Termiz davlat universiteti «gaz kimyosi» fanidan

Korroziyaga qarshi ximoya usullari
Metall buyumlarning korroziyadan shikastlanishi natijasida katta yukotishlar bulayotganligi, korroziyaga karshi ximoya usullarini ishlab chikishni takozo etadi. Koroziyadan ximoya kilishning eng kup tarkalgan usullari buyumlar sirtida korrozion chidamli katlamlar olishga karatilgan. Bu usullarga plastmassa,kompozitsion polimer, lak buyokli koplamalar, emalli koplamalar kiradi.
Metall buyumlarni sirtini boshka metallar bilan koplash usullari amaliyotda keng kullaniladi. Temir va uning kotishmalari rux, kurgoshin, mis, xrom kabi metallar bilan koplanadi. Bu koplamalr ishlatishda anodli va katodli turlarga bulinadi.
Anodli koplamalarda koplama materiali emirilib, asosiy metallni korroziyadan asrab koladi. Masalan: Fe da Zn koplamasi.
Katodli koplamalarda koplamaning emirilishi natijasida emirilish joylarida asosiy metallning korroziyasi sodir buladi. Masalan: Fe da Zn koplamasi
Tabiiy sharoitlarda metall sirtida xosil buladigan yupka katlamlarning ximoya ta‘siri, ya‘ni passivlanish jarayoni xam metallarni korroziyadan saklanishga katta yordam beradi.
Kislotali muxitlarda metallarning korrozion emirilish tezligini kamaytirish maksadida ingibitorlardan foydalaniladi.
Pulatlarning korrozion bardoshliligini oshirish uchun legirlovchi elementlar kullaniladi. Legirlovchi element sifatida Cr, Ni elementlari ishlatiladi. Zanglamas pulatlardan 12...13 % Cr li, xamda 18 % Cr va 8 % Ni tarkibli xromnikel pulatlar keng kulamda ishlatiladi. Pulatlarning korroziyaga birdoshliligini oshirish uchun termik va kimyoviy-termik ishlov berish usullari, xamda sirt tozaligini oshirishning mexanik usullari kullaniladi. Shuningdek detallarni saklashda mikroiklim va ximoyalovchi atmosferalar xosil bulishi kabi ximoya usullari mavjud.
Korroziyaga karshi ximoya usullarini tadkikot kilish asosan kuyidagi yunalishlarda olib borilmokda:

1. 
   metallga ta‘sir;
   
2. 
   muxitga ta‘sir;
   

v) kombinatsiyalashgan va kompleks ximoya usullarini ishlab
chikish.
Sanoatda katodli ximoya, protektorlar yordamida va boshka
turdagi elektrokimyoviy korroziyadan ximoyalanish usullari kullanilishi keng tarkalgan.
Neft va gaz konlarida kulaniladigan kuvurlar va rezevuarlar neft- gaz - suv tizimi xossalariga boglik ravishda ichki korroziyaga va atrof muxit, atmosfera, tuprok vaadashgan toklar ta‘sirida tashki korroziyaga uchraydi.
Ichki korroziyadan ximoyalanish uchun muxitga ta‘sir kilinsa, tashki korroziyadan ximoyalanish uchun esa metall sirtiga ta‘sir kilinadi. Bu xolda bir vaktning uzida ikki tomonlama korroziyadan ximoyalanish aloxida-aloxida usullarda olib boriladi.
Neft-gaz-suv tizimi tarkibida mexanik kushimchalar va noorganik moddalarning bulishi muxitning korrozion faolligini oshiradi va bir vaktning uzida kimeviy va elektrokimeviy korrozion jaraenlarning kechishiga sabab buladi. SHuning uchun muxitga stabilizator eki ingibitorlarning kiritilishi muximdir.