Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti "moliya" kafedrasi

 

1. Buxgalteriya hisobi registrlari haqida tushuncha, ular ahamiyati.  

Hisob  registrlari  «registratsiya»  so‘zidan  olingan  bo‘lib,  buxgalteriya  hisobi  yozuvlarini 

ro‘yxatga oluvchi hujjatlar degan ma’noni anglatadi. 

 Buxgalteriya  hisobi  korxonalar  faoliyatini  yoppasiga,  uzluksiz  hisobini  olib  borar  ekan, 

bunda hujjatlashtirish ahamiyati yuqoridir. 

Kuzatish natijasida olingan ma’lumotlar dastlabki hujjatlarda aks ettirilib boriladi, so‘nggra 

shu dastlabki hujjatlar xar tomonlama tekshirilib, buxgalteriyaga qabul qilib olinadi. 

---

Tekshirib qabul qilib olingan dastlabki hujjatlar asosida buxgalteriya provodkalari amalga 

oshiriladi.  Tabiiyki,  bu  buxgalteriya  provodkadari  ham  hujjatlashtirilishi  shart.  Buning  uchun 

buxgalteriya hisobi registrlaridan foydalaniladi. 

Demak,  buxgalteriya  hisobi  registrlari  –  hisob  yozuvlarini  (buxgalteriya  provodkalarini) 

aks ettirishga mo‘ljallangan jadvallardir. 

Buxgalteriya  hisobi  registrlari    -  jurnallar,  qaydnomalar,  kitoblar,  tasdiqlangan 

blankalardir.  Hisob  registrlarining  ahamiyati  shundaki,  ularga  schetlarga  tegishli  ko‘rsatkichlar 

aks ettiriladi, umumlashtiriladi, oy oxiriga qoldiqlar aniqlanadi va umuman, xo‘jalik mablag‘lari 

va ular tashkil topish manbalari bilan bog‘liq ma’lumotlar aks ettirib boriladi. 

Hisob  registrlari  ma’lumotlari  oy  oxirida  umumlashtirilib,  korxona  balans  va 

hisobotlarini tuzishda asos hisoblanadi. Demak, hisob registrlaridagi ma’lumotlarning nechoglik 

o‘z  vaqidada  to‘g‘ri  va  aniq  rasmiylashtirilishi  nafaqat  korxonaning  o‘ziuchun,  balki  uning 

balans va hisobotlaridan foydalanuvchilar uchun ham ahamiyatli ekan. 

Korxonalar buxgalteriya balans va hisobotlaridan esa qo‘yidagilar foydalaniladilar: 



 

Korxonaning ichki boshqaruvi; 



 

Bank muassasi; 



 

Solik inspeksiyasi; 



 

YUqori tashkilot; 



 

Kreditorlar; 



 

Aksiyadorlar va boshqalar.