Termiz davlat universiteti professor A. N. Ro’ziev
Mavzu: Kartografik gernerralizatsiya
Download 1.81 Mb. Pdf ko'rish
|
topografiya asoslari va kartografiya
|
17. Mavzu: Kartografik gernerralizatsiya.
Reja 1. Umumiy tushuncha. 2. Kartografik gernerralizatsiyaga ta'sir kiluvchi omillar. 3. Kartografik gernerralizatsiya turlari. 1. Umumiy tushuncha. 155 Gerografik kartalarning eng asosiy xususiyatlaridan biri, uni gernerralizatsiya kilishdir. ERr yuzi kartaga tushirilganda undagi barcha tafsilotlar emas, balki eng asosiylarigina tanlanib tasvirlanadi. Bu ishlar ma'lum koida va bilim asosida bajariladi. Kartografiyada buni gernerralizatsiya derb yuritiladi. Umuman, gernerralizatsiya kartografiyada kartaning ishlatilishiga, termatikasiga, masshtabiga karab bor manbalardan eng asosiysini, shu joy uchun kerrakli ma'lumotlarni saralab tanlab olish dermakdir. «Gernerralizatsiya» terrmini frantsuzcha “generalisation” umulashtirish dergan ma'noni bildirib, lotincha “generalis” (umumiy, asosiy) suzidan kerlib chikkan. Gernerralizatsiya jarayoni masshtab uzgarganda (kichrayganda) kuzga ayniksa yakkol tashlanadi. Masalan: 1:10000 masshtabli kartada axoli yashaydigan joydagi binolar kora rangda, tomorkalar shtrix chiziklarda tasvirlanadi. 1:25000 masshtabli kartada xamma binolar bir xil kora rangda tasvirlanadi. 1:50000 masshtabli kartada esa kvartallar xam umumlashtirilib, eng asosiylari berriladi, tomorkalar esa butunlay tushirib koldiriladi. 6-sinflar uchun chikarilgan materriklar atlasida ERvropaning tabiiy kartasi bilan (1:25000000 masshtabli), iklim kartasini (1:50000000 masshtabli) takkoslasak, tabiiy kartada Perrinery yarim orolida 7 ta daryo va 12 ta nom berilgan, iklim kartasida esa 4 ta daryo va bittagina gerografik ob'erktning nomi berrilgan xolos, yoki 1:25000000 masshtabli kartada Skandinaviya yarim orolining kirgoklari juda egri-bugri kilib, 1:50000000 masshtabli kartada esa kirok chiziklari umumlashtirilib, ancha tugri kilib berrilgan. Download 1.81 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|