Texnologik jarayonlarni modellashtirish va optimallashtirish asoslari

О‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA О‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT KIMYO – TEXNOLOGIYA INSTITUTI

“TEXNOLOGIK JARAYONLARNI MODELLASHTIRISH VA OPTIMALLASHTIRISH ASOSLARI” FANIDA

GIDRODINAMIK JARAYONLARNI MODELLASHTIRISH MAVZUSIDAGI

KURS ISHI

IAB kafedrasi mudiri	t.f.n., dots. Boboyorov R.O.
Kurs ishi rahbari:	t.f.n.Xamidov B.T.
Kurs ishini bajardi:	42-19 AB guruhi talabasi Norboyev S.

Toshkent-2022

Mundarija

1. 
   Kirish
   
2. 
   Qisqacha nazariy ma’lumotlar.
   
3. 
   Dastlabki ma’lumotlar.
   
4. 
   Koeffitsiyentlarni hisoblash.
   
5. 
   Kimyoviy kinetikaning differensial tenglamalar tizimi.
   
6. 
   Kimyoviy kinetikani modellashtirish: doimiy va о‘zgaruvchan haroratdagi
   

C _j 
f (t)
bog‘liqlik grafikalari.

7. 
   Reaktorni tavsiflovchi differensial tenglamalar tizimi.
   

8. 
   Kimyoviy reaktorni modellashtirish: grafikalari.
   

C _j 
f (t)
_va T 
f (t)
bog‘liqlik

9. 
   Reaktorda harorat kanali bо‘yicha о‘tish xarakteristikasi – oqim sarfi.
   
10. 
    Vaqtinchalik javobni qayta ishlash natijalari
    
11. 
    Boshqarish tizimini modellashtirish.
    
12. 
    Topshiriq va g‘alayonlanish kanallari bо‘yicha о‘tish jarayonlarning grafikalari.
    
13. 
    Ish bо‘yicha xulosalar.
    
14. 
    Adabiyotlar ro’yxati
    

1. Kirish

Zamonaviy ishlab chiqarish bu - axborotlashtirilgan boshqarish tizimlari va kommunikatsiya, moliya - iqtisodiyot va marketing xizmatlari, ilmiy texnologik hamda loyihalash markazlarining kimyo-texnologik bosqichlar majmuidir. Raqamli texnika va ma'lumot qayta ishlash usuilarining intensiv rivojlanishi natijasida kimyoviy, neft-kimyoviy hamda ulaming ichki komplekslaridagi axborotlashtirilgan boshqarish tizimlari va axborot uzatish jarayoninng funksionallik ahamiyati tobora oshib bormoqda. Kimyotexnologik jarayonlarning (KTJ) analizi va sintezi masalalarini yechishda, shuningdek, bu jarayonlardagi boshqarish tizimlarini qurish masalalarida matematik modellashtirish usullarini qoTlash maqsadga muvofiqdir. Matematik modellashtirish optimal boshqarish parametrlarini aniqlashda samarali qurol hisoblanadi, ayniqsa, fizikaviy va kimyoviy jarayoniarning qonuniyatlari yetarlicha o‘rganilgan holatlarida. Shundan kelib chiqqan holatda tashqi ta'sirlaming keng diapazonida obyektning matematik modelini hisobi orqali boshqarish parametrlarini aniqlash amalga oshiriladi. Matematik modellami ishlab chiqish usullari orasida quyidagilarni ajratish mumkin: - analitik - bu usul asosida substansiyani saqlashning fundamental qonunlari yotadi: - eksperemental va eksperemental-analitik - bu usul asosida o‘rganilayotgan obyektning kirish va chiqish holatlari haqidagi eksperemental maTumotlami statistik qayta ishlash yotadi. Matematik modellashtirish usullarining rivojlanishi apparatda yuz beradigan texnologik jarayonlami tadqiq qilish metodologiyasini o‘zgartirish imkonini yaratdi, bu esa butun ishlab chiqarish va apparatlaming ierarxik strukturalari, sathlari orqali hodisalaming sabab - oqibat aloqalarini ochishda o‘z ifodasini topadi. Texnologik jarayon, unda yuz beruvchi fizik - kimyoviy hodisalami baholashdan boshlab, alohida sathlar orasidagi o‘zaro ta’sirlami hisobga olib, integral baholashlargacha tahlil qilinadi. Bu tarzda olingan tavsif 3 www.ziyouz.com kutubxonasi jarayonning eng umumiy belgilarini xarakterlab, jarayonning matematik modeli sifatida ko‘rilishi mumkin. Texnologik qurilmalar quvvatlarining ahamiyatli darajada o‘sishi tashqi va ichki energiya resurslaridan optimal foydalanish bilan bog‘liq qator masalalarning yuzaga kelishini belgilaydi. Shuning uchun ham amaldagi jihozlarni takomillashtirish va yangilarini loyihalashda asosiy e'tibor texnologik va konstruktiv parametrlami hisoblashning aniq usullarini ishlab chiqishga qaratiladi. Ko'rsatilgan masalani yechimi matematik modellashtirish usullarini takomillashtirish va ularni tadqiqot amaliyoti va loyihalash ishlariga tatbiq etish asosida yotadi. Matematik modellashtirish usuli jarayon tadqiqotining asosiy qismini, qimmat turuvchi va ko‘p hollarda amalga oshirish qiyin bo‘lgan tajribalarsiz uning matematik modelida amalga oshirishga imkon beradi. Texnologik qurilmalar quvvatlarining ahamiyatli darajada o‘sishi tashqi va ichki energiya resurslaridan optimal foydalanish bilan bog‘liq qator masalalarning yuzaga kelishini belgilaydi. Shuning uchun ham amaldagi jihozlarni takomillashtirish va yangilarini loyihalashda asosiy e’tibor texnologik va konstruktiv parametrlami hisoblashning aniq usullarini ishlab chiqishga qaratiladi. Matematik tavsif tuzish ko‘nikmalariga ega boTish va KTJIarning modellarini bilish texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish bo‘yicha mutaxassis, muhandis hamda operatorlarga samarali va foydali boTishi mumkin.

2.