Thesis · January 2022 doi: 10. 13140/RG

1.2.3-rasm. Ishlab chiqaruvchining muvozanat nuqtasi.
Ishlab chiqaruvchi _Q3 miqdorda ishlab chiqara olmaydi, nimaga deganda uning byudjeti Q₃ miqdordagi mahsulotni ishlab chiqarish uchun kerak bo’lgan resurslarni sotib olishga yetmaydi. Q₁ ham maksimal ishlab chiqarish hajmi bo’la olmaydi, chunki bu holatda ishlab chiqaruvchi o’z byudjetini to’liq sarflamaydi, demak u ishlab chiqarishni oshirishi mumkin.

Q₂ miqdordagi mahsulot berilgan byudjetda eng maksimal mahsulot ishlab chiqarish hajmi hisoblanadi. E nuqtada Q₂ izokvanta bilan izokosta chizig’i C kesishadi va ushbu E nuqta ishlab chiqaruvchining muvozanat holatini ifodalaydi. E nuqtada izokvanta ham, izokosta ham bir xil yotiqlikka ega ekanligidan va izokvantaning yotiqligi chekli texnologik almashtirish normasi bilan o’lchanishi, ya’ni : _{MRTS  } ^K _ ^MPL (5)
L MP_K

va izokostaning yotiqligi ^K _^W ga tengligini hisobga olsak, muvozanat
L r

E nuqta uchun quyidagi tenglik o’rinli bo’ladi: ^MPL _ ^W . (6)
MP_K r

(6)-munosabatni quyidagicha yozamiz: ^MPL _ ^MPK . (7)
W r
(7)- tenglik ishlab chiqaruvchining muvozanat holatini belgilovchi shart bo’lib hisoblanadi.
Muvozanat shart (7) shuni ko’rsatadiki, cheklangan xarajatda maksimal ishlab chiqarishga erishilganda ishlab chiqarish omillari uchun sarflangan har bir qo’shimcha so’m bir xil miqdordagi qo’shimcha mahsulot ishlab chiqarishni ta’minlaydi.
Agar ishlab chiqarish omillaridan birining narxi oshsa, masalan ishchi kuchi narxi oshsa firma, bunday o’zgarishga ishlab chiqarish jarayonida ishchi kuchini kapital bilan almashtirish bilan javob beradi.
Bunday holat quyidagi grafikda keltirilagan (1.2.4-rasm).
Boshlang’ich holatdagi C₁ izokostada maksimal ishlab chiqarish E nuqtada erishiladi va _L1, _K1 miqdordagi resurslar sarflanadi. Ishchi kuchining narxi oshganda izokosta C₂ holatga o’tadi. C₂ izokosta ishchi kuchi narxining oshganligini ifodalaydi.