Termodinamika asoslari

4. MODDALARNING ISSIQLIK SIG’IMI
Moddani 1° isitish uchun ketgan issiqlik miqdori shu moddaning issiqlik sig’imi deyiladi. 1 g moddani 1° isitish uchun ketgan issiqlik miqdori shu moddaning solishtirma issitslik sig’imi deyiladi. 1 gramm-molekula moddani 1° isitish uchun zarur bo’lgan issiqlik miqdori shu moddaning molyar issiqlik sig’imi deb, 1 gramm atom moddani 1° isitish uchun zarur bo’lgan issiqlik miqdori esa shu moddaning atom issiqlik sig’imi deb ataladi.
Moddalarning issiqlik sig’imi (xuddi solishtirma og’irligi, qaynash temperaturasi va hokazolari kabi) juda muhim fizikaviy xossalaridan biridir.
Moddalarning issiqlik sig’imiga oid ikkita empirik qoida bor, bulardan biri, Dyulong—Pti, ikkinchisi Kopp—Neyman qoi-dasidir.
Dyulong—Pti qoidasiga ko’ra, qattiq holatda olingan element-larning atom issiqlik cufumu taxminan 6,4 kal ga teng. Bu qoida temperatura o’zgarishi bilan issiqlik sig’imi o’zgarishini hisobga olmaydi; shuning uchun har qaysi element ma‘lum temperaturalar chegaraeidagina Dyulong—Pti qoidasiga bo’ysunadi.
Kopp—Neymanqoidasigamuvofiq, qattiq holatdagi murakkab moddalarning molyar issiqlik cufumu ularning molekulalari tarkibidagi elementlarning atom issiqlik sig’imlari yigindisiga teng. Moddalarning molekulyar issiqlik sig’imini hisoblashda, ko’pchilik elementlar uchun, atom issiqlik sig’imi qiymatini 6,4 deb olish mumkin, lekin tajribadan ma‘lum bo’lishicha, N, V, S, O, F, Si, P, S lar uchun jadvaldagi qiymatlardan foydalanish kerak.

jadval

Elementning Simvoli	Н	В	С	О	F	S1	р	S	Boshqa elementlar
Atom issiqlik sig’imi	2,3	2,7	1,8	4,0	5,0	З,8	5,4	5,4	6,4