Tema: Suw otlari,olardiñ òzine tànligi,tàbiyattaģi hàm insan tirishiligindegi àhmiyeti. Reje: Suw otlari

TEMA:Suw otlari,olardiñ òzine tànligi,tàbiyattaģi hàm insan tirishiligindegi àhmiyeti.

Reje:

1.Suw otlari.

2.Suw otlariniñ òzine tànligi.

3.Suw otlari tùrleri.

4.Suw otlariniñ kelip shiģiwi.

5.Suw otlariniñ tàbiyattaģi àhmiyeti.

6.Suw otlariniñ insan tirishiligindegi ahmiyeti.

Suw otlari àpiwayi dùzilgen, tiykaeinan suwli ortaliqta òsedi .Suw otlari bir kletkali mikroskopik ùlkenliktegi kolonya bolip jasaytuģin ,kòp kletkali hàm uzinliģi 60 m ge shekem bolģan tùrlerdi òz ishine aladi. Ayrim tùrlerinde toqimalar rawajlanģan. Dene kletkalari qàniygelespegen,òtkeriwshi toqimalar rawajlanbaģan .Rizoidlari substratqa japisiw ushin xizmet qiladi. Suw otlari vegetativ, jinssiz, jinisli jollar menen kòbiyedi.

Suw otlari tùrleri:

Bular tòmen dùzilisike iye bolģan avtotrop òsimlikler bolip tek ģana suwda jasaydi .Bunday suw otlari kletkasi pigmentleri, xromotafor, organik zatlar, kòbiyiw usillari, qamshilari dùzilisine kòre bir neshe bòlimlerge bòlinedi.

1.Cyanophyta - kòk - jasil suw otlari bòlimi.

2.Rhodophyta - qizil suw otlari bòlimi.

3.Chlorophyta - jasil suw otlari bòlimi.

4.Chrysophyta - altin tùsli suw otlari bòlimi.

5.Xanthophyta - qamshili yaki sari - jasil suwotlaribòlimi.

6.Diatomeae - diatom suwotlari

bòlimi

7.Phaeophyta - qoñir suw otlari bòlimi.

8.Pyrrophyta - pirofit suw otlari bòlimi.

9.Euglenophyta - evglena suw otlari bòlimi.

Suw otlari kelip shiģiwi

Qizil suw otlarinan tisqari hamme bòlimge kiretuģin òsimliklerdiñ bir - birine uqsasliģi hàm kelip shiģiw tariyxin kòrsetip beretuģin qàsiyti bul aktiv hàreket qilatuģin qamshili bir kletkali kòrinisi bolip tabiladi.

Bàzi suw otlari qamshilari bolmawi mùmkin, lekin olardiñ zoosporalarindaģi qamshilari yaģniy hàreketsheñ dàwiri olardiñ kelip shiģiwi bir ekenin tastiyiqlaydi.

Keyingi rawajlaniwda olardiñ bir qansha parallel rawajlaniwi gùzetiledi. Bunda tallomniñ formalaniwi esapqa alinadi.

Jasil suw otlari.

Suwda keñ tarqalģan tùri esaplanadi. Olardin kòpshiligi duzshi suwlarda, biraq teñizde da tabiladi.

Qizil suw otlari.

Bul òsimliklerdiñ derlik barliģi teñizde jasaydi. Qizil suw otlari eki metrge shekem òsiwi mùmkin boladi. Bul òsimliklerde kletkasinda qizil reñnen tisqari ashiq qizil reñli pigmentleri da ushrasadi.

Qizil suw otlarinan biri filloforadan agar - agar alinadi. Agar- agar aziq- awqat sanaatinda qollaniladi. Jane labaratoriyada bakterya,zamariqlardi òsiriwde aziq sipatinda isletiledi.

Qizil suw otlarinan jane biri nemalion ham jasil suw oti- ulva siyaqli suw otlari awqatqa isletiledi.

Suw otlariniñ insan tirishiliginde àhmiyeti.

Suw otlariniñ ximiyaliq qurami adam qan plazmasi menen jùda uqsas ,soniñ ushin suw otlari qandi tazalawda hàm ondaģi balanisti teñsalmaqliqqa alip keliw qàsiytine iye.

Suw otlarinda sùttegine qaraģanda 10 màrte ,gòshke qaraģanda 8 màrte kòp kaltsiy bar

Suw otlari kislotaliqti saqlaģan halda, qanniñ siltili qàsiytin asiriw qàsiytine iye.

Suw otlari quraminda rak keselligine tosqinliq qiliwshi antioksidant fitogarmonlar bar.

Laminarya.

Teñiz kapustasi - laminarya qoñir suw oti bolip, kobinese okean shetlerinde ushrasadi. Ol Aziya awqatlarinda kòp ushrasadi.

Laminarya menen uy haywanlarinda baģadi. Laminaryadan alinģan paydali zatlardi qosimsha basqa awqatlardanda aliw mùmkin boladi.

Qizil suw otlari ahmiyeti

Suw otlariniñ bul tùrin pùtinley yaki maydalanģan kòriniste satip aliw mùmkin. Maydalanģan tùrin awqatlarģa , salat, garnir, suyiq awqatlarģa qosiwģa boladi.

Paydalanilgan àdebiyatlar:

1."Botanika "

Tursinbaeva G.S , Duschanova.G.

2.Internet saytlar:

• Ziyonet.uz

•daryo.uz.