"The dark lord ascending" "Qora lordning yuksalishi"


Download 24.94 Kb.
Sana23.04.2023
Hajmi24.94 Kb.
#1391823
Bog'liq
Marjona research assignment


“The dark lord ascending”


“Qora lordning yuksalishi”
Asardan parcha

Analysis of work


Asar tahlili

Page
Varoq



The two men appeared out of nowhere, a few yards apart in the narrow, moonlit lane. For a second they stood quite still, wands directed at each other’s chests; then, recognizing each other, they stowed their wands beneath their cloaks and started walking briskly in the same direction.
Oy yoritgan tor so‘qmoqda ikki kishi g‘oyibdan paydo bo‘lib, sehrli tayoqchalarini bir-biriga o‘qtagancha, ma’lum vaqt tek qotdi. Bir-birini tanigach, sehrli tayoqchalarini ichki kissaga yashirib, uzun ridolarini hilpiratgancha, ikkalasi ham bir tomon yo‘l oldi.



Keltirilgan parchaning so’ngi “they stowed their wands beneath their cloaks” jumlasi ichki kissasiga yashirib tarzida tarjima qilingan va lexical transformationning antonomik turiga uchragan, aslida asarda kissa so’zi ishlatilmagan. Hamda uzun ridolarini hilpiratgancha jumlasi muallif tomonidan rang berish uchun kiritilgan va bu lexic transformationning concretization usuli hisoblanadi.

(Chapter 1, 1 page)



“News?” asked the taller of the two.
“The best,” replied Severus Snape.
The lane was bordered on the left by wild, low-growing brambles, on the right by a high, nearty manicured hedge.
- Qanday yangiliklar bor?
- Bor xushxabar, - g‘udulladi Snegg.
So'qmoqning chap tomonida yovvoyi maymunjon past o‘sgan bo‘lsa, o‘ng tomonida batartib butalab tekislangan madaniylashtirilgan parmanchakdan hosil qilingan yashil devor qad ko‘targan.



Keyingi jumlaga to’xtaladigan bo’lsak, “yangiliklar?” deb so’radi ulardan bo’yi uzuni holatida bo’lishi kerak edi va bu stylistic tarjimaning metonomiya turiga uchragan yozuvchi tomonidan. Hamda keyingi gapga qarasak “g’udulladi” so’zi tarjimon tomonidan kiritilgan bo’lib bu lexic usulning logical development yo’nalishiga xos.

(Chapter 1, 1 page)



“Thought I might be late,” said Yaxley, his blunt features sliding in and out of sight as the branches of overhanging tress broke the moonlight. “It was a little trickier than I expected. But I hope he will be satisfied. You should confident that your reception will be good?
- Kech qoldim, shekilli, - dedi Yaksli. - Ish kutilgandan qiyin ko‘chdi. Lekin umid qilamanki, mamnun qoladi. Nima deb o‘ylaysan, hammasi yaxshi bo‘ladimi?



Ushbu gaplarni tarjima jarayonida murakkab gaplarni sodda gapga aylantirilgan va bu Grammatik tarjima, hamda gaplarning umumiy ma’nosi berilgan ya’ni lexic transformationning generalization usuli.



Chapter 1, page 2

Snape nodded, but did not elaborate. They turned right, into a wide driveway that led off the lane. The high hedge curved with them, running off into the distance beyond the pair of impressive wrought-iron gates barring the men’s way. Neither of them broke step: In silence both raised their left arms in a kind of salute and passed straight through, as though the dark metal were smoke. (chapter 1, 2 page)
Snegg bosh irg‘ib qo‘ydi-yu, hissiyotga berilib o‘tirmadi. Ikkalasi o‘ngga, keng ko‘cha tomon burilib, bolg‘alab yasalgan metall darvoza ro‘parasida to‘xtadi va turgan joyida qilt etmay, salomlashgan kabi qo‘lini ko‘targancha, darvozadan, xuddi metall to‘siq emas tutun parda orqali o'tgan singari o‘tdi

Yuqoridagi tarjimada 4 ta gap 2 ta murakkab gap bilan grammatic uslubida yetkazilgan va bunda “broke step” jumlasi qilt etmay birikmasi bilan ifodalangan va bu o’z o’rnida stylistic usulning metonomy uslubida ekanligini ko’rishimiz mumkin.



Chapter 1, page 2

The yew hedges muffled the sound of the men’s footsteps. There was a rustle somewhere to their right; Yaxley drew his wand again, pointing it over his companion’s head, but the source of the noise proved to be nothing more than a pure-white peacock, strutting majestically along the top of the hedge. (chapter 1, 2 page)
Ignabargli butalar ulaming oyoq tovushini so‘ndirdi. O‘ng tomonda dafatan eshitilgan shitir-shitirdan cho‘chib ketgan Yaksli sehrli tayoqchasini chiqarib, kutilmagan tovush tomon Sneggning boshi uzra o‘qtadi. Qorong‘ida tovusning qorday oppoq nari ko‘rindi.



Ushbu gapda companion so’zini tarjimada hamroh so’zi sifatida emas, aksincha hamrohining ismi ko’rinishida ko’rishimiz mumkin bu lexic transformationning functional substitution usulida qo’llanilgan.



Chapter 1, page 2

A handsome manor house grew out of the darkness at the end of the straight drive, lights glinting in the diamond-paned downstairs windows. Somewhere in the dark garden beyond the hedge a fountain was playing. Gravel crackled beneath their feet as Snape and Yaxley sped toward the front door, which swung inward at their approach, though nobody had visibly opened it. (chapter 1, 2 page)
To‘g‘ri ketgan yo‘l hashamatli, derazalari romb shaklidagi bezak kasb etgancha yorishayotgan imoratga borib taqaldi. Zulmat qamragan bog‘ qa’ridan favvora shovqini eshitilmoqda. Oyog‘i ostida mayda shag‘al g‘archillagan Snegg, hech kim ko‘rinmasa-da, yaqin borishi bilan o‘zidan o‘zi lang ochilgan eshik tomon Yaksli bilan birga odimladi.



Yuqoridagi gapda eshikni lang ochiq deb ta’riflangan va bu esa o’z o’rnida lexic transformationning concretization usuliga xos. Ushbu parcha tarjimasida ham the, a, an artikllari grammatic transformationga xos ravishda tarjimada tushirib qoldirilgan.



Chapter 1, page 2

The hallway was large, dimly light, and sumptuously decorated, with a magnificent carpet covering most of the stone floor. The eyes of the pale-faced portraits on the walls followed Snape and Yaxley as they strode past. The two men halted at a heavy wooden door leading into the next room, hesitated for the space of a heartbeat, then Snape turned the bronze handle. (chapter 1, 2 page)
Xira yoritilgan katta dahliz boyona bezatilgan bo‘lib, tosh yotqizilgan polning aksariyat qismiga juda chiroyli gilam to‘shalgan. Portretlardagi rangpar odamlar nigohi, asta o‘tib borayotgan Snegg bilan Yakslini diqqat bilan kuzatmoqda. Ikkovlon keyingi xonaga olib kiradigan yirik yog‘och eshik oldida to‘xtadi. Biroz turgach Snegg nihoyat bronza dastaga qo’lini uzatdi.



Ushbu parchada biz “sumptuously” so’zini boyona deb tarjima qilinganini ko’rishimiz mumkin, ammo mening fikrimcha bunda dabdabali so’zini qo’llash ko’proq maqsadga muvofiq bo’lar edi va bu lexic transformationning compensation ya’ni o’ringa o’rin turiga xos. Hamda shu bilan birga, tarjimda “hesitated for the space of a heartbeat” jumlasi tushirib qoldirilgan va bu grammatic tarjima.

Chapter 1, page 3

The drawing room was full of silent people, sitting at a long and ornate table. The room’s usual furniture had pushed carelessly up against the walls. Illumination came from a roaring fire 2 The Dark Lord ascending beneath a handsome marble mantelpiece surmounted by a gilded mirror. Snape and Yaxley lingered for a moment on the threshold. As their eyes grew accustomed to the lack of light, they were drawn upward to the strangest feature of the scene; an apparently unconscious human figure hanging upside down over the table, revolving slowly as if suspended by an invisible rope, and reflected in the mirror and in the bare, polished surface of the table below. He seemed unable to prevent himself from glancing upward every minute or so. (chapter 1, 3 page)
Ichkarida uzun stol atrofida ko‘pchilik to‘plangan boiib, hamma sukut saqlab o‘tiribdi. Xona mebeli joyidan surilib, devorga taqalgan. Ustiga tilla suvi yuritilgan ko‘zgu mahkamlangan ko‘rkam marmar plita ostida guvullab yonayotgan olov yagona yorugiik manbai sifatida xizmat o‘tamoqda. Ko‘zi nimqorongilikka moslashayotgan Snegg bilan Yaksli ostonada, xususan, xona manzarasining g‘alati qismi, u ham boisa, ko‘zga ko‘rinmas arqon vositasida oyogi osmondan osilib, asta aylanayotgan, aksi kamin ustidagi ko‘zgu va jilov berilgan stol sirtida ko‘rinayotgan hushsiz odam ro‘parasida to'xtashdi. Osib qo'yilgan ayolga rangpar yigitchadan tashqari, hech kim e’tibor qilgani ham yo‘q. Uning ostida o‘tirgan yigitcha hushsiz asiraga har daqiqa qarab-qarab qo‘ymoqda.



Ushbu parchaning birinchi gapida ornate table so’zi tushurib stylistic translationning metonomy turi bo’lgan, aslida naqshinkor stol tarjima bo’lishi kerak edi. Hamda oxirgi gapda hushsiz asira so’zlari asrda berilmagan, ammo bu tarjimon tomonidan avvalgi gaplardan olgan holda o’quvchiga tushunarliroq bo’lishi uchun amalga oshirilgan va bu tarjima lexic transformationning logical yo’nalishiga xosdir.



Chapter 1, page 3

“Yaxley, Snape,” said a high, clear voice from the head of the table.
“You are very nearly late.” The speaker seated directly in front of the fireplace, so that it was difficult, at first, for the new arrivals to make out more than his silhouette. As they drew nearer, however, this face shone through the gloom, hairless, snakelike, with slits for nostrils and gleaming red eyes whose pupils were vertical. He was so pale that he seemed to emit a pearly glow. (chapter 1, 3 page)
Uzun stolning narigi boshidan baland eshitilgan tiniq ovoz yangradi:
- Ikkalangiz deyarli kechikdingiz.
Kamin olovi ovoz sohibining ortida yorishayotgani bois ostonada turgan Yaksli bilan Sneggning ko'ziga uning sharpasi ko‘rindi, xolos. Yaqinroq borishgach, boshida biror tola tuki bo‘lmagan, burun kataklari o‘miga bir juft tor yoriq hosil bo‘lgan, qorachiqlari tik tushgan bir juft ko‘zi qip-qizil tus berib yarqirayotgan, rangida, oz bo‘lsa ham, qon boimagani bois durday yaltirayotgan va nimasi bilandir ilonni eslatadigan basharani ko‘rishdi.



Yuqoridagi parcha tarjimasidagi birinchi jumlasida “Sneyp va Yaksli” ismlari tushirib qoldirilib, undan keyingi gapda “new arrivals” birikmasi o’rnida tarjimon tomonidan o’zgartirilgan va bu lexic transformationning functional substitution usuli.



Chapter 1, page 3

“Severus, here,” said Voldemort, indicating the seat on his immediate right. “Yaxley—beside Dolohov.”
The two men took their allotted places. Most of the eyes around the table followed Snape, and it was to him that Voldemort spoke first.
“So?”
“My Lord, the Order of the Phoenix intends to move Harry Potter from his current place of safety on Saturday next, at nightfall.”
- Severus, sen bu yoqqa o‘tir, - dedi Voldemort, o‘ng qo‘li tomonidagi bo‘sh o‘rinni ko‘rsatib. - Sen esa Yaksli... Doloxovning yoniga joylash.
Taklif etilganlar o‘z joyini egalladi. Ko‘pchilik Snegg tomon yuzlandi.
- Xo‘sh? - birinchi bo‘lib murojaat qildi unga Voldemort.
- Qaqnus Ordenining rejasiga muvofiq Garri Potter hozirgi xavfsiz joyidan kelasi shanba kuni tunda olib ketiladi.


Yuqoridagi parchada two men so’zi tarjimada taklif etilganlar tarzida lexic transformationning functional substituion usuliga o’zgartirilgan. Indicating the seat birikmasi tarjimasida the aniq artikl tushurib qoldiriladi, o’zbek tilida artikl bo’lmaganligi sababli va bu grammatic o’zgarish hisoblanadi.



Chapter 1, page 4



The interest around the table sharpened palpably; Some stiffened, others fidgeted, all gazing at Snape and Voldemort.
“Saturday . . . at nightfall,” repeated Voldemort. His red eyes fastened upon Snape’s black ones with such intensity that some of the watchers looked away, apparently fearful that they themselves would be scorched by the ferocity of the gaze. Snape, however, looked calmly back into Voldemort’s face and, after a moment or two. Voldemort’s lipless mouth curved into something like a smile.
Stol atrofida o‘tirganlar biroz jonlandi. Ayrimlar zo‘riqib, boshqalar tashvishga tushib Snegg bilan Voldemortga ko‘z tikishdi.
- Shanba kuni... tunda, - takrorladi Voldemort. U qip-qizil ko‘zini Sneggning qop-qora ko‘ziga yashin tezligida olib o‘tar ekan, ayrimlar, uning nigohiga ro‘baru bo‘lmaslik uchun teskari o‘girilib olishdi. Biroq Snegg Yovuz Lordning ko‘ziga xotiijam qarab o‘tiraverdi. Bir necha soniya o‘tgach, Voldemortning labsiz yuzini tabassumga o‘xshash allanima burishtirdi.



Ushbu parchada some stiffened jumlasida grammatic xatolik mavjud, ya’ni some so’zi ot so’z turkumi oldidan keladi, va stiffened so’zi hayratdan qotib qolish tarzida tarjima qilinadi ammo ushbu tarjimada zo’riqib tarzida tarjima qilingan va bu lexic usulning compensation yani o’ringa-o’rin turiga xos.



Chapter 1, page 4

“Good. Very good. And this information comes— ”
“— from the source we discussed,” said Snape.
“My Lord.”
Yaxley had leaned forward to look down the long table at Voldemort and Snape. All faces turned to him.
“My Lord, I have heard differently,”
Yaxley waited but Voldemort did not speak, so he went on, “Dawlish, the Auror, let slip that Potter will not be moved until the thirtieth, the night before the boy turns seventeen.”
- Yaxshi. Juda yaxshi. Va bu ma’lumot... - Ikkalamiz bilgan manbadan olingan, - dedi Snegg. Yaksli oldinga engashib, uzun stol orqali Snegg bilan Voldemortga qaradi. - Sohib, - ovoz chiqardi u. Hammaning nigohi Yaksliga o‘tdi. - Sohib, men boshqacha gap eshitdim, - dedi Yaksli. Voldemortdan sado chiqmagach, biroz kutgan Yaksli fikrini davom etdi: - Davlish ismli avrorning aytishicha, bu oyning o‘ttizinchi sanasigacha, ya’ni bola o‘n yetti yoshga toiguncha, uni hech kim hech qayerga olib o‘tmaydi.
(Avror- yovuz sehrgarlar va zulmat jodulariga qarshi kurashishga ixtisoslashgan sehrgarlik darajasi va lavozimi.)

Ushbu parchada the source we discussed jumlasi tarjimada ikkalamiz bilgan manbadan olingan tarzida berilgan, ammo aslida biz muhokama qilgan manbadan bo’lishi kerak va bu grammatic o’zgarish hisoblanadi. Hamda o’zbek tilida the aniq artikli bo’lmaganligi sababli tarjimada tushib qolib grammatic o’zgarishga kiradi.
Avror so’zini o’quvchiga tushunarli bo’lishi uchun asar tarjimasining pastki qismida shu so’zga ta’rif berilgan va bu lexic transformationning descriptive way usuli.

Chapter 1, page 4

Snape was smiling,
“My source told me that there are plans to lay a false trail; this must be it. No doubt a Confundus Charm has been placed upon Dawlish. It would not be the first time; he is known to be susceptible.”
“I assure you, my Lord, Dawlish seemed quite certain,” said Yaxley.
“If he has been Confunded, naturally he is certain,” said Snape. “I assure you, Yaxley, the Auror Office will play no further part in the protection of Harry Potter. The Order believes that we have infiltrated the Ministry.”
- Rejaga ko‘ra, har xil soxta maiumotlar tarqatiladi, degan edi, men aytgan manba, - iijaydi Snegg. - Bu o‘sha mish-mish gaplardan biri boisa kerak. Shubha yo‘qki, Davlishga nisbatan Chalgitish afsuni qoilanilgan. Va ta’kidlab o‘tmoq joizki, bu holat birinchi marta takrorlanishi emas. Uning haddan ortiq ta’sirchan ekani ko‘pchilikka ma’lum.
- Ishontirib aytamanki, sohib, Davlish o‘z mulohazasini juda aniq va tiniq bayon etdi, - e’tiroz ohangida ma’lum qildi Yaksli.
- Bunday afsun qoilanilganidan keyin, kishi aniq va tiniq gapirishi tabiiy, - dedi Snegg. - Seni ham ishontirib aytamanki, Yaksli, avrorlar qarorgohi Garri Pottemi muhofaza qilish masalasida endi hech qanday rol o‘ynamaydi. Negaki biz vazirlikni egallaganimizga Qaqnus Ordeni komil ishonch hosil qilib bo’lgan.

Ushbu keltirilgan parcha tarjimasida “this must be it” jumlasini “bu o’sha mish-mish gaplardan biri bo’lsa kerak” tarzida ko’rishimiz mumkin, ushbu gapda mish-mish so’zi yo’q va bu tarjimon tomonidn qo’shilgan ya’ni lexic transformationning concretization turi. Hamda ushbu parchada ham the,a,an artikllari o’zbek tilida mavjud bo’lmaganligi sababli tushurib qoldiriladi va bu grammatic transformation.

Chapter 1, page 5

Questions


1.Concretization nima va u qaysi transformatsiyaga xos?
2.Stylistic tarjima qanday?
3.Metonomy usuli qay tarzda bo’ladi?
4.Grammatik tarjimadagi xatoliklar qanday bo’ladi?
5.Lexic transformatsiya turlari qanday?
6.Descriptive way of translation qanday bo’ladi?
7.Word for word translation qaysi tarjima turiga xos va u qanday bo’ladi?
8.Functional substitution nima?
9.Aniq artikllarning tarjimada tushib qolishi qaysi transformatsiyaga kiradi?
10.Generalization nima?
Word list
Moonlit- oydin
Stow- chetga surib qo’ymoq
Wand- tayoqcha
Cloak- yopinchiq
Hedge- o’simlikdan qilingan devor
Flap- silkitmoq
Ankle- to’piq
Blunt- o’tmas
Satisfy- mamnun bo’lmoq
Nod- bosh qimirlatmoq
Elaborate- puxta ishlab chiqmoq
Curve- bukmoq, egmoq
Gate- darvoza
Salute- harbiylarcha salomlashish
Muffle- ovozini bo’g’moq
Rustle- shitirlamoq
Strut- viqor bilan yurmoq
Sumptuously- dabdabali
Pale- rangsiz, xira
Destination- manzil
Majestically- ulug’vorlik bilan
Visibly- ochiq-oydin
Approval- ma’qullash
Branch- shox
Halt- qisqa to’xtash
Ornate- bezakdor
Roar- qattiq baqirmoq
Mantelpiece- kamin tokchasi
Surmount- yengib chiqmoq
Linger- qolib ketmoq
Threshold- bo’sag’a
Silhouette- sharpa, g’ira-shira ko’ringan narsa
Gleaming- charaqlagan
Schorch- cho’chqa
Trail- iz, asorat
Susceptible- ta’sirlanuvchan
Infiltrate- ichiga kirmoq
Wheeze- og’ir nafas olmoq
Giggle- hiringlamoq

Questions


1.Concretization nima va u qaysi transformatsiyaga xos?
2.Stylistic tarjima qanday?
3.Metonomy usuli qay tarzda bo’ladi?
4.Grammatik tarjimadagi xatoliklar qanday bo’ladi?
5.Lexic transformatsiya turlari qanday?
6.Descriptive way of translation qanday bo’ladi?
7.Word for word translation qaysi tarjima turiga xos va u qanday bo’ladi?
8.Stylistic tarjimaga nimalar kiradi?
9.Aniq artikllarning tarjimada tushib qolishi qaysi transformatsiyaga kiradi?
10.Generalization nima?

Foydalanilgan adabiyotlar



  1. Harry Potter and the deathly Hallows written by J.K.Rowling and brought by Dark Miasma

  2. Garri Potter va ajal tuhfalari (Dolimov Shokir tarjimasi)

  3. Yozma tarjima O.Mo’minov, A.Rashidova, R.Turg’unova, Z.Alimova [Toshkent 2008]

  4. O’zbek tilining izohli lug’ati

  5. English-Uzbek dictionary

Download 24.94 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling