Termodinamikaning qonunlari va uning izojarayonlarga tadbiqi. Adibatik jarayon

Aim.uz

Termodinamikaning qonunlari va uning izojarayonlarga tadbiqi. Adibatik jarayon

Reja.

1. 
   Тermodinamikaning I qonuni.
   
2. 
   Тermodinamikaning I qonunini turli jarayonlarga tadbiqi.
   
3. 
   Adiabatik jarayon. Тermodinamikaning II qonuni.
   
4. 
   Masalalar yechish.
   

O’quvchi bilishi kerak:

Termodinamikaning birinchi qonuni. Izoxorik jarayon. Izotermik jarayon. Adiabatik jarayon. Termodinamikaning ikkinchi qonuni. Ikkinchi tur perpetuum mobail. Termodinamika ikkinchi qonunining amaliyotga tadbiqi Termodinamika birinchi qonunining amaliyotga tadbiqi.

Mavzuning maqsadi: O’quvchilarga Тermodinamikaning I qonuni va uning turli jarayonlarga tadbiqi. Adiabatik jarayon. Тermodinamikaning II qonuni haqida bilimlar berish.

Mavzuning bayoni:

1. Termodinamikaning birinchi qonuni. Buning uchun qizdirilayotgan choynak misolini ko`raylik. Choynak olayotgan issiqlik miqdori Q ichidagi suvning qizishiga ,ya’ni suvning ichki energiyasi ortishiga va suv bug`lari choynak qopqog`ini ko`targanda tashqi kuchlarga qarshi (qopqoqning og`irlik kuchi) bajariladigan A ishga sarflanadi. Bu jarayon uchun energiyaning saqlanish va aylanish qonuni



ko`rinishga ega bo`ladi. Bu termodinamikaning birinchi qonunining matematik ko`rinishidir.

Jismga beriladigan issiqlik miqdori uning ichki energiyasini orttirishga va tashqi kuchlarga qarshi ish bajarishga sarflanadi.

Agar jismga issiqlik miqdori berilayotgan bo`lsa, Q musbat, agar jismdan issiqlik miqdori olinayotgan bo`lsa Q manfiy ishora bilan olinadi. Shuningdek agar jism tashqi kuchlarga qarshi ish bajarayotgan bo`lsa A ish musbat , tashqi kuchlar jism ustida ish bajarayotgan bo`lsa A ish manfiy bo`ladi.

Termodinamikaning birinchi qonuni birinchi tur abadiy dvigatel (lotincha «perpetuum mobile») yasash mumkin emasligini ko`rsatadi. Birinchi tur perpetuum mobilega asosan teng miqdorda energiya sarflamas-dan ish bajara oladigan mashina ko`rish haqida fikr yuritiladi. Energiyaning saqlanish va aylanish qonuni bo`lgan termodinamikaning birinchi qonunida esa: Tabitda ro`y beradigan barcha jarayonlarda energiya o`z-o`zidan paydo ham bo`lmaydi yo`qolmaydi ham, faqat bir ko`rinishdan boshqasiga aylanishi mumkin, deb qayd etiladi.

Endi termodinamikaning birinchi qonunining ba’zi jarayonlarga tadbiqini ko`raylik.

2. Izoxorik jarayon. Ideal gazning hajmi o`zgarmay (V=const) uning bosimi va temperatura o`zgaradi.Agar gazning hajmi o`zgarmasa tashqi kuchlarga qarshi ish bajarilmaydi, ya’ni A=0.Unda termodinamikaning birinchi qonuni

Q=