Texnologiyalari unversiteti “Kompyuter tizimlari”

SQL imkoniyatlari

• 
  SQL ma'lumotlar bazasiga yuborilgan so'rovlarni bajarishi mumkin
  
• 
  SQL ma'lumotlar bazasidan ma'lumotlarni olishi mumkin
  
• 
  SQL ma'lumotlar bazasiga yozuvlarni kiritishi mumkin
  
• 
  SQL ma'lumotlar bazasidagi yozuvlarni yangilashi mumkin
  
• 
  SQL ma'lumotlar bazasidan yozuvlarni o'chirib tashlashi mumkin
  
• 
  SQL yangi ma'lumotlar bazalarini yaratishi mumkin
  
• 
  SQL ma'lumotlar bazasida yangi jadvallar yaratishi mumkin
  
• 
  SQL ma'lumotlar bazasida saqlanadigan protseduralarni yaratishi mumkin
  
• 
  SQL ma'lumotlar bazasida ko'rinishlar yaratishi mumkin
  
• 
  SQL jadvallar, protseduralar va ko'rinishlar uchun ruxsatlarni o'rnatishi mumkin
  

Ma'lumotlar bazasi jadvallari

Ma'lumotlar bazasida ko'pincha bitta yoki bir nechta jadval mavjud. Har bir jadval nom bilan belgilanadi (masalan, "Customer" yoki "Product"). Jadvallarda ma'lumotlar bilan yozuvlar (satrlar) mavjud. Ushbu darslarda biz taniqli MySQL Sample Database (https://www.mysqltutorial.org/mysql-sample-database.aspx) namuna ma'lumotlar bazasidan foydalanamiz.
Ba'zi bir ma'lumotlar bazasi tizimlari har SQL so'rov matni oxirida nuqta-vergul qo'yishni talab qiladi. Nuqtali vergul - har bir SQL so'rovlarni ma'lumotlar bazasi tizimlarida ajratish uchun standart usul, bu bir nechta SQL so'rovlarini serverga bir xil chaqiruvda bajarishga imkon beradi. Ushbu darslarda har bir SQL bayonotining oxirida nuqta-verguldan foydalanamiz.

Eng muhim SQL buyruqlari

• 
  SELECT - ma'lumotlar bazasidan ma'lumotlarni chiqarib oladi
  
• 
  UPDATE - ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni o'zgartiradi
  
• 
  DELETE - ma'lumotlar bazasidan ma'lumotlarni o'chiradi
  
• 
  INSERT INTO - ma'lumotlar bazasiga yangi ma'lumotlarni kiritish
  
• 
  DATABASE CREATE - yangi ma'lumotlar bazasini yaratadi
  
• 
  ALTER DATABASE - ma'lumotlar bazasini o'zgartiradi
  
• 
  CREATE TABLE - yangi jadval yaratadi
  
• 
  ALTER TABLE - jadvalni o'zgartiradi
  
• 
  DROP TABLE - jadvalni o'chiradi
  
• 
  CREATE INDEX - indeks yaratadi (qidirish kaliti)
  
• 
  DROP INDEX - indeksni o'chiradi
  

SQL(Structured Query Language) – Bu so'rov tili ko'p operatorlardan tashkil topgan bo'lib, bu operatorlar orqali foydalanuvchilar va dasturlar Oracle(MBBT) dagi ma'lumotlar bazasiga murojaatni amalga oshirishi mumkin. Oracle utililari yoki har xil dasturlar SQL operatorlarisiz bazaga murojaatni amalga oshirishi mumkin, lekin so'rovlarni amalga oshirishda bu so'rov tilidan foydalanmaslikning iloji yo'q.
1970 yil iyun oyida E. F. KODD o'zining E.F. Codd, "A Relational Model of Data for Large Shared Data Banks" maqolasini ommaga taqdim etdi. Bu maqola "Communications of the ACM" jurnalida chop etildi. Hozirgi kunda Koddning bu modeli "relyastion ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimi(RMBBT)" ning yakuniy modeli deb qabul qilindi. Kodd ning modelni yo'lga qo'yish maqsadida IBM firmasi SEQUEL(Structured English Query Language) tilini ishlab chiqdi. Keyinchalik bu til SQL tiliga o'zgartirildi, lekin haligacha "sikvel" deb ham yuritilmoqda. 1979 yil Relational Software(hozirgi vaqtdagi Oracle) korporatsiyasi SQL ning birinchi tijoriy ishlanmasini ommaga taqdim etdi. Hozirgi kunda SQL tili RMBBTning standart tili hisoblanadi.
SQL tili so'rov-natija ko'rinishida ishlaydi. So'rovlar har bir element uchun emas, butun bir guruh uchun beriladi va natija olinadi. SQL uchun ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlar qay shaklda, qay tartibda joylashganini umuman ahamiyati yo'q, foydalanuvchilar ham bu ma'lumotlarni bilishi shart emas. Faqatgina operatorlarni to'g'ri yozish orqali istalgan ma'lumotlarni chiqarish mumkin bo'ladi.
SQL tili barcha ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimlari uchun umumiy standart til hisoblanadi. Bundan kelib chiqadiki, agar siz bu tilni bir marotaba o'rganib olsangiz, istalgan MBBT lari bilan ishlay olasiz. Bitta MBBT da yaratilgan biror sql operatorlar yig'indisi(kichik so'rov dasturi)ni, istalgan MBBT ga ko'chirish mumkin bo'ladi.