Teodolit bilan plan olish

Teodolit yullari
Teodolit bilan plan olishda asos bulib xizmat kiladigan nuqtalarni birin - kertin birlashtirish natijasida xosil bo’ladigan sinik chiziklar sistermasiga teodolit yullari deryiladi. Teodolit yullarini utkazishdan maksad plan olishda bervosita asos bulib xizmat kiladigan nuqtalarning bir-biriga nisbatan tutgan urnini, ya'ni tugri burchakli koordinatalarini aniklashdan iborat. teodolit yullari fakat teodolit bilan plan olishdagina emas, balki geroderzik tayanch shaxobchalarini zichlashtirishda, shuningderk , boshqa xil plan olishlarda, (M: mernzula bilan plan olishda taxeromertrik plan olishda) xamda kanal yul trassalarini aniklashda, gaz kuvurlari, elerktr liniyalari utkazishda va boshqa ishlar da xam kerng kullaniladi. teodolit yullari ochik yoki yopik poligon xosil kilishi mumkin. Ochik poligon, odatda, ikkita geroderzik tayanch nuqtalar oraligida utkaziladi. teodolit yullari utkazilayotgan joyda geroderzik tayanch nuqta bulmasa, kushimcha teodolit yullari utkazilib, poligon biron geroderzik tayanch nuqtaga boglanadi. teodolit yullarini utkazishda kuyidagilarga rioya kilinadi:
A) teodolit yullaridagi burchak uchlarini (nuqtalarni ) shunday tanlash kerakki, ularda turib burchak ulchash kulay bulsin, atrofdagi joy yaxshi kurinadigan xamda plan olinayotganda ulardan maksimal foydalanish mumkin bulsin. Shuning chuchn bunday nuqtalar uchun odatda ochik joydagi baland nuqtalar tanlanadi:
B) poligon tomonlari 50 m dan kiska va 400 m dan uzun bulmasligi kerak. Odatda poligon tomonlarning uzunligi 200-300 m dan kilib olinadi. Undan tashkari, poligln tomonlari ulchash kulay bulgan joylar (M: yullar, terkis joydagi utloklar va x.k.) buylab utishi kerak. Poligon burilish nuqtalari kilib tanlangan nuqtalarning joydagi urni kozik kokib berlgilab kuyiladi. Kozikka nuqtalarning tartib nomyeri yozib kuyiladi. Nuqtani terz topib olish uchun uning atrofi doyra shaklida koziladi yoki atrofiga tosh uyib kuyiladi. Poligon nuqtalaridan keryinchalik boshqa plan olishlarda yoki biron inshoot kurishda foydalaniladigan bulsa, burilish nuqtalari maxsus stolb, termir truba va boshqa berlgilar bilan berlgilab kuyiladi. Poligon nuqtalari tanlanib, ularni urni berlgilangandan sung ulchash ishlari boshlanadi.Odatda, teodolit yulining ung tomondagi burchaklar ulchanadi. Burchak ulchash teodolit bilan tulik priyomda bajariladi.
Xar gal gorizontal burchak ulchangandan sung teodolit bussoli bilan poligon tomonlari yunalishning magnit azimuti yoki rumbi xam ulchanadi va ular asosida burchakning kiymati xisoblab chikariladi. Bu burchak teodolit bilan ulchanganda kupol xatoga yul kuymaslik uchun ulchangan burchakni terkshirib kurish uchun xizmat kiladi.poligon tomonlarining uzunligi 20 m li pulat lernta bilan ikki marta (tugri va terskari yunalish buyicha) ulchanadi. Agar poligon tomoni nishab yoki past-balandlik joylardan utsa, bu yerdagi kiyalik burchaklari xam ulchanadi. Ulchash natijalari maxsus jurnalga yozib boriladi. teodolit yuli yopik poligon shaklda bulsa, uning urtasidan diogonal yullar utkazilishi mumkin. Bunda diogonal yul poligonning biron nuqtasidan boshlanib ikkinchi bir nuqtasida boglanadi. Bir nercha yullarning kushilish nuqtalari uzerl nuqtalarderyiladi. (M: yopik poligondagi 50va 2 nuqtalar uzerl nuqtalardir.) Odatda teodolit yullari geroderzik tayanch nuqta oraligida utkaziladi. Bunda teodolit yullarini tayanch nuqtaga boglash uchun boglanish burchaklari o‘lchanadi.
Xar gal gorizontal burchak ulchangandan sung teodolit bussoli bilan poligon tomonlari yunalishning magnit azimuti yoki rumbi xam ulchanadi va ular asosida burchakning kiymati xisoblab chikariladi. Bu burchak teodolit bilan ulchanganda kupol xatoga yul kuymaslik uchun ulchangan burchakni terkshirib kurish uchun xizmat kiladi.poligon tomonlarining uzunligi 20 m li pulat lernta bilan ikki marta (tugri va terskari yunalish buyicha) ulchanadi. Agar poligon tomoni nishab yoki past-balandlik joylardan utsa, bu yerdagi kiyalik burchaklari xam ulchanadi. Ulchash natijalari maxsus jurnalga yozib boriladi. teodolit yuli yopik poligon shaklda bulsa, uning urtasidan diogonal yullar utkazilishi mumkin. Bunda diogonal yul poligonning biron nuqtasidan boshlanib ikkinchi bir nuqtasida boglanadi. Bir nercha yullarning kushilish nuqtalari uzerl nuqtalarderyiladi. (M: yopik poligondagi 50va 2 nuqtalar uzerl nuqtalardir.) Odatda teodolit yullari geroderzik tayanch nuqta oraligida utkaziladi. Bunda teodolit yullarini tayanch nuqtaga boglash uchun boglanish burchaklari o‘lchanadi.
М: В-nuqtada turib Ц va Ц1, С- nuqtada esa turib Ц2 va Ц3 burchaklari ulchanadi.Yopik teodolityullarini tayanch nuqtaga boglash uchun s va S1 burchaklari ulchanadi.

Agar teodolit yuli biron tayanch nuqtadan boshlanmagan, yoki tayanch nuqtaga borib tutashmagan bulsa, maxsus teodolit yuli utkazib, uni geroderzik tayanch nuqtaga boglanadi. teodolit yullari utkazishda bu yullar utadigan joyda biron tusik, M: jar , darer, soy va x.k. tugri kerlib kolsa, bu vaktda masofa bervosita ulchash mumkin bulmagan masofani aniklash mertodi bilan topiladi. teodolit yullarini utkazishda dala ishlar tugagach, ulchash natijalari ishlab chikilib, poligon burilish nuqtalarining kooridinatalari aniklaniladi.