Tema: Robitlastirilg'an texnologiyaliq kompleksler

Tema: Robitlastirilg'an texnologiyaliq kompleksler
Joba :

1. Robitlastiriw joybarınıń wazıypası hám proektlestiriw máseleleri

2. Robitlastiriw sistemaların proektlestiriw basqıshları.
3. Texnologiyalıq processleri robitlastiriw sxemaları
4. Texnologiyalıq ob'ektlerdi robitlastiriw dárejesin anıqlaw
5. Parametrlerdi kayd etiw usılı
6. Avtomatlashtiriw sistemalarınıń texnikalıq - ekonomikalıq natiyjeliligi

Robitlastiriw joybarınıń wazıypası hám proektlestiriw máseleleri

Sanaattıń ximiya ozik-awqat hám basqa tarmaqlarınıń ámeldegi kárxanaların zamanagóylashtirish hám jańaların jaratıw islep shıǵarıw processlerin avtomatlashtirishning túrli máselelerin sheshiw menen baylanıslı úlken kólem degi islerdi orınlawdı názerde tutadı. Robitlastiriw sistemaların islep shıǵıw hám tikkeley islep shıǵarıw processlerine engiziw-kóp basqıshlı process bolıp tabıladı. Oǵan ilimiy izertlew, proektlestiriw hám montaj -sazlaw jumısları, Sonıń menen birge, isletiw processinde Robitlastiriw sistemalarınıń isenimli islewin támiyinleytuǵın ilajlar kompleksi kiredi.
Zamanagóy óndiristiń islep shıǵarıw processlerin Robitlastiriwda sheshiletuǵın máseleler qánigelerden túrli Robitlastiriw ásbaplarınıń dúzılıw hám islew principlerin, avtomatikalıq sistemalardıń túrli kórinisleri hám klassların soǵıw metodların biliwdi de, texnologiyalıq processlerdi Robitlastiriw salasındaǵı jumıslar menen birge anıq hám bir bahalı almaslaw múmkin bolǵan ulıwma texnikalıq tildi iyelewdi de talap etedi. Bul qandayda bir texnologiyalıq procesin avtomatlashtirishning logikalıq esaplanǵan hám texnikalıq tárepten tiykarlanǵan sistemanıń Robitlastiriw sistemalarınıń montaj qılıw sazlaw hám isletiw máseleleri menen shuǵıllanatuǵın qánigeler ushın birdey túsinikli bolatuǵın tilde ańlatıw kerek. Bunda barlıq qánigelerde jaratılıp atırǵan Robitlastiriw sistemasınıń ásbap menen támiyinleniwi, berilgen retlew nızamların ámelge asırıw, ásbaplardı hám Robitlastiriw quralların montaj qılıw usılların, impulsli hám komanda liniyalarini hám derek liniyalarini ótkeriw salasında túsinik birden-bir bolıwı kerek.
Bul bir sózden túsiniwge, mısalı, montaj jumıslarında isleytuǵınlar sistemasın islep shıǵıw yamasa isletiw processinde montajchilarning tikkeley qatnasıwisiz qaysı tárzde erisiw múmkin? Bunday bir-birin túsiniw arnawlı islep shıǵılatuǵın texnikalıq hújjet jardeminde támiyinlenedi, bul hújjet texnologiyalıq processti robitlastiriw joybarı dep ataladı.

Robitlastiriw sistemaların proektlestiriw basqıshları.

Jańa sanaat ob'ektlerin qurıw hám ámeldegi kárxanalardı qayta qurıw joybar tiykarında ámelge asıriladı. Joybar texnikalıq hújjetlerdiń kompleksinen ibarat bolıp, bularǵa ob'ektti qurıw yamasa qayta qurıw zárúriyatın Principial tárzde tıykarlaytuǵın jazıwlar, standart bolmaǵan úskenelerdi tayarlaw ushın kerek bolǵan, sonıń menen birge, hámme túrdegi qurılıs -montaj hám sazlaw jumısların ámelge asırıw ushın kerek bolǵan esaplawlar hám sızılmalar kiredi.
Qurılıp atırǵan ob'ekttiń quramalılıǵına qaray joybar málim bólimlerden ibarat boladı. Joybarda texnika -ekonomikalıq, texnologiyalıq, qurılıs, santexnika, elektr, avtomatıka sıyaqlı bólimler bolıwı múmkin. Robitlastiriw joybarınıń bir bólimi bolǵan texnologiyalıq processlerdi baqlaw hám avtomatikalıq retlew hám de taǵı basqarıw bólegin sol tarawǵa qánigelestirilgen shólkem yamasa texnologiyalıq proektlestiriw institutınıń Robitlastiriw bólimi (gruppası ) ámelge asıriladı. Bul joybar texnologiyalıq processlerdiń rasional islewin hám úskeneler jumısındaǵı qawipsizlikti támiyinleytuǵın qadaǵalaw ólshew ásbapların, retlegichlar, avtomatıka hám signalızasiya apparatların, proektlestiriwtirilayotgan ob'ektte isletiletuǵın texnikalıq hújjetlerdi óz ishine aladı.
Proektlestiriwdi orınlawda joybardıń texnologiyalıq bólegin dúziwshi shólkem hám yamasa buyırtpashı bergen tapsırma tiykar bolıp xızmet etedi. Ayırım waqıtlarda tapsırmanı dúziwde Robitlastiriw joybarın orınlawshı shólkem de qosıladı. Proektlestiriw tapsırmalarına tómendegiler kiredi: a) proektlestiriwtirilayotgan ob'ekttiń quramı, texnologiyalıq processtiń qısqasha bayanı, apparat hám úskenelerdiń xarakteristikası ; b) átirap -ortalıqtıń xarakteristikası kórsetilgen halda qadaǵalaw etiletuǵın hám retlenetuǵın shamalardıń nátiyjesi; v) baqlaw hám retlewde ruxsat etilgen qáteler hám ásbaplardıń funksional belgileri.
Qadaǵalaw, avtomatikalıq retlew hám basqarıw sistemaların proektlestiriw arnawlı kórsetpelerine muwapıq ámelge asırılıwı múmkin.
Islep shıǵarıw processlerin Robitlastiriw sistemaların proektlestiriw basqıshında basqarıwdıń texnologiyalıq ob'ektleri (BTO) tolıq analiz etiliwi kerek. Bunda analiz sisteması bolıwı, islep shıǵarıw procesin texnikalıq úskenelew hám texnologiya, shiyki zat hám tayın ónim sapası, procesin basqarıwdı shólkemlestiriw kózqarasınan izertlewdi ańlıw kerek. Analiz processinde anıq óndiristiń texnologiyalıq processleri uyreniledi, processni ańlatiwshı shamalar anıqlanadı, olar arasındaǵı óz-ara baylanısıw tabıladı.
BTOning ámeldegi jaǵdayın (1-súwret) tómendegi shamalar belgileydi:
Dáslepki ónimler (shiyki zat eki aldınǵı texnologiyalıq process ónimi) hám energetikalıq aǵıslardıń sapası hám de muǵdarın ańlatiwshı kirisiw X1, X2, …, X3 shamalar ;
1. Qaralayotgan processtiń jaǵdayın (temperatura, sarp etiw, basım ) hám ózgesheliklerin (tıǵızlıq, jabısqaqlıq, pH) ańlatiwshı shıǵıw Y1, Y2,…Yn shamalar;
Qaralayotgan processtiń jaǵdayın (temperatura, sarp etiw, basım ) hám ózgesheliklerin (tıǵızlıq, jabısqaqlıq, pH) ańlatiwshı shıǵıw Y1, Y2, …Yn shamalar;
U1, U2, …, Uk rostlovchi tásirinler, olar járdeminde texnologiyalıq rejim tutıp turıladı.
BTO analizi nátiyjeleri Robitlastiriw sistemasınıń nátiyjeli strukturasınıń anıq máselelerin anıqlaw bolıp tabıladı. Robitlastiriw sistemasınıń eń ápiwayı strukturaları bir teńlemeli oraylastırılǵan sistemalar boladı (21. 2-súwret, a). Bunday sistemalar texnologiyalıq processler (TJ) funksional baylanıspaǵan yamasa óz-ara kúshsiz baylanısqan islep shıǵarıwlarda qollanıladı. Bul sistemalarda hár bir uchastka ushın yamasa islep shıǵarıw bólindi ushın jeke basqarıw punktleri (BP) jaratıladı, olar Robitlastiriw ushın zárúr barlıq qurallar menen úskenelenedi. Olarda tómendegi wazıypalar sheshiledi: texnologiyalıq shamalardı ólshew hám baqlaw, olardıń shegara bahaları haqqında signal beriw, texnologiyalıq reglament menen anıqlanatuǵın parametrlerdi ustap turıw. Bul sistemalarda bir túrdegi TJlar ushın rásmiylestiriw hám qayta islenip atırǵan ónimninig ózgesheliklerindegi farqqa qaramastan Robitlastiriw boyınsha ulıwma sheshimlerden paydalanıladı. Robitlastiriw sistemasın zárúr hám etarlicha anıq maǵlıwmat menen támiyinleytuǵın retleniwshi shamanı hám qadaǵalaw noqatların tuwrı tańlawda bolıp tabıladı.
Házirgi waqıtta islep shıǵarıw processlerin Robitlastiriw sistemalarınıń úskenelanishining túrli dárejede bolıwı menen ańlatpalanadı. Texnologiyalıq basqarıw ob'ektleri - agregatlar, apparatlar, islep shıǵarıw sistemaları hám sexları - oraylasqan Robitlastiriw sistemaları menen barǵan sayın kóbirek úskenelenip atır. Bul sistemalarda oraylıq basqarıw pultiga (MBP) ob'ekt tuwrısındaǵı barlıq informaciya shiǵarıladı. Oraylastırılǵan sistemalardan islep shıǵarıwlarda paydalanıw tájiriybesi tómendegi kórinistegi bir qatar kemshiliklerdi anıqladi: Robitlastiriw sistemasınıń islewi isenimliligi MBPida qátelerdi ońlaw múmkin bolmaǵanlıǵı sebepli pasaydi; MBPni hám baylanıs liniyalarini texnikalıq úskenelewge ketetuǵın ǵárejetler asdı, bul MBPdagi barlıq operativ informaciyanıń toplanıwına baylanıslı MBPda remontlaw hám profilaktika islerdi orınlaw kunu-tún isleytuǵın úzliksizTJli kárxanalar ushın quramalılasdı.
Sanap ótilgen kemshilikler oraylasqan eki júzeli Robitlastiriw sistemaların islep shıǵıw ushın tiykar boladı. (18. 2-súwret, v) olarda MBP oraylashmagan sistemalar daǵı sıyaqlı áne sol wazıypalardı ámelge asırıwshı jeke basqarıw punktlerin toldıradı. MBPda (joqarı dáreje) BTO (basqarıwdıń texnologiyalıq ob'ektleri) haqqındaǵı informaciyaǵa ishlov beriledi hám BTOning ayırım agregatlari jumıs rejimin ózgertiriwshi komandalar qáliplesedi.
Kópshilik zamanagóy kárxanalardı kirgiziw múmkin bolǵan quramalı ob'ektlerdi oraylasqan Robitlastiriw sistemaları MBPga kiyatırǵan úlken kólem degi informaciyaǵa qayta islew hám analiz qılıw ushın esaplaw texnikası (XT) qurallarından paydalanıw dárejesine qaray keń tarqalıp atır. BTO haqqındaǵı informaciyanıń MBPda toplanıwı odan ob'ektti optimal basqarıwdı ámelge asırıw ushın operativ paydalanıwǵa múmkinshilik beredi, bul tek texnologiyalıq apparattıń umumdorligini hám islep shıǵarılıp atırǵan ónimdiń sapasın asırıp hám de sheki onim ısırapın kemeytiripgine qalmay, bálki basqarıwdı jańasha shólkemlestiriwdi de - texnikalıq ekonomikalıq kórsetkishlerdi operativ esaplawdı, ayırım islep shıǵarıw agregatlarining hám ulıwma kárxananıń jumısın muwapıqlashtirishni támiyinleydi. Dúzılıw sxemasında Robitlastiriw sistemalarına iye bolǵan XT quralları texnologiyalıq processlerdiń avtomatikalıq basqarıw sistemaları (TJABS) dep ataladı.
Texnologiyalıq processlerdi Robitlastiriw sistemaların proektlestiriw bir hám eki basqıshda atqarıladı. Eki basqıshlı proektlestiriwde texnikalıq joybar (TL) tuzilib, ekinshi basqıshda jumısshı sızılmalar (ICH) jaratıladı. Bir basqıshlı proektlestiriwde eki basqısh birlestirilgen bolıp, bunı texnikalıq jumısshı joybar (TIL) dep ataladı. Bir basqıshlı proektlestiriw talay qolaylı esaplanadı. Bul halda ápiwayı ob'ektlerdiń avtomatlasqan sistemaları joybarların dúziw hám quramalı bolmaǵan tipaviy joybarlardı engiziw yamasa ekonomikalıq tárepten qolaylı individual joybarlardı qayta isletiw maqsetke muwapıq esaplanadı.
Texnologiyalıq processlerdiń Robitlastiriw sistemaların esaplaw mashinaların isletip proektlestiriwde, sonıń menen birge, jańa ózgertirilmagan, yamasa júdá quramalı texnologiyalı islep shıǵarıw, yoxud jańa úskeneler isletilingen ob'ektlerdi Robitlastiriwda joqarıda kórsetilgen proektlestiriw basqıshlarınan aldın ilimiy-tekseriw yamasa tájiriybe konstruktorlıq jumısları ámelge asıriladı, olardıń nátiyjelerinen bolsa joybar dúziwde paydalanıladı.
Texnikalıq joybardı jaratıw processinde Robitlastiriw sistemalarınıń kólemi, dúziw tiykarları hám olardı ámelge asırıwshı texnikalıq qurallardıń komplekslerin tańlawdı tiykarlab beriw, sonıń menen birge, Robitlastiriw sistemalarınıń smeta bahaların anıqlaw kerek. Bunnan tısqarı, texnikalıq joybar basqıshlarında texnologiyalıq processler hám tiykarǵı texnologiyalıq úskenelerdiń Robitlastiriw shártlerine muwapıqlıq máseleleri kóriledi hám kerek tapılsa, Robitlastiriwǵa uyqas sharayat jaratıw maqsetinde olardı modernizasiyalash yamasa qayta kurish ushın ilajlar kuriladi.
Jumısshı chizimlarni jaratıwda shchit hám pultlarni tayarlaw, Robitlastiriw quralları hám ásbapların tańlaw hám de buyırtpa, sonıń menen birge, kurilish hám montaj jumısların ámelge asırıw ushın etarli bolǵan texnikalıq joybardıń wazıypaları anıqlanadı hám detallashtiriladi. Avtomatlashtiri sistemaları jumısshı sızılmalarınıń asırıw imkaniyatın beriwi hám montaj maydanından sırtda tayarlanǵan bloklardan paydalanilishni xam qamtıp alıwı kerek.
Texnikalıq joybarda tómendegi hújjetler islep shıǵıladı : texnologiyalıq processlerdi Robitlastiriw sxemaları, shchitlar, pultlar hám XT quralların jaylastırıw jobaları ; Robitlastiriw ásbapları hám quralları, XT quralları, shchitlar, pultlar, elektroapparaturalar, montaj qılıw buyımları hám basqalardıń buyırtpa hújjetleri, túsindiriw xati.
Jumısshı sızılmalardı orınlaw basqıshında qararlar anıqlawtırıladı. Bul basqıshda qadaǵalaw, avtomatikalıq retlew, basqarıw, signalızasiya hám derektiń Principial elektr hám pnevmatik sxemaları islep shıǵıladı ; shchit hám pultlarning ulıwma kórinisleri; shchit hám pultlarning montaj qılıw sxemaları ; tashki elektr hám trubali ótkeriwshilerdiń sxemaları ; ásbaplardıń, Robitlastiriw qurallarınıń, XT qurallarınıń, elektroapparaturanıń, shchitlar hám pultlarning, kabellar hám ótkeriwshilerdiń, montaj qılıw materialları hám buyımlardıń buyırtpa spesifikasiyalari islep shıǵıladı.
Texnologiyalıq processlerdi Robitlastiriw sistemaların proektlestiriwde joybar hújjetleriniń sapasın asırıw, olardıń kólemin hám múddetin kemeytiw ushın Robitlastiriw salasında aldıńǵı sanaat tájiriybelerin ózinde sáwlelengenlestirgen instruktiv hám normativ materiallarǵa tıykarlanıw, sonıń menen birge, umumsanoat hám tarmaq xarakterine iye bolǵan normativ materiallardan paydalanıw kerek. Texnologiyalıq processlerdi Robitlastiriw sistemalarınıń joybarların jaratıwda tipaviy joybarlar, sheshimler, konstruksiyalar hám sol sıyaqlılardan maksimal dárejede paydalanıw kerek.
Robitlastiriw sistemaların proektlestiriw quramalı hám mexnat talap process bolsa, ol jaǵdayda dóretiwshilik jumıs tipaviy joybarlıq sheshimlerden paydalanıw menen qosıp alıp barılǵanı ushın kópshilik jámáátlerdiń kúshi avtomatikalıq proektlestiriw sistemaların (ALS), Robitlastiriw sistemaların islep shıǵıw menen baylanıslı máselelerdi sheshiwge qaratılǵan. Bunda ALS degende proektlestiriwdiń túrli basqıshlarında máselelerdi basqıshpa-basqısh sheshiwdi támiyinleytuǵın EHMlar ushın esaplaw programmaları tuplami túsiniledi. Bul islerdi orınlawdıń birinshi basqıshı tarmaq joybar shólkemlerinde tarmaqta paydalaniletuǵın avtomatlashtirishning texnikalıq quralları nomenklaturasini sáwlelendiriwshi informaciya esaplaw bazasın jaratıw esaplanadı.
Házirgi waqıtta Robitlastiriw sistemaların proektlestiriwdiń noijodiy bólegi málim dárejede formalastırılgan hám zamanagóy XT qurallarından paydalanıp hal etińip atır, Robitlastiriw elementleri hám quralların esaplaw, AXvini analiz hám sintez qılıw, proektlestiriwdiń tekst hám sızılma bólimlerin rásmiylestiriw. Proektlestiriwdi Robitlastiriw, joybarlıq hújjetlerdi islep shıǵıw múddetlerin azaytadı jáne onıń sapasın asıradı.
Texnologiyalıq processleri Robitlastiriw sxemaları
Avtomatlashtirishning Principial sxeması joybardıń tiykarǵı texnikalıq hújjeti bolıp, ol texnologiyalıq apparattıń avtomatlashtirilish dárejesi hám Principin kórsetedi. Bunda basqarıw sistemasın dúziwdiń bas basqıshında qabıl etilgen barlıq Principial sheshimler óz ańlatpasın tabadı. CHizma basqarıw ob'ekti, qadaǵalaw, retlew, programmalı basqarıw, signalızasiya, blokirovka, qorǵaw hám Robitlastiriwda isletiletuǵın qurallar haqqında túsinik beriwi kerek. Ádetde signalızasiya, blokirovka hám qorǵaw arnawlı sızılmalarda keńeytirip beriledi. Principial sızılmalarda basqarıw shólkemleri hám kommunikasiyalar menen birge texnologiyalıq apparattı sızılması, Robitlastiriw quralların, texnologiyalıq agregatlarining túrli apparatları menen Robitlastiriw quralları ortasındaǵı óz-ara baylanısıwlardı sxematik kórsetiledi.
Robitlastiriw máseleleri texnologiyalıq qurallarından paydalanıp sheshiledi, bul qurallarǵa saylanǵan apparatlar, dáslepki informaciyanı anıqlawshı, informaciyanı almastırıw hám qayta qayta islew quralları, xızmet kórsetiwshi xızmetkerlerge informaciyanı tanıstırıw hám shıǵarıp beriw quralları hám de járdemshi qurallar kiredi.
Texnologiyalıq processlerdi Robitlastiriw sxemaların (TJAS) islep shıǵıwda tómendegi qaǵıydalarǵa ámel qılıw kerek:
1) avtomatlashtirishning texnikalıq quralların tańlawda texnologiyalıq processtiń xarakterin, processtiń órtga hám jarılıwǵa beyimligin; átirap ortalıqtıń uwlı zatliligini hám agressivligin; ólshenip atırǵan ortalıqtıń fizikalıq-ximiyalıq ózgesheliklerin hám parametrlerdi; ólshew ózgertkichlarining ornatılǵan orından qadaǵalaw hám basqarıw punktlerige shekem informaciya signalların uzatıw uzaqlıǵın, basqarıw sistemasına isenimliligi anıqlıǵı hám tez tásir kórsetiwi jónindegi talaplardı esapqa alıw zárúr;
2) TJAS avtomatlashtirishning XT dıń ceriyalab islep shiǵarılatuǵın quralları tiykarında kóriliwi kerek; bunda qosılıwı ápiwayılıǵı, óz-ara baylanıstırnuvchanligi, shchitlarda hám basqarıw pultlarida jaylanıwı qolaylıǵı menen ańlatpalanıwshı birdeylestirilgen sistemalardan paydalanıw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı;
3) Robitlastiriw sistemaları tek ceriyalab shıǵarılǵan apparatura tiykarındaǵana soǵılıwı múmkin bolmaǵan qallarda proektlestiriw processinde jańa Robitlastiriw quralların islep shıǵıw ushın texnikalıq wazıypalar beriledi;
4) járdemshi energiyadan paydalanıwshı Robitlastiriw quralların tańlaw avtomatlastırılatuǵın ob'ekttiń órt shıǵıwı hám jarılıwǵa qáwiplilik sharayatları menen, informaciya hám basqarıw signallarınıń tez islewi hám uzatıw aralıǵına qoyılatuǵın talaplar menen belgilenedi;
5) dispetcherlik shchitlari hám pultlarida ornatılatuǵın signalızasiya hám basqarıw ásbapları hám apparaturasi muǵdarı sheklengen bolıwı kerek. Apparaturaning artıqsha bolıwı xızmet kórsetiwshi xızmetkerlerdiń dıqqat itibarın texnologiyalıq processtiń keshiwin belgileytuǵın tiykarǵı Robitlastiriw qurallarından shetke tartadı, apparattı isletiwdi quramalılastıradı, onıń ózine túser bahasın asırıp jiberedi;
6 ) TJASini islep shıǵıwda sistema daǵı basqarıw wazıypaların asıra barıw imkaniyatın esapqa alıw kerek.
Robitlastiriw sxemasınıń joqarı bóleginde texnologiyalıq sxema suwretlenedi, ol TBO dıń islew Principi haqqında oyda sawlelendiriw beriwi kerek. Principial sızılmalarda datchiklarning bayqaǵısh elementleri, retlew shólkemleri hám atqarıw etiwshi mexanizmleri texnologiyalıq sızılmanıń shama menen montaj kilinishi kerek bolǵan nuktalarida ańlatpalanadı. Texnologiyalıq sızılmalarda texnologiyalıq processtiń xarakterin ańlatatuǵın kóriniste agregatlar ápiwayılashtirib kórsetiledi; bunda masshtabǵa itibar berilmaydi; lekin agregatlarning forması shama menen uxshash bolıwı kerek.
Texnologiyalıq sızılmalar, ádetde, shep tárepten ungga karab uqiladi. Apparatlardı ańlatatuǵın chiziklarning kalinligi 0, 2.... 0, 3 mm bolıwı kerek. Sızılmada xar bir apparat belgilenip kórsetiledi. Eger apparatlar rakamlar menen belgilengen bolsa, ol túrde úskenelerdi kórsetiwshi keste beriledi.
Texnologiyalıq kuruvlarni avtomatlashtirishning Principial sızılmasında suyıqlıq, bug hám gaz ushın muljallangan kuruvlar shártli belgiler tiykarında ańlatpalanadı. Olardıń geyparaları 18, 1-kestede keltirilgen. Kuruv chiziklarining úzilisinde qasında rakamlar arasındaǵı aralıq 50 mm den kem bulmasligi kerek eger texnologiyalıq sızılmada názerde taza suyuk yamasa gazsimon ortalıqlardıń belgileri ushrassa, basqa rakamlardan paydalanıwı múmkin, tek bul túrde sızılmanıń bir shetinde qabıl etilgen shatli belgilerge izox beriliwi kerek.

bezimyanniy4

bezimyanniy41

Sızılmalardı ukishni ańsatlastırıw maqsetinde truboprovod belgilerine element yunalishini kórsetiwshi strelkalar kuyiladi, sonıń menen birge sızılmada Principial wazıypaǵa iye bolǵan tusuvchi úskenelerdiń belgileri xam beriledi

Truboprovod belgi chiziklarining keńligi 0, 6... 1 mm bolıwı kerek.

Avtomatlashtirishning Principial sızılmasında texnologiyalıq processni avtomatikalıq basqarıw qurallarınıń xammasi shártli túrde kórsetiledi. Principial sızılmalarda Robitlastiriw qurallarınıń shártli suwretleri GOST 21, 404-85 talapları tiykarında atqarıladı.

Robitlastiriw Principial sızılmasınıń tómengi bóleginde basqarıw shchiti hám pultiga montaj kilinadigan qadaǵalaw hám avtomatıka ásbapları kórsetiledi.

Robitlastiriw ásbapları hám quralların hám shártli belgilerin belgilewdiń eki usılı usınıs etiledi: ápiwayılastırılgan hám tolıq keńeytirilgen belgilew usılında quramalı wazıypalardı, mısalı, qadaǵalaw, retlew hám signalızasiyani ámelge asırıwshı hám de ayırım blok kórinisinde islengen Robitlastiriw ásbapları hám quralları bir shártli belgi menen ańlatpalanadı. Járdemshi wazıypalardı orınlawshı apparatlar suwretlanmaydi.

Tolıq keńeytirilgen belgilew usılında xar bir ásbap yamasa blok ayrıqsha shártli belgi menen suwretlenedi.

Ásbaptıń shártli belgileniwin 18. 3-súwret ańlatadı. Grafik suwrettiń joqarı bóleginde ulchanayotgan shamanıń hám ásbaptıń funksional belgileriniń xarfiy belgileri ańlatpalanadı, tómengi bóleginde bolsa ásbaptıń yamasa Robitlastiriw quralları kompleksiniń pozision belgileri kuyiladi. Bir parametrdi ólshew, signallaw yamasa Robitlastiriw quralları komplektidagi barlıq ásbaplar bir nomer menen belgilenedi, onıń xar bir strukturalıq bólegine bolsa kushimcha rakamli indeks beriledi.

Apparatura komplektida kushimcha rakamli indekslerdiń beriliwi tómendegi izbe-izlilikde ámelge asıriladı : datchik, ólshewshi yamasa rostlovchi ásbap, qayta jalǵawshı hám xokazo. Robitlastiriw sxemasınıń (AS) pozision belgileniwiloyihaning barlıq materiallarında saklanadi. Ásbaptıń yamasa apparattıń belgileniwindegi birinshi rakam ulchanayotgan shamanı atı esaplanadı. kulda atqarılatuǵın jumıslar ushın muljallangan apparattıń xarfiy belgileniwi N xarfidan baslanıwı kerek.

bezimyanniy5

3-súwret.

GOST 21. 404-85 boyınsha ásbaptıń shártli belgileniwin

ańlatıw Principi

ásbaptıń funksional belgileriniń xarfiy belgileniwiniń jaylanıw tártibi I, R, C, S, A izbe-izlik menen belgilengen. sızılmalarda ılajı bolǵanınsha chiziklar kem bolıwı yamasa kesesiwi kerek. Eger Principialchizmalarda chiziklar kóbeyip ketsa, adres usılınan paydalanıladı, bunda jayına ornatılǵan ásbaplarda, kórsetilgen gorizontal chizikdan 40... 80 mm aralıqta, baylanısıw yullari uziladi. Tap sol aralıqta ólshew ushın impuls alıw jayı hám atqarıw etiwshi mexanizmler ornatılǵan erdan boglash chiziklari uziladi. Baylanısıw chiziklarining rakamli adresleri kuyi hám joqarı uzınlıqlarǵa uyqas eki gorzontallarda jaylasadı. úzilis erlerinde shep tárepten ungga tártip menen artıp baratuǵın kilib nomerler jazıladı. Qadaǵalaw - ólshew ásbaplarınıń tuwrı saylanǵanı haqqında aldınan oylaw maqsetinde boglash chiziklarining kuyi kesmalari janında ulchanayotgan texnologiyalıq parametrleriniń eń joqarı muǵdarları kórsetiledi. Bunnan tısqarı, bul maǵlıwmatlardan ólshew ásbaplarınıń shkalasın tańlaǵanda paydalanıw múmkin.

Avtomatlashtirishning Principial sızılmasın ukishni ańsatlatish maqsetinde ásbaplar hám retlegichlarning shártli ańlatpası kirisiw signalların tepadan, shıǵıw signalların bolsa tómenden ulagan ma'kul. Eger sızılmada birdey xarakteristikalı jayına ornatılǵan ásbaplar kóp márte qaytarılsa, ol túrde «mahalliy ásbaplar»turtburchagidagi tek bir ásbap belgileniwin sızıwǵa ruxsat beriledi, bunday ásbaplardıń pozisiya nomerleri kórsetiledi. Bul qallarda ayırım apparatlardan chikkan baylanısıw yullarini birlestiriw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı. Sonıń menen birge, bir neshe datchikdan chikib, signal bir ekilemshi ásbapǵa barǵanda xam yullarni birlestirib múmkin.

18, 4-rasda mısal tarikasida TJ Robitlastiriw sxeması keltirilgen bolıp, ol jaǵdayda ishlovga berilip atırǵan ónimdiń temperatura hám sarpı ARS ámelge asırılǵan ; magistraldagi bug basımı ARS tuplanuvchi ıdıs daǵı satx pozision ARS; nasos elektr yuritmasini basqarıw sisteması.
4 a-su'wret.

Texnologiyalıq processni sxeması.

bezimyanniy51

4 b-su'wret.

Texnologiyalıq processni Robitlastiriw sxeması.

TJAS iniishlab shıǵıwda shchitlarni hám basqarıw pultlarini sızılmanıń tómengi bóleginde tuwrı turtburchakko'rinishida súwretlew qabıl etilgen. bul tuwrı turtburchaklar tapǵa qadaǵalaw, signalızasiya hám basqarıwdı retlew apparaturasi suwretlenedi.

TJAS de suwretleniwshi elektr apparaturaga Principial elektr sxemalarda qabıl etilgen rakamli xarfli belgilewler kiritiledi. Birpara ásbaplardıń hám tuwrı tásir kiluvchi retlegichlar, kórsetiwshi termometrler, monometrler sıyaqlı Robitlastiriw qurallarınıń Principial belgilenishlari tek tártip nomerinen ibarat.

Shchit hám pultlardan tısqarına ornatılatuǵın hám de tikkeley texnologiyalıq apparattıń hám kommunikasiyalar menen baylanıslı bolmaǵan ásbaplar hám Robitlastiriw quralları shártli túrde tuwrı turtburchak ishinde «joyida ornatılǵan ásbaplar» dep kórsetiledi. Bul tuwrı turtburchak shchitlar hám basqarıw pultlari tuwrı turtburchagi ústinde suwretlenedi.

Texnologiyalıq sxemada Ituplam ónimdi qayta islewge uzatıw daǵı tegis emesliklerdi yukotish ushın muljallangan, I I tuplam bolsa tuplovchi boladı. Robitlastiriw sxeması odaǵı satxni eki pozisiyali retlew ushın muljallangan. Satx 1-1 hám satx 1-2 datchiklari ónimdiń tuplagichga uzatılıwın basqarıwshıelekromagnit qaqpaq 1-4 ke tásir kiluvchi pozision rostlovchi apparat 1-3 ke signal beredi. Nasos I v qayta islew ushın uzatılatuǵın ónimdiń temperaturasın turaqlılastırıw wazıypasın ARS támiyinleydi, oǵan 2-1 datchik, kórsetiwshi hám rostlovchi organlar 2-5 kiredi, ol issiklik eltgichni I I I issiklik almastırıwǵa uzatılıwın ózgertiredi. ARSda rostlovchi organdıń shchitda ornatılǵan aralıqtan turıp basqarıw paneli 2-3 jardeminde basqarıw kuzda tutılǵan.

Ónim sarpın turaqlılastırıw ARSda truboprovodda ornatılǵan datchik4-1 dan kiyatırǵan signal aralıq ózgertgich 4-2 orkali kórsetiwshi, uziyozar hám rostlovchi 4-3 ásbapǵa keledi. Karalayotgan konturda sarıplanıw úlkenligi rostlovchi qaqpaq 4-6 dıń ochiklik dárejesine baylanıslı bolǵan okimni drossellash dárejesi menen belgilenedi. Kóbinese AS de retlegichlarning suwreti janında olar ámelge asıratuǵın retlew nızamıń shártli belgisi beriledi. 2-2 hám 4-3 retlegichlar tárepinen PI-retlew nızamı ámelge asıriladı.

bezimyanniy6

bezimyanniy6

5-súwret.

Purkovchi quritkichni Robitlastiriw sxeması.

Robitlastiriw quralları sanı úlken bolǵan quramalı TJASlarni súwretlewde AS adres usılında atqarıladı. (18, 5-súwret).

Janıw kamerası I I de payda bolatuǵın jaǵıw gazları xavo okimibilan aralasadı hám kuritish kamerası I ga keledi, ol erga qamır tırıslı suspenziyasi xam uzatıladı.

Issik gazlar okimi suspenziyaning shańlanıwın, payda bulayotgan tamshılarınıń talap kilinayotgan ıǵallıqtaǵı kurishini támiyinleydi. Granulalarining urtacha ulchami gazlardıń hám qamır tırıslı supenziya sarpınıń qatnasına baylanıslı boladı. Tayın ónim kuritish kamerasidanchiqariladi, kamerada ol ajraluvchi gazlardan ajraladi`.

Purkovchi kuritgich AS tómendegi tiykarǵı retlew konturların uz ishine aladı :

1) kuritgichga keletuǵın qamır tırıs suspenziyasi sarpı ; bul kontur apparattıń turaqlı unumini támiyinleydi;

2) xavo sarpınıń berilgen koefficient degi gaz sarpı (2-7 retlegish); bul gazdıń tula janıwın támiyinleydi;

3) kuruk qamır tırıslardıń koldik ızǵarlıǵı menen korreksiyalagan chikuvchi gazlardıń temperaturası ;

4) isletip bulingan xavo sarpınıń berilgen koefficientte qamır tırıs suspenziyasi sarpı menen ; kuruk qamır tırıslardıń talap etilgen granulometrik quramın támiyinlew ushın.

18, 4. Texnologiyalıq ob'ektlerdi Robitlastiriw dárejesin anıqlaw

Robitlastiriw dárejesi texnologiyalıq ob'ektti basqarıw boyınsha insannıń qatnasıwisiz, avtomatikalıq atqarılatuǵın mexnat úlesin ańlatadı. Onı muǵdarlıq bahalaw K kórsetkishi orkali ámelge asıriladı. bul kórsetkishten paydalanıwda ámeldegilani Robitlastiriw hám qayta kurilayotgan BTOni Robitlastiriw boyınsha alıp barılıp atırǵan islerdiń tiykarǵı yunalishini joybarlaw jaǵdayın analiz qılıw múmkin. K kórsetkishiniń maksimal ma`nisi 1 ge teń, normal daǵı ma`nisi bolsa 0, 75-0, 9 oraligida alınadı. K kórsetkish

01

teńlemege kura esaplanadı, bunda K-ayırım basqarıw funksiyaların Robitlastiriw dárejesiniń jeke kórsetkishleri, ai -funksiyalarınıń «muximlik» koeffisienti bolıp, usı funksiyalariboshqaruvining ulıwma processindegi salıstırmalı axamiyatini belgileydi.

Tómendegi texnologiyalıq ob'ektti basqarıw funksiyaları hám olardıń «muximlik» koeffisientlari keltirilgen:

Basqarıw funksiyaları

1. Texnologiyalıq parametrlaarni baqlaw 0. 9

2. Sheki onim, yarım fabrikat hám maqsetke karatilgan ónim sapası parametrlerdi baqlaw 0. 9

3. Texnologiyalıq parametrlerdi kayd etiw 0. 7

4. Tiykarǵı apparat jaǵdayın baqlaw 1. 0

5. Texnikalıq qurallar kompleksi (TvM) mexnat kobiliyatini baqlaw 1. 0

6. Texnikalıq- ekonomikalıq kórsetkishler (TIK) ni esaplaw 0. 8

7. Texnologiyalıq jaǵdaylar analizi 0. 7

8. Jumısqa túsiriw hám tuxtatish 0. 8

9. Texnologiyalıq processni basqarıw 0. 9

10. Texnologiyalıq processni optimallastırıw 0. 9

11. Texnologiyalıq processni aparıw sapasın bahalaw 0. 7

12. Kushni hám joqarı dárejedegi basqarıw menen informaciya almaslaw 0. 7

Eger Robitlastiriw sisteması qandayda bir basqarıw funksiyasın atqarmasa, ol túrde bul funksiyanıń Robitlastiriw dárejesiniń jeke kórsetkishi nolǵa teń dep qabıl kilinadi.

Texnologiyalıq parametrlerdi baqlawdı Robitlastiriw dárejesi kórsetkishi K1 tómendegi teglamadan esaplab tabıladı :

02

Bunda n1 i-i- usıl boyınsha qadaǵalaw kilinayotgan parametrler sanı, n10 - qadaǵalaw kilinayotgan parametrlerdiń ulıwma sanı ; Kli- texnologiyalıq parametrlerdi baqlawdı ámelge asırıwdıń anıq usılı koeffisienti, onıń bahaları tómende keltirilgen :

Texnologiyalıq parametrlerdi baqlawdı ámelge asırıw usılı

1. Jayında ornatılǵan ásbaplar menen baqlaw 0. 2

2. Parametrler chetlashganda signalızasiyali qadaǵalawdıń shchitli sisteması 0. 7

3. Rakamli ásbaplardı oraylasqan qadaǵalaw hám basqarıw qurallardı kullanib baqlaw, parametrlerdiń shetlesiwin signallaw hám chakirish 0. 85

4. EXM, mini EXM hám mikroprosessor texnikasın kullanib baqlaw, parametrler ogishini signallaw, displeyge chakirish. 1. 0

Qadaǵalaw parametrleri sanın ámelge asırıw usılları boyınsha esaplawda tómendegi qaǵıydalarǵa ámel qılıw kerek: birinshiden, áyne bir parametr ámelge asırıwdıń túrli usıllarına kirey almaydı ; ekinshiden, jayına kura texnologiyalıq apparatlar menen komplektr tárzde keltiriletuǵın hasalar menen qadaǵalaw kilinadigan parametrler esapqa alınbaydı.

Shiyki zat, yarım fabrikat hám maqsetke karatilgan ónim parametrlerin baqlawdı Robitlastiriw dárejesi kórsetkishi tómendegi teńleme boyınsha anıqlandi:

03

Bul erda n2 j-j usılı boyınsha qadaǵalaw kilinuvchi parametrler sanı ; n20 - sapasın baqlaw parametrleriniń ulıwma sanı ; K2 j- bahaları tómende keltirilgen sheki onim, yarım fabrikatlar hám maqsetke karatilgan ónimler parametrlerin baqlawdıń anıq usılı koeffisienti:

Sapa parametrlerin baqlaw usılı

1. Laboratoriyalıq qadaǵalawdıń ximiyalıq hám fizikalıq mexaniq usılları 0. 2

2. Yarım avtomatikalıq laboratoriya qadaǵalawınıń instrumental usılları 0. 5
3. Analiz nátiyjelerine ishlov berip, avtomatlastırılgan apparatda baqlaw 0. 8
4. Potokdagi avtomatikalıq analizatorlar yamasa qadaǵalaw parametrlerin EXM, mini EXM hám mikroprosessor texnikası járdeminde esaplaw 1. 0
Texnologiyalıq parametrler K3 ni kayd etiwdi Robitlastiriw dárejesi kórsetkishi tómendegishe esaplanadı :

04

Bul erda n3 j-j-usılı boyınsha kayd etiwshi parametrler sanı ; n30 - kayd etiletuǵın parametrlerdiń ulıwma sanı ; K3 j-texnologiyalıq parametrlerdi kayd etiwdi ámelge asırıwdıń anıq usılı koeffisienti, onıń ma`nisileri tómende keltirilgen;

Parametrlerdi kayd etiw usılı

1. Kulda kayd etiw 0. 2

2. Ekilemshiasboblar diagrammalarında 0. 6

3. Oraylasqan qadaǵalaw hám basqarıw quralları menen 0. 85

4. EXM, mini EXM hám mikroprosessor texnikasın kullanib, parametrler, rejimli listlar, xabarlar, grafik yamasa keste basıw 1. 0

Apparattıń jaǵdayın baqlawdı Robitlastiriw dárejesi kórsetkishi K tómendegi formula boyınsha esaplanadı :

05

Bul erdan4 j-yuritmaga iye mashinalı apparat irliklari sanı, sonıń menen birge, j- usıl boyınsha qadaǵalawkilinuvchi truboprovodlarda tusikli armatura birlikleri sanı ; n40 - tiykarǵı apparattıń ulıwma birlikleri sanı, K4 j- apparat jaǵdayın baqlawdıń anıq usılı koeffisienti.

Esap -kitap nátiyjeleriniń kórsetiwishe I variantdagishchitli basqarıw sisteması támiyinleytuǵın Robitlastiriw dárejesi 0. 52 ge teń eken, bul bolsa normativ bahadan talay tómen (0. 75-0. 9 ). tek úlken múmkinshiliklerge iye bolǵan esaplaw texnikasınan paydalanıwǵana berilgen bahalarǵa erisiwge múmkinshilik beredi.

Avtomatlashtirsh istemalarining exnik-ekonomikalıq natiyjeliligi

Texnologiyalıq ob'ektlerdi Robitlastiriw olardıń texnikalıq ekonomikalıq kórsetkishlerin 3-5% ga arttırıp, maqsetke karatilgan ónimdi alıwda kóp mexnat talap etiw dárejesin talay kemeytiwge (30 -40% ga) alıp keledi.

Ekinshi tárepden onı ámelge asırıw ushın kushimcha kapital mablaglar talap kilinadi. Mısalı, ximiyalıq hám oǵan yakin sanaat tarmaqlarında Robitlastiriwǵa ketetuǵın ǵárejetler TOB apparatları ózine túser bahasınıń 35% ini quraydı.

Avtomatikalıq sistemalar (AS) ni engiziw natiyjeliliginiń tiykarǵı kórsetkishi olardıń uzını koplay alıw múddeti esaplanadı.

T= (K+A) /E

Bul erda T-uzını koplash múddeti, jıl ; K-AS ni engiziw ushın sarplanatuǵın kapital mablaglar, sum; A-engizilgen Robitlastiriw apparatları ózine túser bahasınan ajıratılǵan amortizasion tulovlar, sum; E- shártli- jıllıq ekonomikalıq nátiyje, sum/yil.

Ekonomikalıq nátiyje Robitlastiriw boyınsha anıqlanadı :

E= (S1-S2) /P

Bul erda S1, S2-maqsetke karatilgan ónim birliginiń avtomatlashtirishdan keyin jıllıq islep shıǵarıw.

Ximiya kárxanaları ónimi ózine túser bahasınıń tiykarǵı bandi (50-80%) sheki onim ózine túser bahası ekenin esapqa alıp, tiykarǵı itibarın maqsetke karatilgan ónim birligine tuwrı keletuǵın shiyki zat salıstırma sarpın pasaytiruvchi Robitlastiriw quralların engiziwge karatish zárúr.

Uzını koplash múddetiniń teris úlkenligi ekonomikalıq nátiyjelililik koeffisienti E esaplanadı :

E=1/T= (S1-S2) *P/ (K+A)

Keltirilgen formulalar boyınsha anıqlanǵan nátiyjelililik kórsetkishiniń bahaları normativ bahalar menen takkoslanadi hám nátiyjege tıykarlanıp, Asni engiziwdiń maqsetke muwapıqlıǵı haqqında juwmaq shiǵarıladı. Ximiyalıq kárxanalarda Asning uzını koplashini norma daǵı múddeti shama menen úsh jıldı quraydı.

Baylanısıwdı analiz qılıw sonı kórsetdiki, birinshi basqıshda (K0-K1) ekonomikalıq qurallar kompleksine azǵantay ǵárejetler etilgende ekonomikalıq nátiyjelililik S1 ózine túser bahasıningortishi hám ápiwayı basqarıw funksiyalarınıń avtomatlashtirilishining natiyjeliligi júdá kishi bolǵanınan ekonomikalıq nátiyjelililik manfay bolıp tabıladı. Kapital mablaglarning málim ma`nisinen baslap basqarıw wazıypaları hám máselelerin keńeytiw Asning natiyjeliligin keskin usishiga alıp keledi, sonday eken jáne de jetilisken texnika qurallarıkompleksidan paydalanıw esabına ekonomikalıq nátiyjeni xam asıradı. Jetilistiriwdiń bul basqıshında AS eń úlken nátiyje beredi. Bul basqısh uzok dawam etpeydi. Ol kapital ǵárejetlerdiń endigidengi artpaqtası (K2-K3) Asni engiziwdiń ekonomikalıq natiyjeliligin bunchalik keskin asırmaydı ;kapital ǵárejetlerdiń málim ma`nisinen baslap, basqarıwdıń funksiya hám wazıypalardı endigidengi keńeytiw júdá az nátiyje berediki, nátiyjede sistemanıń ekonomikalıq natiyjeliligi tusha baslaydı. Bul basqarıwdıń funksiyaları hám wazıypalarınıń tákirarlanıwı, texnologiyalıq xızmetkerlerine beriletuǵın informaciyanıń xaddan tısqarı kópligi, ASning quramalılıǵı, sonday eken isenimsizligi, basqarıw funksiyaları Robitlastiriw menen tusintiriledi, olardı pán hám texnika rawajlandiriwdiń erisilgen dárejesinde texnikalıq personalga koldirish maqsetke muwapıq. K4 bahadan baslap, texnikalıq qurallar kompleksin quramalılastırıw kórsetilgen sebeplerge kura ekonomikalıq nátiyjediń keri ma`nisine alıp keledi.

Baylanısıwdı analiz qılıw sonı kórsetdiki, xar bir BTO ushın eń kóp ekonomikalıq nátiyje beretuǵın AS tańlap alıw múmkin. Bunda kapital ǵárejetler K3 ni quraydı.

Ádebiyatlar :

1. Yusupbekov N. R. hám basqalar. “Texnologiyalıq processlerdi basqarıw sistemalari”,-Tashkent, 1997 y.

2. Yusupbekov N. R. hám basqalar. “Avtomatıka hám islep shıǵarıw processlerin Robitlastiriw.”,-Tashkent, 1982 y.

3. Mansurov X. N. “Avtomatıka hám islep shıǵarıw processlerin avtomatlashtirish”,-Tashkent 1987 y.

4. Mayzel' M. M “Osnovi avtomatikalıqı i avtomatizatsii proizvodstvennix protsessov”,- Tashkent, 1964