Tema: Tábiyattanıw sabaqlarında xabar texnologiyalardan paydalanıw

Tema: Tábiyattanıw sabaqlarında xabar texnologiyalardan paydalanıw
Joba :
1. Tabiyattaniw ha’m oni oqitiw metodikasi
2. Ekologiya tiykarların úyretiw
3. Tábiyattanıw sabaqlarında xabar texnologiyalardan paydalanıw

Házirgi zaman pedagogikasında oqitiwshinin’ iskerligi hám de oqiwshilar biliw iskerliginiń ha’rakteri didaktik principler menen belgilenedi. Tómende tábiyattanıwdi oqitiwda paydalaniletuǵın didaktik principler keltirildi.

Oqitiwda úzliksizlilik hám izbe-izlilik principi oqitiwni sonday shólkemlestiriwdi talap etediki, bunda oqiw pánlerin oqitiw qatiy logikalıq tártipte alıp barıladı. Oqiwshilar bilim, konikma hám ilmiy tájriybelerdi izbe-izlik menen iyelep baradılar hám áyne zamande ámeliy wazıypalardı sheshiw ushın olardan paydalanıwdı organadılar.
Úzliksizlilik hám izbe-izlik principi oqiw procesiniń hámme buwinlarida ámelge asıriladı. Onıń talapları sabaqlıqlar hám programmalardı dúziwde az hákisin tabadı. Oqiw programmasında teoriyalıq hám Ámeliy shinig’iwlardin’ bir-birine ajıralmas baylanisi saqlanıwı kerek. Hár bir sabaqta oqiw maqsetin anıq belgilew hám belgilengen maqsetke muwapıq keliwshi mazmunın quram taptırıw kerek.
Tábiyaat haqqında júdá koplep malumotlardan kishi jas daǵı mektep oqiwshilari ushın tábiyaat daǵı máwsimiy ozgarishlarni, watanımız ta’biyatinin’ túrli-tumanlıǵı, janajan watantábiyaatın hám basqalardı ashıp beretuǵın, talim-tárbiyalıq tárepten talay qımbatlı oqiw materialı saylanadı.
Mektep tábiyattanıw stul bul tábiyattanıw pániniń túrli tarawların qısqartirilgan bayanı emes, balki onıń metodikalıq saylanǵan, úzliksizlestirilgen elementleri bolıp tabıladı. Materialdı bunday beriliwi usınıń menen anıqlama bernadiki, kishi jaslı mektep oqiwshilarining tábiyaat togrisidagi pán tiykarların tek átirap álemdiń dene hám hádiyselerin sáwlelendiriwshi hám olar ortasidagi boglanishlarni ashıp beretuǵın daslep ápiwayı tábiyiy obiektler menen, keyin bolsa quramalırogi menen izbe-iz tanıstırıp barıw processinde iyelep alıwları múmkin. Bunıń menen tábiyattanıwdi oqitiwda úzliksizlilik principi ámelge asıriladı.
Oqitiwdin’ úzliksizliligi, yaǵniy sistemalılıǵı bilimdi bayanlawda arnawlı bir sistemaǵa ámel etiwden tısqarı ámeliyat menen boglanishning túrme-túr formalarıni amalga asırılıwın, atap aytqanda teoriyalıq tábiyattanıw bilimlerin baqlawlar hám bilip alıwǵa qaratılǵan qızıqlı oyinlar (bul baslanǵısh klaslardaǵı oqitiw ushın xarakterli bolıp tabıladı) menen; átiraptan turmıs hám qurılıs ámeliyatı (tábiyaatqa hám óndiriske ekskursiyalar) menen; miynet talimi jáne social-paydalı miynet menen; mektep aldı uchastkasındaǵı jumıs hám ónimli miynet menen boglanishini názerde tutadı.
Tábiyattanıw kurslarınıń izbe-izligi oqiwshilar ushın olardıń jas qásiyetleri, tayyorgarligi hám rawajlanıwı, sonıń menen birge mazmunda miyrasxorlıqqa ámel qılıw zárúrshiligine qaray oqiw materialınıń túsinikli bolıwı menen belgilenedi. Mısalı :
mektep tábiyattanıw stul jansız tábiyaat daǵı osimlik hám haywanlar turmısındaǵı, adamlar miynetindegi máwsimiy ozgarishlarni (1—2 klasslar );
janajan watantábiyaati­ni, adam organizmi jáne onıń salamatlıǵın (3-klass);
watanımız tábiyaatın, odan paydalanıw jáne onı qorǵawdı (4-klass) sáwlelendiriwshi materialdı Izbe-izlik menen organıwdı talap etedi.
Bu mavzular biologiya, geografiya, ekologiya, odam anatomiyası, sanitariya hám gigiena boyicha ápiwayı (elementar) malumotlarni beredi.
Oqiw materialın ilimiy hám túsinikli bolish qaǵıydası
Ilimiylik principi oqiwshilarga organish ushın ilimiy tárepten tiykarlanǵan, ámelde sınap korilgan maǵlıwmatlar beriliwin talap etedi. Olardı tańlap alıwda pán hám texnikanıń eń jańa jetiskenlikleri hám jańa ashılıwlardan paydalanıw kerek.
Ilimiy bilimlerdi iyelew processinde oqiwshilarda ilimiy dúńyaǵa kózqaras, oylaw rawajlanadı. Hár bir sabaqta otiladigan oqiw materialınıń ilimiy mazmunı keń hám tereń bolıwı hám oqiwchida nafaqat bilim, bálki oylaw payda etiwi hám de oqiwchining dóretiwshilik qábiletin qáliplestiriwi kerek. Onıń ushın bolsa oqituvchi az ilimiy dárejesin asırıp barıwı, zamanagóy pedagogikalıq texnologiyalar, jańa ashılıwlar hám ilimiy jańalıqlardan xabarlı bolıwı kerek. Oqiwshilar organıp atırǵan bilimler teoriyalıq tárepten tastıyıqlanǵan hám malda sınalǵan bolıwı kerek
Túsinikli bolish tamoyili organilayotgan materialdıń mazmunı, kólemi hám oqitiw metodları oqiwshilarning jasına, tayarlıq dárejesine uyqas bolıwın talap etedi. Oqitiwni túsinikli qılıw degeni onı ańsat qılıw kerekligin bildirmeydi. Oqitiwdin’ túsinikliligi oqiwchi múmkinshilikleriniń eń joqarı shegarası jáne onı az-azdan asırıp barıw menen belgilenedi. Talim procesiniń barıwında oqiwshilar aldına qoyiladigan oqiw hám miynet tapsırmaların izbe-izlik menen quramalılashtirib barıw oqiwshilarning intellektual múmkinshilikleri hám fizikalıq kúshlerin rawajlantıradı. Oqiw materialınıń mazmunı sonday tańlanıwı hám dúzilisi kerek, oqiwshilar onı azlarınıń aldınǵı bilimleri menen boglay alatuǵın jáne onı túsiniwde qıynalıwmasin.
Uzaq waqıtlar baslanǵısh klaslarda tábiyattanıwdi ǵárezsiz oqiw predmeti retinde oqitilishi jetkilikli dárejede qadrlanbadı. Ol goho tábiyiyot atı menen saqlanıp keldi, goho predmetli sabaqlar hám túsindirmeli aǵıw menen almastırildi. 60 -jıllardan baslap tábiyattanıw ǵárezsiz predmet retinde oqitilmoqda. Házirgi waqıtta mektep tábiyattanıw stuldıń mazmunı zamanagóy pán rawajlanıwı dárejesine muwapıq keledi. Tábiyattanıw programması olkashunoslik qásiyetlerin esapqa alǵan halda dúzilgen, baslanǵısh mektep degi tábiyattanıw talimining mazmunı bolsa botanika, zoologiya, ekologiya, adam anatomiyası hám fiziologiyasi, jugrofiya pánleriniń házirgi rawajlanıwına muwapıq keltirilgen.
Tábiyattanıwdi oqitiwda ilimiylik qaǵıydası : házirgi zaman páninde qatiy qarar tapqan qaǵıydalardı oqiwshilarga ozlashtirish ushın usınıs etiliwin názerde tutadı. Tábiyattanıw boyicha ilimiy bilimlerdiń iyelep alınıwın taminlash ushın kishi jas daǵı mektep oqiwshilarining aqıl ete alıw múmkinshiliklerin esapqa alǵan halda eń zárúrli ilimiy malumotlarni tańlap alıw kerek. Oqiwshilarning aqıl ete alıw múmkinshilikleri fizikalıq kúsh hám intellektual kernew talap etiwshi oqiw temaları hám ámeliy máselelerdi izbe-izlik menen quramalılasıp barıwı processinde keńeyip baradı. Qıyınshılıq ha’rakterin togri anıqlaw oqiwshilarning aqıl qılıw múmkinshiliklerin keńeyip barıwına, oqiw materialın izbe-izlik menen quramalılasıp barıwına járdem beretuǵın metodikalıq varianttı tańlap alıwǵa múmkinshilik beredi. Bul oqiwshilarning intellektual rawajlanıwın az-azdan kotarilishiga hám ilimiy bilimlerdi tereńrek ozlashtirib alınıwına múmkinshilik beredi.
Oqiw materialınıń ilimiyliligi túsinikli bolish menen uygunlashishi kerak. Buǵan onı oqiwshilarning akliy hám psixik rawajlanıwına, sonıń menen birge olardıń tayınlıǵına maslastırıw menen eriwiladi. Tábiyiyotshunoslik materialları mazmunınıń túsinikliligi kishi jas daǵı mektep oqiwshilarida aǵıwǵa qızıǵıwshılıq uygotadi, aqlga azıq beredi, mantiqiy pikirlewge, salıstırıwlaw hám juwmaqlar shıǵarıw, ámeliy máselelerdi sheshiwge májbúr etedi.
Teoriyanı ámeliyat menen boglash
Ilimiy bilimler adamlardıń islep shıǵarıw iskerligi mútajlikleri tiykarında payda bolib, áne sol iskerlikke xızmet etkenligi hám turmıs menen boglanganligi sebepli, bul bilimlerdi iyelew ushın olardıń mazmunın ozlashtirib alıwǵana emes, bálki bilimlerdi ámelde qollay biliw de zárúr.
Oqiwshilarni ámeliy iskerlikke tayarlaw teoriyalıq bilimler beriw processinde baslanadı. Keyinirek ol tájiriybe hám mamaliy mashgulotlarda dawam ettiriledi. Bul mashgulotlarda oqiwshilar oqituvchi baslıqlıǵında tájiriybe sharayatında alınǵan bilimlerdiń ishonarli ekenligin tekserediler, olardı bekkemleydiler hám tereńlashtiradilar hám de olarda anna sol bilimlerdi ámelde qollash konikmalari hám ilmiy tájriybeleri ónim baladı.
Teoriyanı ámeliyat menen boglash oqiwshilarni ama­liy máselelerdi sheshiwde teoriyanıń áhmiyetin túsiniwge alıp keledi, bul onıń ozlashtirish sapasın kotaradi. Bul qaǵıyda miynet talimi hám oqıwshılardı ámeliy iskerlikke tayarlaw wazıypaların sheshiwde bólek áhmiyetke iye boladı.
Oqitiwda teoriya menen ámeliyattıń boglanish ha’rakteri oqiw predmetiniń mazmunı menen talap etiledi. Tábiyattanıwta teoriyalıq bilimler oqiwshilarni tábiyaattıń ol yamasa bul hádiyseleri menen ámeliy tanıstırıw processinde puqtalaw ozlashtirib alınadı. Bunda ámeliyat oqiwshilarni teoriyanı ozlashtirishga qızıqtırıw ushın odan aldınlaw keliwi múmkin. Mısalı, «Tábiyaatda báhár» temasında (3-klass) onı organıw boyicha ámeliy jumıslar egiw (túbir miywelerdiń ónimine eginler tıǵızlıǵınıń tasirini anıqlaw ushın uruglar egiw), keyin bolsa temanı organıwda ámeliy jumıs nátiyjelerin analiz qılıw maqul baladı.
Tábiyattanıw sabaqlarında teoriyanı ámeliyat menen boglanishini ámelge asırıwǵa mektep yamasa jámáát xojalıǵi qurtxonasida jipak qurtı ústinen baqlawlar hám sonıń menen birge «Goza», «Palız eginleri», «Galla eginleri», «Sezim shólkemleri», «Júrek hám qan» temaları (3-klass) boyicha ámeliy jumıslar otkazilishi járdem beriwi múmkin.
Oqiwshilarning tiri tábiyaat múyeshindegi (osimliklarni egiw hám kopaytirish), sonıń menen birge osimliklarning suwǵa, issiqlikka, yoruglikka zárúriyatın (piyaz hám balzaminni astırıw mısalında — 2-klass), gúl tábiyat kórinisili osimliklarining osishi hám rawajlanıwına organikalıq hám mineral ogitlarning tasirini (3-klass); pomidorning pısıwı hám zúráátliligine bachkilarning kochirib otqazilishining tasirini anıqlaw boyicha tájiriybeler (4-klass) otkazish menen baylanıslı bolǵan oqiw-tájiriybe uchastkasındaǵı miynet processinde teoriya menen ámeliyatbaylanisijaqsı ámelge asadı.
Tábiyattanıw sabaqlarında teoriyanıń ámeliyat menen boglanishini ámelge asırıp barıwda sonı este tutıw kerek, oqiwshilarning ámeliy iskerligi olardıń teoriyalıq bilimlerdi ozlashtirib alıwǵa bolǵan umtılısların boshashtirmasligi kerek. Ámeliy jumıslar ushın sonday obiekt hám tájiriybelerdi tańlaw kerek, olar teoriyalıq qaǵıydalardı tastıyıqlaw hám bilimlerdi tereńlestiriw ushın xızmet qilsin.
Tábiyattanıwdi oqitiwda teoriyanı ámeliyat menenbaylanisionıń barlıq basqıshlarında ámelge asırilmogi hám teoriyalıq bilimlerdiń tereńlesiwine hám ámeliy iskerlikke tayarlawǵa járdem beriwi kerek. Organiletuǵın teoriyalıq bilimlerdiń mazmunına qaray, sabaq hám sabaqtan tısqarı shinig’iwlardin’ hár túrlı formaları, mısalı, laboratoriya jumısları, ekskursiyalar, ámeliy mashgulotlar, social -paydalı miynetten paydalanılıwı múmkin. Tájiriybe hám laboratoriyalar oqiwshilar ámeliy iskerliginiń zárúrli basqıshı bolib, olar iyelep alǵan teoriyalıq bilimleri tiykarında konikmalar hám perishteler payda etediler. Usınıń menen birge teoriyalıq bilim toldırılıp hám anıqlawtirilib barıladı.
Kishi jas daǵı mektep oqıwshıların tábiyaatqa tiyisli bilimlerdi ózlestiriwde didaktik principlerdiń ornı salmaqlı. Zero, didaktik principlerdiń áhmiyeti sonda, ol oqıtıwshına baslanǵısh klass oqıwshılarınıń tábiyaat daǵı tiri janzatlar, jansız tábiyaat unsunlari menen baylanısları, tábiyaat daǵı temamiy ózgerisler mawsimler menen baylanıslı halda adamlardıń miynet iskerligin baqlaw, ámeliy islerdi orınlanıwına bolǵan oqıw hám kónlikpelerdi qáliplesiwin rejeli, anıq hám tártipli ámelge asırılıwın támiyinleydi.
Tábiyattanıw túsinikleri tábiyaat hádiyselerini ilmiy tiykarında túsiniwde, tábiyiy hádiyseler arasındaǵı óz-ara baylanıslılilikni, tábiyaat baylıqlarınan adamdıń paydalanıw jolları izbe-iz kórsetip beriledi.
Tábiyattanıw stuldıń mazmunı túsinikler mánisin ashıwda úzliksizlilik hám izbe-izlikke buysunadi, oqıw materialları málim izbe-izlik tiykarında jaylastırılǵan. Balalar áwele jansız tábiyaat jáne onıń sırtqı ortalıq menen baylanısların túsiniw ushın muayyam bilimler toplaydılar.
Bul bolsa programmada anıq belgilep berilgen. Mısalı : 3 klassta oqıwshılarda atız hám baǵlardıń ósimlik hám haywanları haqqında túsinikler qáliplestirilse, 4-klassta bolsa “Úlkemiz tábiyaati” temasına tiyisli túsinikler toldırıladı hám keńeytiriledi. Úzliksizlilik tiykarında ámeliy jumıslar da túrli sırtqı kórinislerde ámelge asıriladı.
Soniń menen birge, tábiyaattı gúzetish, qızıqlı oyınlar tábiyaatqa sayaxatlar, mektep aldı maydan daǵı jumıslar hám miynet menen baylanısıwı da názerde tutıladı.
Kurstıń izbe-izligi bolsa balalardıń jas qásiyetleri, tayarlıq hám rawajlanıw dárejesine qaray oqıw materialdıń túsinikli bolıwı belgilenedi. Atap aytqanda, kurs jansız tábiyaat daǵı, ósimlik va haywanlar turmısındaǵı, adamlar miynetindegi máwsimiy ózgerisleri /1-2 klasslar/; jonajon úlke tábiyaatın, adam organizmi jáne onıń salamatlıǵı ekalogiya /3-sinf/ watanımız tábiyaatın, odan paydalanıw jáne onı qorǵawdı /4-sinf/ ańlatiwshı materiallardı izbe-izlik tiykarında úyreniw názerde tutılǵan. Bul temalar biologiyaning keyingi bólimleri oqıw predmetleri boyınsha ápiwayı maǵlıwmatlardı beredi.
Oqıw materiallarınıń ilimiylik hám túsinikli bolıw principi ilimiylikke tiykarlanadı. Tábiyattanıw stul 60 jıllardan baslap ǵárezsiz oqıw predmeti retinde oqıtila baslanadı. Házirgi waqıtta bolsa dáwiraiy pán tarraqqiyoti dárejesine sáykes keledi. Programma mazmunı da úlketanıwlıq qásiyetlerin óz ishine aladı, tábiyattanıw táliminiń mazmunı da biologiya kurslarınıń házirgi rawajlanıwına uyqas keltirilgen.
SHu maqsette oqıwshılar ilimiy bilimlerdi ózlestirip alıwları ushın olardı aqıl qılıw múmkinshiliklerin esapqa alıp, eń zárúrli ilimiy maǵlıwmatlardı tańlap alıw kerek. Oqıwshılardıń dóretiwshilik ózlestiriw múmkinshilikleri fizikalıq ko'chi hám intellektual kernewler etiwshi oqıw materialları hám ilimiy islerdi quramalılasıp barıw processinde keńeyip baradı. Oqıw materialın ózlestiriwde mashqalalı jaǵdaynı jaratılıwı, yaǵnıy qıyınshılıq tuwılıwı balalardıń aqıl qılıw múmkinshiliklerin keńeytiredi. Oqıw materialın quramalılasıp barıwına járdem beretuǵın eń optimal varianttı tańlap alıwǵa múmkinshilik beredi. Bul oqıwshılar intellektual rawajlanıwın eliriwi hám ilimiy bilimlerdi tereńrek ózlestirip alıwına múmkinshilik jaratadı.
Oqıw materialınıń ilimiyligi dúnyalıq bilimlar menen belgilenip, quramalı processlerdi óz ishine alıwı menen birge qızıǵıwshılar ushın túsinikli halda aytilishini talap etedi. Hár ikkisi uyqaslanıwı tayarlıq. Bul processni oqıwshılardıń intellektual hám ruhy rawajlanıwǵa tayarlıq dárejesine maslastırılıwı kerek. Tábiyattanıw oqıw materialları mazmunı túsinikli kishi jas daǵı oqıwshılarda bilimge qızıǵıwshılıq oyatadı, aqlga azıq beredi. Usınıń menen birge balanıń logikalıq pikirlewge, salıstırıwlaw hám juwmaqlawshı juwmaqlar shıǵarıw, ámeliy máselelerdi sheshiwge shaqırıq etedi.
Ayırım oqıw temaları talay quramalı bolıp tabıladı. Biraq olardıń túsinikli bolıwın gózlep, onıń ilimiyligi hám sistemasın buzıw múmkin emes. Zero, qandayda bir bólimdegi mazmunı aytilmagan bólimleri, keyingi bólimlerdi úyreniwde sezilib qaladı. Onıń ushın quramalı temalardı oqıwshılardıń túsiniwleri ushın tiyisli metod hám usılların tawıp qóllaw kerek.
Buǵan baylanıslı barlıq tartıslı máseleler ekspremental metodikalıq hám psixologiyalıq izertlewler járdeminde oydinlashtiriladi. Bul izertlewler oqıwshılar bilimleri haqqında ob'ektiv maǵlıwmatlar beredi yamasa balalar bilimleri tómen bolıwı sebeplerin yamasa ózlestiriwdiń optimal dárejede tiykarǵı túrlerinen biri bul teoriyanı ámeliyat menen bólew qaǵıydası bolıp tabıladı. Bul principtiń tiykarǵı mánisi oqıwshılardıń baǵdarı daǵı máselelerin sheshiwde teoriyanı áhmiyetin túsiniwlerin támiyinleydi hám bilimlerin ózlestiriwdi sapasın asıradı. Bul princip miynet tálimin hám oqıwshılardı ámeliy iskerligine tayarlaw wazıypasın sheshiwde salmaqlı áhmiyetti kásip etedi.
Teoriyalıq bilimler balalardıń tábiyaat hádiyselerin ámeliyatda tanıstırıw processinde puqta ózlestiriledi. Bul waqıtta teoriyalıq bilimler menen balalar aldınlaw tanıstırıladı. Mısalı “Tábiyaatda báhár” III klass teması boyınsha ámeliy jumıslar egin egiw menen baylanıslı boladı. Túbir miywelerdiń hosligiga eginler tıǵızlıǵı tásirin anıqlaw ushın urıwlar egiwdi, keyinirek temanı úyreniw processinde ámeliy jumıs nátiyjelerin analiz etiledi.
Teoriyalıq bilimler menen 3-klassta tut jipak qurtı ómirin gúzetish processinde sol sıyaqlı, “G'uza”, “Palız eginleri”, “Donli eginler”, “Sezim shólkemleri”, “Júrek hám qan” temaların úyreniw processinde baylanısadı hám balalar bilimleri bekkemlenedi.
Tiri tábiyaat múyeshinde bolsa ámeliy jumıslar tómendegi processlerde ótkeriledi. Ósimliklerdi egiw hám kóbeytiw, olardı kútimlew so'g'orish, ıssılıqa, jaqtılıqa zárúriyatın úyreniw, azıqlantırıw gúl-tábiyat kórinisili ósimliklerdi ósiriw dawamında oqıwshılar teoriyalıq bilimlerini amaliyotda nátiyjeni ámelde qollanıw etip, óz qolı menen atqaradılar.
Oqıwshılar oqıw tájiriybe maydanshasında belgilengen waqıtlarda ósimlikler ústinde tájiriybe jumısları ótkerediler. Tájiriybeler kompleksindegi temalarda bolıwı múmkin. Tábiyat kórinisili ósimliklerdiń ósiwi hám rawajlanıwına organikalıq hám meniral ug'itlarni tásiri /3-sinf/, “Pomidorning pishib yetilishi hám zúráátliligine bochkalarni kóshirip ótkeriwdiń tásiri”, /4-sinf/ “Túbir mevali ósimlikler tıǵızlıǵın onıń zúráátliligine tásiri”, “Urıwlardı egiw múddetin olardıń gúllew múddetine tásiri” temalar daǵı tájiriybe jumısları oqıwshılardıń teoriyalıq bilimlerin ámeliyat menen baylanısıwı ushın zárúrli sharayat jaratadı.
Teoriyalıq ámeliyat menen baylanısıw processinde sonı este tutıw kerek ámeliy jumısları ushın sonday ob'ekt hám tájiriybelerin tańlaw kerek, olar ilgeri o'raganilmagan teoriyalıq qaǵıydaları tastıyıqlansin hám bilimlerin tereńlestiriwge xızmet qilsin.
Teoriyanı ámeliyat menen baylanısıwǵa kurstı úyreniwdiń barlıq basqıshlarında qóllaw kerek. Teoriyalıq bilimleriniń baylanıslı halda sabaqtan tısqarı shınıǵıwlar atap aytqanda, laborotoriya, amliy shınıǵıwlar, sayaxatlar, social paydalı miynetti shólkemlesken halda úzliksiz paydalanıw kerek.

Sorawlar toplami

1. 
   Tábiyattanıwlıq páni neni uyretedi?
   

Tábiyattanıwlıq páni oqıwshılarǵa tábiyaat, ekologiya, biologiya hám átirap -muasir dúnya haqqında bilim beriwdi maqset etedi.

2. 
   Tábiyattanıwlıqtı oqıtıw metodikası nege tiykarlanǵan?
   

Bul metodika pedagogikalıq pánler hám biologiya pánleriniń ulıwma principlerı hám principleri tiykarında uyretiledi.

3. 
   Metodika ne?
   

Metodika, oqıtıwda qanday usıllardı isletiw hám oqıtıwshı oqıwshılardı qanday basqarıw haqqında kórsetiwdi óz ishine aladı.

4. 
   Tábiyattanıwlıqtı oqıtıw metodikası ne ushın pedagogikalıq pán retinde tán alınadı?
   

Ol oqıwshılardı tábiyaattıń máseleleri hám olardıń qáwipsizligi menen jaqınlasıwın támiyinleydi.

5. 
   Tábiyattanıwlıqtı oqıtıw metodikası páni qaysı sorawlarǵa juwap bere alıwı kerek?
   

Bul páni oqıtıwshı tábiyaat máseleleri, ekologiyalıq sistemalar, biologiya tiykarları hám átirap -muasir dúnya haqqında sorawlarǵa juwap bere alıwı kerek.

6. 
   Tábiyattanıwlıqtı oqıtıw metodikası qaysı pánler menen baylanısqan?
   

Bul pán biologiya, ekologiya hám átirap -muasir dúnya pánleri menen baylanısadı.

7. 
   Tábiyattanıwlıqtı oqıtıw metodikası páninde izertlew metodlarınıń áhmiyeti nede?
   

Izertlew metodları oqıwshılarǵa tábiyaat hám ekologiyalıq mashqalalardi úyreniwde járdem bere aladılar hám teoriyalıq bilimdi ámeliyatqa ótkeriwde járdem beredi.

8. 
   Tábiyattanıwlıqtı oqıtıw metodikası páni aldına qanday wazıypaları qoyılǵan?
   

Ol oqıwshılardı tábiyaat máseleleri hám ekologiyalıq qáwipsizlik haqqında túsiniwge, tábiyaattıń máselelerin analiz qılıw hám qáwipsizligi haqqında ilajlardı alıwǵa qollanıladı.

9. 
   Oqıwshılardıń iskerlik túrlerine neler kiredi hám ulai Tábiyattanıwlıq oqıtıw metodikası páninde qanday áhmiyetke iye?
   

Oqıwshılardıń ilimiy izertlew, obiektivlik, analiz qılıw hám qáwipsizlik boyınsha máslahátlesiw kónlikpelerin rawajlantıradı. Bul pán oqıwshılardıń tábiyaatqa itibar qaratıw jáne onı qorǵawda járdem beredi.

10. 
    Ne ushın baqlaw Tábiyattanıwlıq oqıtıw metodikası pánidc eń zárúrli metod esaplanadı?
    

Bul metodika tábiyaat hám ekologiya máseleleri qáwipsizligi kónlikpelerin úyreniw hám olardı sheshiwdiń ámeliy usılların úyretiwde járdem beredi.

11. 
    Ne ushın tájiriybe Tábiyattanıwlıqtı oqıtıw metodikası páninde jetekshi metodlardan biri esaplanadı?
    

Tájiriybe, oqıwshılardı ózlestiriw, oqıwların oqıwshılardıń óz obiektleri menen basqarıw hám tábiyaat máseleleri hám olardıń qáwipsizligin úyreniw ushın kritik ámeliyattı óz ishine aladı.

12. 
    Tábiyattanıwlıqtı oqıtıw metodikası páninde tábiyaattı qorǵaw máseleleri qanday kórsetilgen?
    

Bul pán oqıwshılardı átirap -muasir dúnya hám tábiyaat máseleleri haqqında túsiniwge, olardı analiz etiwge hám tábiyaattı qorǵawda oqıwshılardı uwayımǵa qoyıwǵa járdem beredi.

13. 
    Tábiyattanıwlıq sabaqlarında túrli usıllardan paydalanıw haqqında ne dep alasız?
    

Tábiyattanıwlıq sabaqlarında teoriyalıq usıllar, ámeliy usıllar, obiektlerdi kóriw hám izertlewler, eksperimentlar, waqtınsha hám turaqlı jaylasqan obiektler járdeminde oqıw beriw múmkin.

14. 
    Shólkemlestirilgen usıllar hám olardıń áhmiyeti neden ibarat?
    

Shólkemlestirilgen usıllar, oqıwshılardı tábiyattanıwlıq bilimin analiz qılıw hám qorǵawdıń qanday ámeliy ilajlardı alıwları haqqında úyreniwde járdem bere aladı. Olar oqıwshılardı fizikalıq hám ruwxıy túrde aktivlestiredi.

15. 
    Texnikalıq usıllar ne, olardıń túrlerine neler kiredi?
    

Texnikalıq usıllar, kompyuterler, internet, multimedialer, analiz qılıw quralları hám basqa tarawlarda tábiyattanıwlıqtı oqıtıwda paydalaniletuǵın texnikalıq qurallar bolıp tabıladı.

16. 
    Logikalıq usıl jáne onıń qásiyetleri nelerden ibarat?
    

Logikalıq usıl, oqıwshılardı qáwipsizlik boyınsha ilajlardı rawajlandırıw hám tábiyaat máselelerin sheshiwde analitik hám logikalıq pikirlew usılların úyretiwde paydalanıladı.

17. 
    Oqıtıwda izertlewiy jantasıwdıń mánisi nede?
    

Izertlewiy jantasıw, oqıwshılardı tábiyattanıwlıq páninen qızıǵıwshılıq, úyreniwdi asırıw hám máseleler sheshiwde oqıwshılarǵa járdem beredi.

18. 
    Tábiyattanıwlıqtı oqıtıwda oqıwshılardıń qanday xızmetlerin rawajlantiriladi?
    

Oqıwshılar tábiyaattı qorǵaw, ekologiyalıq mashqalalardi analiz qılıw, tábiyattanıwlıq izertlewlerin aparıw hám qáwipsizlik ilajların alıwda óz jumısların atqara aladılar.

19. 
    Izertlewiy metoddan paydalanıp, oqıtıwshı oqıwshılar menen qanday islerdi ámelge asıradı?
    

Izertlewiy metoddan paydalanıp, oqıtıwshı oqıwshılardı tábiyaattıń máseleleri hám olardıń qáwipsizligin úyreniwge, mashqalalardi sheshiw hám ilajlar alıwǵa xoshametlentiredi.

20. 
    Qanday sabaq mashqalalı sabaq boladı?
    

Sabaq mashqalalı bolıwı múmkin, eger oqıwshılar tábiyaat máseleleri hám ekologiyalıq qáwipsizlikti analiz qılıwda qıyınshılıqlar yasasalar yamasa mashqala sheshiw ushın fizikalıq ámeliyatlar orınlawları kerek bolsa.

21. 
    Mashqalalı sabaq qanday basqıshlami óz ishine aladı?
    

Mashqalalı sabaq, oqıwshılardıń tábiyattanıwlıq bilimin úyreniw hám qorǵawda qollanılatuǵın teoriyalıq hám ámeliy usıllardı analiz qılıwdıń ekinshi basqıshı retinde óz ishine aladı.

22. 
    Mashqalalı jaǵday jaratıw jáne onıń onalitik basqıshında oqıtıwshı qanday wazıypalardı atqaradı?
    

Mashqalalı jaǵday jaratıwda oqıtıwshı oqıwshılardı tábiyaat máseleleri hám ekologiyalıq qáwipsizlik haqqında oqıtıwdı úyreniw hám olardı mashqala sheshiwde ilajlardı alıwǵa uyretedi.

23. 
    Mashqalalı sabaqtıń qaysı bochqichlari oqıwshılardıń oqıtıwshı baslıqlıǵıdaǵı ǵárezsiz iskerligi esaplanadı hám ne ushın?
    

Mashqalalı sabaqtıń birinshi bochqi, oqıwshılardıń máseleler hám sorawlar haqqında izertlewiy jantasıw menen shuǵıllanıwlarına hám tábiyattanıwlıqtı úyreniwge xoshametlewge arnalǵan.

24. 
    Bilimlerdi mashqalalı bayanlaw qaysı klaslarda qollanılıwı múmkin?
    

Mashqalalı bayan, oqıwshılardıń analiz qılıw hám qorǵaw bilimlerin úyreniwde oqıwshılardıń túsiniwin jeńiltiw ushın barlıq klaslarda qollanılıwı múmkin.

25. 
    Programmalastırıwtirilgan oqıtıw qanday jaǵdaylarda qollanıladı?
    

Programmalastırıwtirilgan oqıtıw, kompyuter sabaqlıqları, online platformalar hám basqa texnologiyalardan paydalanılǵan oqıtıwda qollanıladı.

26. 
    Tezis tipidagi kartochka — tapsırmalar qanday toshhkil etiledi?
    

Tezis tipidagi kartochkalarda tapsırmalar oqıtıwshı tárepinen oqıwshılarǵa beriledi hám olardıń tábiyattanıwlıq bilimlerin analiz qılıw ushın jazıwları talap etiledi.

27. 
    Cifrlı programmalastırıwtirilgan tapsırmalar qanday dúziledi?
    

Cifrlı programmalastırıwtirilgan tapsırmalar, kompyuter programmalar hám veb-platformalar arqalı dúziledi hám oqıwshılarǵa ámeliy tapsırmalar beriwde járdem beredi.

28. 
    Programmalastırıwtirilgan didaktik kartochkalar qanday dúzılıwǵa iye?
    

Programmalastırıwtirilgan didaktik kartochkalar, oqıwshılardı tábiyaat máseleleri hám olardıń qáwipsizligin analiz qılıwda járdem beriw ushın dúziledi hám oqıwshılarǵa oqıw materialın úyreniwde járdem bere aladı.

29. 
    Programmalastırıwtirilgan oqıtıw elementlerin Tábiyattanıwlıq sabaqlarında qollanıwınıń áhmiyeti nede?
    

Programmalastırıwtirilgan oqıtıw elementleri, tábiyattanıwlıqtı úyreniw hám qorǵawda qanday ámeliy ilajlardı alıwdıń basqarilishi hám oqıwshılardı tábiyattanıwlıq bilimine jaqınlasıwı ushın áhmiyetke iye.

30. 
    Mekteplerde taǵı qanday programmalastırıwtirilgan oqıtıw elementleri qollanıladı?
    

Mekteplerde programmalastırıwtirilgan oqıtıw elementleri, programmalastırıwtirilgan sabaqlıqlar, ınteraktiv kalendarlıqlar, multimedialer, hám online tálim platformalari arqalı qollanıladı.
Paydalanılǵan ádebiyatlar

1. 
   Belskaya Ye. M., Grigoryans A. G. Tábiyattanıwdi oqitiw. 3-klass. T., 2003.
   
2. 
   Belskaya Ye. M., Grigoryans A. G. Tábiyattanıwdi oqitiw. 4-klass. T., 2003.
   
3. 
   Grigoryans A. G. Tábiyattanıwdi oqitiw. T., 1992.
   
4. 
   Grigoryans A. G. Átirapımızdaǵı álem. (1-klass sabaqlıǵı ). T., 2006.
   
5. 
   Grigoryans A. G. Átirapımızdaǵı álem. (2-klass sabaqlıǵı ). T., 2005.
   
6. 
   Grigoryans A. G. hám basqalar. Tábiyattanıw (3-klass sabaqlıǵı ). T., 2005.
   
7. 
   Grigoryans A. G. hám basqalar. Tábiyattanıw (4-klass sabaqlıǵı ). T., 2003.
   
8. 
   Nurıddinova M. I. Tábiyattanıwdi oqitiw metodikası. T., 2005