Tema: Ǵárezsizlik jıllarında ruwxı hám mádeníy turmıs Joba

Ǵárezsizlik jıllarında tálim, ádebiyat, arxitektorshılıq, ámeliy kórkem óner hám kino gúlleniwi.

Ǵárezsizlik jıllarında Ózbekstan mádeniyatı jóninde pikirlew tiykarında bólek belgilengenler etiliwi kerek bolǵan máselelerden taǵı biri - ruwxıylıq tarawındaǵı mámleket siyasatınıń barǵan sayın konkretlesip barıwı, wazıypalardı hal etiw jollarıniń aydınlasıwı bolıp tabıladı.
Ruwxıylıq jámiyet aǵzaların ruxan pákleniwi, shın qálbinen úlkeytiriwshi, insan ishki dúnyasına, shıdamlılıǵına kúsh-quwat beretuǵın, milliy hújdanın oyatıwshı hám turaqlı háreketdegi konkret kúsh bolıp tabıladı. Sonday eken, ruwxıylıqǵa ulıwma tárizde múnasábette bolıw qáte bolıp tabıladı, zero hár bir puqaranıń ruwxıy -ideologiyalıq, kámallıq dárejesi birdey bolmaǵanı sıyaqlı, olardıń bunday sapaların uyqaslastirip turıwshı kórinisleri de konkret bolıp tabıladı.
Joqarıda bildirilgen pikirden tábiyiy kelip shıǵıp atırǵan juwmaq sonnan ibarat, ǵárezsizliktiń házirgi basqıshında ruwxıy -bilimlendiriw tarawdaǵı islerdiń payda etiliwinen, endi, bunday islerdiń natiyjeliligine erisiw zárúrli áhmiyet kásip etip atır. Al, ruwxıylıq tarawındaǵı islerdiń natiyjeliligin asırıw degende neni túsiniw múmkin? Ulıwma, materiallıq-ideologiyalıq tarawındaǵı jumıslarımız jámiyeti ruwxıy kóteriwge ılayıq -pa?
Sol orında qurılıp atırǵan demokratiyalıq, huqıqıy adamgershilikli jámiyet joqarı ruwxıy hám etikalıq qádiriyatlarǵa tayanıwın bul process bolsa milliy ideya hám milliy ideologiyaǵa, jetkinshekti patriotlıq ruwxında tárbiyalawǵa tıykarlanıwın bólek belgilengenler etiw júdá zárúrli bolıp tabıladı. Eger, ǵárezsizliktiń dáslepki jıllarında ruwxıy -bilimlendiriw ilajlardan gózlengen maqset kebiro zalım sisteması tásirlerinen qutılıw, jámiyette ruwxıy awızbirshilik jaratıwdan ibarat bolǵan bolsa, endi bolsa, social sheriklik, kámal insandı tárbiyalaw ústinlik xarakteristikaǵa iye bolıp atır. Ruwxıylıqtıń mámlekette demokratiyalıq, huqıqıy, qúdiretli mámleket qurıw jolındaǵı zárúrli faktor ekanligi endi hesh kimge sır emes.
Ózbekstannıń házirgi rawajlanıw basqıshında ruwxıy faktorlar hám de milletler aro múnasábetler máselesine qaraw da túpten ózgerdi. Sonıń menen, ǵárezsizliktiń dáslepki dáwirlerinde «ras bolmaģan baynalminallik» aldında júrek aldırıp qoyǵanı kórsetiledi. Bunday saldamlı hám qatańlıq, tuwrısıda, jámiyet social rawajlanıwına, ásirese, milletleraro múnasábetler máselesine saldamlı unamsız tásir kórsetiwi múmkin edi.
Sonıń ushın da Ózbekstan húkimeti mádeniyatdaǵı milliylik hám baynalminallıq qatnasın saqlawǵa zárúrli wazıypa retinde múnasábette bóle basladı. Usı waqıtta 130 ǵa jaqın millet hám elat jasap atırǵan Ózbekstanda hár bir millet gúlleniwi, onıń turaqlı rawajlanıwı, qawipsizligi hám jasaw kepilligine hár qanday abaylardıń aldın alıw, ol yamasa bul milletke tiyisli kisiler toparınıń menmenlik keyiplerin anıq tárizde basqa millet, xalıq múmkinshiliklerin zorlıqshılıq hám zulum menen shegaralap qoyatuǵın mámleket siyasatınıń islep shıǵilıwı buǵan baylanıslıǵı ámeliy islerdiń nátiyjesin asırdı.
Ózbekstanda jasap atırǵan kóp milletli xalıqlardıń materiallıq rawajlanıwı, olardıń ózliklerin ańǵarıw processlerine bolǵan umtılısların nızamlı -huqıqıy tiykarda qandırıw máseleleri de mámleket húkimeti aldındaǵı eń zárúrli wazıypalardan biri boldı. Sol orında 1989-jılı mádeniyat ministrligi janında Respublika milletleraro materiallıq oraydıń payda etiliwini bólek atap ótiw kerek bolıp tabıladı. Egerde 90-jıllardıń baslarında Ózbekstanda 12 milliy-materiallıq oray iskerlik kórsetken bolsa, házirgi kúnge kelip olardıń sanı 80 nen arttı.

Ǵárezsizlik dáwirinde milliy ádebiyat, kórkem óner, teatr rawaj taptı, materiallıq baylanıslar keńeydi, mádeniy-aǵartıwshılıq mákemeler iskerligi rawajlanıwlasdı, muzeylerdiń social -bilimlendiriw áhmiyeti asdı. Usi, joqarı ruwxıylıqlı jámiyet qurıw hám jáhán jámiyetshiligine kirip barıw kóp tárepten ruwxıy mádeniyat rawajlanıwı hám bekkemleniwine baylanıslı. Ózbekstannıń óz ǵárezsizligin qolǵa kirgiziwi nátiyjesinde ruwxıy mádeniyat zárúrli jobası bolǵan muzıka kórkem óneri de keste rawaj tapa basladı, usı tábiyatan názik túrdegi, kórkem óner súyewsheń hám kórkem óner xalqına qatal ózbek xalqiniń muzıkası keń kólemli ruwxıylıq aynası bolıp tabıladı. Kebirolar dáwirinde tiykarlanıp ideologiyalıq quralǵa aynalǵan usı kórkem óner túri erkinlik jolına kirdi.

•