Termiz agrotexnologiyalar va innovatsion rivojlanish instituti meva-sabzavotchilik va texnologiya fakulteti

Diafanaskop orqali shishasimolikni aniqlash quyidagicha bajariladi: diafanaskop kassetasiga bug’doy yoki qobii olingan sholi tukiladi va silkitish orqali kassetaning 100 ta xonachasini to’ldirishga erishiladi. Kassetani diafanaskop korpusiga shunday o’rnatish kerakki, bunda qurish maydoni xonachalarining birinchi qatori ko’rinib tursin.

• Diafanaskop orqali shishasimolikni aniqlash quyidagicha bajariladi: diafanaskop kassetasiga bug’doy yoki qobii olingan sholi tukiladi va silkitish orqali kassetaning 100 ta xonachasini to’ldirishga erishiladi. Kassetani diafanaskop korpusiga shunday o’rnatish kerakki, bunda qurish maydoni xonachalarining birinchi qatori ko’rinib tursin.
• Hisoblagich qo’l harakati bilan boshqariladi, so’ngra diafanaskop okulyari orqali donlarning birinchi qatori bo’yicha butunlay shishasimon va unsimon donlar hisoblanadi. Yarim yoru o’tkazuvchi donlar hisobga olinmaydi. O’nta qatorni ham ko’rib chiqqandan so’ng hisoblagichning quyi tablosida shishasimonlikning umumiy foiz, yuqorigi tablosida esa – butunlay shishasimon donlarning miqdori
• ko’rsatiladi.

Umumiy shishasimonlikni, shuningdek 100 ta donning o’rtasidan ko’ndalang kesish orqali ham aniqlash mumkin. Kesilgan har bir donning shishasimonligi, unsimonligi va qisman shishasimonligi aniqlanadi. Har bir guruh hisoblanadi va umumiy shishasimonlik foiz hisobida quyidagi formula orqali

• Umumiy shishasimonlikni, shuningdek 100 ta donning o’rtasidan ko’ndalang kesish orqali ham aniqlash mumkin. Kesilgan har bir donning shishasimonligi, unsimonligi va qisman shishasimonligi aniqlanadi. Har bir guruh hisoblanadi va umumiy shishasimonlik foiz hisobida quyidagi formula orqali
• hisoblanadi:
• U=T+Y/2
• Bu erda:
• U-umumiy shaffofliklik, %;
• T- to’la shaffofli maizlar miqdori, dona;
• Ya- yarim shaffofli maizlar miqdori, dona.

Aniqlangan natijalar butun sonlar orqali ifodalanadi. Bu ko’rsatkich don mazi mikrostrukturasining xususiyatlarini ifoda etadi va bug’doy, sholi, arpa, javdar, tritikale donlari uchun qo’llaniladi. Shaffofsimon dondan un tortilganda mazi oson ajraladi, un esa yuqori nonboplik xossalarga ega bo’ladi. Shaffofsimon arpa donidan olingan dursimon va maydalangan yorma tez pishadi, yormaning o’zi esa yaxshi tovar ko’rinishiga ega bo’ladi. Un tortish amaliyotida bug’doy doni uchun shaffoflikning uchta guruxi o’rnatilgan: 40 % gacha, 40 dan 60 % gacha va 60 % dan yuqori. Un tortish turkumlarini shakllantirishda shaffoflikni 50...60 % darajasi ushlab turiladi.

• Aniqlangan natijalar butun sonlar orqali ifodalanadi. Bu ko’rsatkich don mazi mikrostrukturasining xususiyatlarini ifoda etadi va bug’doy, sholi, arpa, javdar, tritikale donlari uchun qo’llaniladi. Shaffofsimon dondan un tortilganda mazi oson ajraladi, un esa yuqori nonboplik xossalarga ega bo’ladi. Shaffofsimon arpa donidan olingan dursimon va maydalangan yorma tez pishadi, yormaning o’zi esa yaxshi tovar ko’rinishiga ega bo’ladi. Un tortish amaliyotida bug’doy doni uchun shaffoflikning uchta guruxi o’rnatilgan: 40 % gacha, 40 dan 60 % gacha va 60 % dan yuqori. Un tortish turkumlarini shakllantirishda shaffoflikni 50...60 % darajasi ushlab turiladi.