin’ basqa lawazim ma’jbu’riyatlari (ku’ndelik jumisti qadag’alap turiw awir sharayatlardi sheshiw, jiynalislar o’tkeriw esabatlar du’ziw , insanlarg’a ta’n mashqalani sheshiw arnawli tapsirmalar ja’ma’a’tshilik ma’jbu’ryatlarin atqariw ha’m t.b ) lardan ajiralg’an halda bolmaydi. “ Basshiliq qiliw” degen so’zge so’zliklerde basqariw, ma’sla’ha’t beriw, gu’zetiw, jo’neltiriw, ko’rsetpe beriw, degen tu’rli ma’nisler berilgen. Ha’zirgi da’wirde basshilarg’a qoyilg’an talaplar ju’da ko’p. Bulardan, ma’na’wiy jetiklik , ta’rtip ha’m miynetge bolg’an mu’na’sebeti , bilim da’rejesi , sho’lkemlestiriwshilik qa’biyleti , basqariwdin’ na’tiyjeliligin ta’miyinlew aliw ha’m basqalardan ibarat bolip tabiladi. Basshi sabirli ha’r qanday sharayatta da o’zin tuta biletug’in , a’depli ha’m so’zge sheber boliwi kerek. Basshinin’ xizmeti ko’p ta’repten pedagogikaliq xizmetten ibarat boliwi lazim . Sebebi basshi orinlawshilarg’a qatan’liq penen o’z ideyasin o’tkizedi ha’m bulardi a’melge asiriwdi u’yretedi . Ha’r basshi psixologiyaliq bilimler menen bir qatar ja’rdeminde ol xizmetindegi jumisshilarg’a olardi ta’rbiyalaw ha’m quramalastiriwg’a ta’sir etiwshi forma ha’mde usillardin’ ja’nede na’tiyjeliligin tabiwi mu’mkin . Ta’rbiya protsesinde basshi to’mendegi pedagogikaliq mashqalalardi sheshe aliwi kerek bolip easaplanadi: Aqiliy rawajlaniw (jumisshilardin’ uluwma ha’m ka’sibiy mag’liwmati ); Ma’na’wiy bayitiw ( ma’deniy kesheler sho’lkemlestiriw , etikaliq mashqalalardi sheshiw; Mashqalani da’rilamanlastiriw; Bunda bolsa to’mendegi pedagogikaliq prinsiplerge boysiniw lazim; Jaqsi ideyalar menen ba’nt boliw; Jeke o’zgesheliklerdi rawajlandiriw. Ta’rbiyaliq ta’sir usillari basqariw pedagogikasinin’ tiykari bolip easaplanadi. Ta’rbiyaliq ta’sir basshinin’ to’mendegi faktorlardi biliwine baylanisli boladi: Jumisshi ma’deniyati ha’m mag’liwmati da’rejesi , onin’ a’dep-ikramliq ka’sbiy ha’m turmis da’rejesi qay da’rejede rawajlang’anlig’i; Fizikaliq salamatlig’I , ma’na’wiy ba’rkamallig’i; Individual , sotsial –ruwxiy sipatlari ; Miynet ja’ma’a’tindegi sotsial- ruwxiy sharayat; A’dep-ikramliliq-ha’kimshilik sharag’a xizmetkerdin’ mu’na’sebeti. Basshi ta’rbiyaliq ta’sirdi a’melge asiriwdin’ to’mendegi ma’jbu’r bolsa < Ruwxiy o’zine ta’nlik yag’niy shaxsg’a ta’rbiyaliq ta’sir o’tkiziwden aldin onin’ individual , sotsial-ruwxiy sipatlarin an’law lazim; Ma’na’wiy motivlar – o’zine boysiniwshilar aldinda joqari da’rejedegi minez-qulq iyesi ekenligin shaxsan ko’rsetip beriw , bul basshi < qiliw imkaniyatin beredi; Jeke ta’rtipte (individual) jantasiw , bul- ha’r bir shaxstin’ o’zine ta’n bolg’an < Miynet xizmetinin’ talaplarg’a maslasiw , bul- jumisshi aqiliy imkaniyatin aniqlaw ha’m onnan na’tiyjeli paydalaniw boyinsha pedagogikaliq mashqalani sheshiw ; Jeke belgi , bul – jumisshida ayriqsha qa’biylet bu’rtiklerin o’siriw ha’m olardi rawajlandiriw ; Sistemali jantasiw bul- Shaxsti ,ha’r ta’repten qabil etiw ha’m onin’ qulqina ta’sir etiwshi u’stin faktorlardi aniqlaw . Basqariw ta’rbiyasi formalarinan to’mendegilerdi aytiw za’ru’r bolip esaplanadi: Du’nyaqarasti ken’eyttiriw ta’limi , bul- ekonomikaliq, huquqiy , a’dep- ikramliliq ha’m ekologiyaliq bilimdi o’z ishine aladi, onin’ ko’lemi menejer jasi, ma’deniy da’rejesi ha’m is ta’jriybesine baylanisli boladi. Du’nyaqarasti usinday o’siriw na’tiyjesinde sana ma’na’wiy zamini jaratiladi ; Miynet jarisi , bul- ka’siplik bellesiw , ta’jriybe asiriwda ku’shli faktor bolip esaplanadi. Basqariw ta’jriybesinin’ bul formasi tu’rli ko’rik tan’lawlar , ratsionalizatorliq miratlari ha’m tag’I basqalar ja’rdeminde a’melge asiriladi; Basqariwda qatnasiw –basqariwg’a tiyisli qararlardi islep shig’iw ha’m a’melge asiriwg’a a’piwayi jumisshilardi tartiw (basqariw qarari sizilmasin topar bolip oylasiw atqariw xizmetinde ja’ma’a’tshilik tiykarinda qatnasiwdi ha’m t.b lar). Basshi xizmetkerge ta’rbiyaliq ta’sir ko’rseter eken G. Sa’liyenin’ to’mendegi so’zlerin esimizde tutuiw paydadan hali emes << Soni umitpan’, ha’mme ushin mas qa’lip joq . Biz ha’mmemiz –tu’rli qatlamnanbiz ha’m mashqalalarimiz da tu’rlishe>>. Insanlar qa’nshelli ta’jriybeli ha’m bilimli bolsa olardin’ a’dep ma’seleleri sonshelli qiziqtira baslaydi. Xizmetkerlerdin’ a’dep-ikramliliq jetikligi zamanago’y basshinin’ basqariw xizmetinin’ za’ru’r sipat ko’rsetkishi bolip esaplanadi. Bug’an erisiw ushin , aldin basshinin’ sotsial-a-dep-ikramliliq tayyarlig’i (teoriyaliq ha’m a’meliy) za’ru’r. A’ne usi maqsette basqariw a’debi du’ziledi. Onin’ mazmuni islep shig’ariwdi sho’lkemlestiriw ha’m basqariwdin’ barliq qatnasiwshilarinin’ minez-qulqi prinsip ha’m normalarin tiykarlaw , xizmet huquq ha’m ma’jbu’riyatina ka’siplik wa’ziypasi sipatinda mu’na’sebette boliw za’ru’rligi bolip esaplanadi. Basqariw a’debi ha’kimshilik ha’m xojaliq xizmetin sipatli etip atqariwg’a jo’neltirilgen teoriyaliq-a’meliy etika bilimleri ha’m a’meliy usinislar sitemasinan ibarat bolip tabiladi. Sotsial a’dalat , Shaxs erkinligi , ka’siplik pa’kizelik, juwapkershiligin seziw ta’biyatti asirap-abaylaw onin’ tiykarg’i prinsipleri bolip esaplanadi. Basqariw a’debinde a’dep-ikramliliq usinisindag’i, Shaxs minez-qulqin u’yreniw menen baylanisli normaliq hu’jjetler , basqariw xizmetine bolg’an a’dep-ikramliliq talaplar , jumisg’a baylanisli etika qag’iydalari qollanbalari ha’m menejerdin’ xizmetinen tisqari qulqi, qarim-qatnas a’debi boyinsha ma’sla’ha’tler toplamlari za’ru’r orin iyeleydi. To’mendegiler menjerdin’ tiykarg’i a’dep-ikramliliq qag’iydalari bolip esaplanadi: Adamlarg’a ken’ ko’lemde o’z paydalilig’in ko’rsete aliw ushin ha’kimiyatg’a umitiliw; Basqariw xizmetinde qatnasiw ushin xizmetkerlerdi tartiw ; Paydali kritikani unamli qabil qiliw ha’m ja’ma’a’t pikirin hu’rmet etiw; Boyiniwshilarg’a isengen halda mu’na’sebetlerge mayilliq , olardi o’z pikirlesleri dep biliw. A’dep-ikramliliq barkamalilik basshinin’ isbilermenlik sipatlarinin’ biri esaplanadi. Basshinin’ isi-ku’ndelik is-ha’reketler shinjiri , bunda onin’ boysiniwshilarg’a , toparg’a o’z xizmetine mu’na’sebetin ko’rsetedi. Bul mu’na’sebetler insa’ndi jaqsi ko’riw, puqaraliq hu’jda’ni ka’sip abiroyi siyaqli a’dep-ikramliq qa’diryatlari tiykarinda quriliwi lazim. O’z minez-qulqi menen basshi o’zine boysiniwshilardi ta’rbiyalap g’ana qoymay , ba’lki < prinsipine a’mel qiliwg’ada u’yretedi . Insanlar o’z basshilarin , a’wele , olar qulqliq ta’repleri ha’m a’detlerine ko’re bahalaydi .(<< u’sti basina qarap ku’tip aladi, aqilina qarap gu’zetip qoyadilar>>). Basshinin’ a’dep-ikramliliq ko’rinisi –uluwma, belgili ha’m o’zine ta’n qulq sipatlar dizimi bolip tabiladi. To’mendegiler uluwma a’dep-ikramliliq sipatlari bolip esaplanadi: O’z watanina sadaqat; O’z xalqinin’ en’ jaqsi da’stu’rlerine a’mel qiliw ha’m olardi ko’beyttiriw ; Shaxs erkinligi ha’m onin’ qa’dir-qimbati qol qatilmaslig’in ta’n aliw; Insandag’i jaqsi o’zgeshelikler tawsilmawina isenim; Adamlar jeke-isbilermenlik sipatlari ha’m olar xizmetin obiektiv bahalaw olar individuallig’in ta’n aliw; Qarim –qatnasda ashiq kewillikti ha’m o’zine kritikaliq jantasiw; Puqaraliq hu’jdan-Shaxsiy juwapkershilikti ku’shli seziw ; A’dep-ikramliliq erk-adamlar hu’rmetin qazana biliw; Halollik- jumisg’a astoydil kirisiw jumista talapshan’liq ha’m tuwri pikirley biliw ; O’zin tuta biliw- Shaxsiy kewilsizlik ha’m jumistag’I a’wmetsizliklerdi jen’e aliw ha’m keshiriw ; Toparliq- sotsialliq uyg’inliq sezimi; Bul sipatlar basshi a’dep-ikramliliq ko’rinisin belgileydi. Basqariw pedagogikasinda a’dep-ikramliliq sipatlar ha’m pedagogikaliq tu’sinikler: Miynetsu’ygishlik- fizikaliq aktivlikti ha’m aqiliy qa’biyletti toliq o’z ishine bag’ishlaw; Kishipeyillik- ha’miyattan aqilana paydalaniw o’z jetiskenlik ha’m kemshiliklerine kritikaliq mu’na’sebette boliw; Juwapkershilik- jumista < birligi; Ashiq kewillilik – insanlarg’a g’a’resiz ja’rdem ko’rsetiw , olar kemshiliklerge taqat qila biliw ha’m qapa qilg’anlarg’a keshirimli boliw . Joqarida keltirilgen sipatlardin’ u’sh toparin bir-biri menen baylanisli ha’m basshi a’dep-ikramliliq ko’rinisinin’ modelin quraydi. Mektep ishindegi pedagogikaliq miynetti sho’lkemlestiriw aldin ala olardin’ birgelikte islep atirg’an miynetleri protsesin du’ziw bolip esaplanadi. Kollektivge basshiliq etiwdegi en’ za’ru’r sha’rtlerinen biri miynet xizmetlerinin’ aldinda turg’an wa’ziypalardi jaqsi orinlawg’a imkan beretug’in etip sho’lkemlestiriwdi ta’miyinlew bolip esaplanadi. Mektep direktori pedagogikaliq kollektivtin’ ag’zasi bolip ol o’z kollektivi ta’repinen shig’arilg’an barliq qararlardi orinlawg’a ma’jbu’r. Biraq direktorlar ko’binese usi kollektiv qararlarinin’ orinlaniwin sho’lkemlestiriwshi ha’m sol qararlardin’ qabil qiliniwin ta’miyinlewshi sipatinda is ko’riwi lazim boladi. Direktor qabil qilmastan burin kollektiv penen ken’esip is ko’redi. Orinlaniwin qadag’alawinda bolsa jeke basshiliq etedi. Ayrim waqitlari bolsa pedagoglar kollektivinin’ qarari ko’pshiliktin’ pikiri bola bermeydi. Mektepke basshiliq etiwde kollegiyal ken’esti toliq ta’miyinlew ushin to’mendegi sha’rtlerge a’mel qiliw maqsetke muwapiq boladi. Ha’r qanday pikirdi yag’niy aytilip atirg’an ma’seleni sheshiwdin’ ha’r qanday usillarin erkin bayan etiw; Kollektiv bolip izleniw ruwxi.Ortag’a qoyilg’an wa’ziypani ko’plep sheshiw ha’r bir ma’seleni sheshiwdin’ jollarin tabiw ; Kollektivtin’ o’z ku’shin seziwge imkan beretug’in huquqlarin ken’eyttiriw qabil qilinatug’in qararlar ushin juwapkershilikti asiriw; Kollektivtin’ pikirin hu’rmet etiw, usinday ta’rtipte sho’lkemlestirilgen ishki basqariw so’zsiz o’zinin’ jaqsi na’tiyjelerin beredi . Biraq sonida aytip o’tiw kerek pedagogikaliq kollektiv jumistin’ da’rejesin is-ha’reket birligi ko’rsete aladi. Mektep direktorinin’ tiykarg’i wa’ziypalari. Direktor - mekteptin’ barliq jumislarinin’ alip bariliwina basshiliq etedi. Direktorliq Wa’ziypasina en’ jaqsi ta’jriybeli oqitiwshilar arasinan sho’lkemlestiriwshilik Qa’biyletine iye bolg’an joqari mag’liwmatli ha’m keminde 3jilliq pedagogikaliq Stajg’a iye bolg’an insanlar usinis etiledi. Mektep direktori oqiwshilar menen alip barilatug’in ta’lim-ta’rbiya islerin sho’lkemlestiriw ha’m sipati oqiwshilardin’den- sawlig’in bekkemlew ha’m fizikaliq ta’repten rawajlaniwi sonday-aq o’zine tapsirip qoyilg’an mekteptin’ xojaliq ma’teriyalliq awhali ushin ma’mleket aldinda juwapker shaxs bolip esaplanadi. Mektepte miynet ishki ta’rtibi yag’niy sanitariya gigiena rejimi qa’wipsizlik texnikasi qag’iydalarina a’mel qiliniwi kerek . Mektep direktorinin’ ta’lim-ta’rbiya isleri ha’r qiyli keshelerdi sho’lkemlestiriwshi ruwxiy-ag’artiwshiliq isleri boyinsha direktor orinbasari bar. Xojaliq isleri boyinsha direktor orinbasari- Mektep imaratlari ha’m mektep mu’lkinin’ saqlaniwi oqiw protsesin ma’teriyalliq texnika menen ta’miyinlew tazaliq ha’m ta’rtipke mektepti oqiw tayyarlig’inin’ baslaniwina o’z waqtinda tayarlap bariw o’rtten saqlaw sharayatlarin ko’riw ja’rdemshi isshiler isin tuwri sho’lkemlestiriw ushin juwapker. Oqiw isleri boyinsha direktor orinbasari- U’yrenilip atirg’an qa’niygelik ju’zesin islep shig’iw ta’limi oqiwshilardin’ ta’lim aliw sipatin ko’teriw mu’g’allimlerdin’ sabaqlarin o’z orni menen bo’listiriw . Ta’lim orinlarinda oqitiwshi pedagoglar xizmetine qoyilatug’in talaplar ha’m basqariw etikasin formalandiriwdin’ faktorlari ha’m sha’rt-sharayatlari : Pedagogikaliq ka’sibinin’ ju’zege keliwi adamzat rawajlaniwi tariyxi menen u’zliksiz baylanisli bolip esaplanadi. Terip ku’n keshirgen alg’ashqi da’wir adamlari ha’r tu’rli terek miywelerin teriw , o’simliklerdin’ tamirin gewlep aliw suw dereklerin izlep tabiw siyaqli ha’reketlerdi a’melge asiriwdi u’yrengen. Bunday ha’reketler qa’wim (uriw) din’ ta’jriybeli adamlari yamasa g’arri adamlar ta’repinen a’melge asirilg’an . Apiwayi ku’ndelik za’ru’rliklerdi qandiriw jolinda alip barilip atirg’an is- ha’reketler tiykarinda jaslarg’a payda bolg’an ta’jriybeler tiykarinda mag’liwmatlardi berip , olarda a’meliy ko’nlikpelerdi formalantiradi. Tu’rli dawislardi shig’ariw ja’rdeminde a’tirapindag’ilardi jaqinlasip kiyatirg’an qa’wipten abaylawin balalar u’lkenlerdin’ u’lgileri tiykarinda o’zlestirgen . So’ylesiw ha’m jaziw payda bolg’ang’a shekem bul siyaqli ha’reketler imo-isharalar tiykarinda a’melge asirilg’an . Adamzat tariyxinda tu’p revolyutsiyani payda etken so’ylew ha’m jaziwdin’ payda boliwi sonday-aq uriw topari ta’repinen atqarilatug’in miynet xizmetinin’ tu’rli tarawlarg’a ajiraliwi jaslarg’a qarata mu’na’sebetlerdin’ ilgeri (progressiv) xarakter ju’zege keliwine imkaniyat berdi. Basqariw pedagogikasi ha’m etikasinda basshilardin’ qa’biyletleri ha’m olardi formalandiriwdin’ ta’limlik imkaniyatlari : Qa’biylet barliq adamlarda bar bolip , bir tegiste bolmay , biri joqari ,biri orta ha’m biri to’men da’rejeden ibarat bolip esaplanadi. Tekg’ana aqili zayip insanlarda qa’biyletti ushirata almaymiz .Jetiskenlikli islew ushin ha’r bir pedagog pedagogikaliq sheberlikke iye boliwi kerek .Pedagogikaliq sheberlik iyesi o’z miynetin sariplap u’lken na’tiyjege erisedi . Qa’biylet xizmet protsesinda payda boladi ha’m rawajlanadi , qa’biyletti rawajlantiriw ushin bolsa izleniw ziykerlik qa’biylet yag’niy insan nerv sistemasinda anatomiyaliq-fiziologiyaliq o’zgeshelik boliwida kerek bolip esaplanadi. Pedagogtin’ ayrim psixikaliq protsesleri onda shaxsg’a ta’n sipatlardin’ sonday kompleksin payda etedi buni pedagogikaliq qa’biylet dep ataw mu’mkin . Bul qa’biyletlerdi ayrim psixikaliq o’zgesheliklerden ibarat qilip qoyiw mu’mkin emes . Ta’lim-ta’rbiya islerinin’ na’tiyjeli boliwi pedagog shaxsina ta’n bolg’an birqansha sipatlar , solar qatarina onin’ erki, sezimleri xarakterine ta’n bolg’an bir qansha o’zgesheliklerdi de ta’miyinlep beredi. K.D.Ushinskiy < Emnatiya – basqa adamlardin’ psixikaliq halatlarin tu’siniw ha’m olarg’a hamdardlik bildiriw qa’biyleti bolip esaplanadi (birgelikte da’rtlesiw) Perseptiv qa’biylet- qabil etiw protsesinin’ tiykarg’i du’zilisi birinshi bolip, bul obiektlerin bilip aliw ha’m oni este saqlaw obrazlari menen salistiriwdan ibarat bolip tabiladi. Yag’niy qabil etiw basqishindag’I talabani aldina qoyilg’an su’retlerdi menen qoyip shig’adi. Adamlardi salistiriw obrazi. Didaktikaliq qa’biylet- talabalar ushin qarim-qatnas qiliwda , pedagogikanin’ ta’lim nizamliqlari ha’m metodlarin u’yrengen halda sabaq beriw bolip esaplanadi. Konstrouktiv –pedagogtin’ o’z jumisin rejelestire aliwi bolip esaplanadi. Kommunukativ qa’biylet- basqa adamlar menen bolatug’in qarim-qatnasti jaqsilaytug’in ha’m birgeliktegi xizmetde psixologiyaliq birlesiwdi ta’miyinleytug’in qa’biylet bolip tabiladi. Paydalanilg’an a’debiyatlar: Pa’n boyinsha lekciya konspekt Internet sayitlari. Download 24.11 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling