Texnogen tabiatga tasiri Tarkib

2. Kimyo, neft-kimyo va metallurgiya majmualarining tabiiy muhitiga ta'siri

20- asrning ikkinchi yarmi kimyo sanoatining jadal rivojlanishi bilan tavsiflanadi. Bir vaqtlar kimyolashtirish muvaffaqiyati shubhasiz foyda keltirdi. Xususan, umumiy jarayonning salbiy oqibatlari yaqqol ko‘zga tashlandi.

Birinchidan, kimyoviy birikmalarning atrof-muhitga chiqishi har yili ortib bormoqda. JSST ma'lumotlariga ko'ra, ma'lum bo'lgan 6 milliondan ortiq kimyoviy birikmalardan 500 minggacha birikmalar amalda qo'llaniladi, ulardan 40 mingga yaqini odamlar uchun zararli xususiyatlarga ega va 12 mingtasi zaharli hisoblanadi.
Ikkinchidan, tabiiy materiallarni sintetik materiallar bilan almashtirish bir qator kutilmagan oqibatlarga olib keladi. Biokimyoviy tsikllar bokira tabiiy muhit uchun xos bo'lmagan sintetik birikmalarning katta ro'yxatini o'z ichiga oladi. Misol uchun, agar sovun suv omboriga tushsa, uning asosi tabiiy birikmalar - yog'lar bo'lsa, unda suv o'z-o'zidan tozalanadi. Fosfatlarni o'z ichiga olgan sintetik yuvish vositalari suvga kirsa, bu ko'k-yashil yosunlarning ko'payishiga olib keladi va rezervuar o'ladi.
Kimyo va neft-kimyo sanoati turli xil zaharli moddalarning manbalari hisoblanadi. Bularga , birinchi navbatda, organik erituvchilar, aminlar, aldegidlar, xlor, oltingugurt va azot oksidlari, fosfor, simob birikmalari kiradi.
Tuproq va yer usti suvlarining neft va neft mahsulotlari bilan ifloslanishining asosiy manbalari quruqlikdagi neft konlari va kontinental shelfdir.
Ifloslanishning sababi, qoida tariqasida, neft va neft mahsulotlarini qazib olish, qayta ishlash va tarqatish texnologiyasini qo'pol ravishda buzish, turli xil favqulodda vaziyatlardir.
Har yili dengiz va okeanlarga tushadigan neft mahsulotlarining umumiy massasi taxminan 5-10 million tonnani tashkil etadi.Neft mahsulotlari suvga tushib, suvdagi tirik organizmlarga jiddiy zarar etkazadi.
Neftni qayta ishlash sanoati atmosferani neft-kimyo texnologiyalarida ko'p miqdorda ishlatiladigan sulfat kislota kabi xavfli birikma bilan ifloslantiradi.
Qora va rangli metallurgiya, metallga ishlov berish sanoati atrof-muhitga chiqadigan ifloslantiruvchi moddalar miqdori bo'yicha birinchi o'rinlardan birini egallaydi. Rossiyada temir va po'lat ishlab chiqarish har yili 70 million tonnadan ortiq metallurgiya cürufining shakllanishi bilan birga keladi, ularning 50% dan ortig'i ishlatiladi. Metallurgiya cüruflari turli xil temir tarkibiga ega bo'lgan silikat tizimlardir. Xuddi shu cüruflarda og'ir metallar, mishyak va boshqa iflosliklar mavjud bo'lib, ular axlatxonalar va boshqa chiqindilarni yig'uvchilardan atrof-muhitga kiradi. Rangli metallurgiya biosferani oltingugurt dioksidi bilan ifloslantiruvchi issiqlik energetikasidan keyin ikkinchi o'rinda turadi. Sulfidli rudalarni, rux, mis, qoʻrgʻoshin va boshqa baʼzi metallarni qovurish va qayta ishlash jarayonida atmosferaga tarkibida 4-10% S 02 boʻlgan gazlar chiqariladi.Bu gazlar tarkibida oltingugurt dioksididan tashqari mishyak trixlorid, vodorod xlorid va ftorid va boshqa toksik birikmalar.