Tibbiyotda qaror qabul qilish tizimi haqida II. Nazariy qism

Masalaning qo’yilishi
Tibbiyotda qaror qabul qilish tizimi uchun dastur yaratish hamda uni loyihalashdan iborat tizimni yaratish. Axborotni loyihalash uchun bizga loyihalash uchun dasturiy vositalar kerak. Axborot tizimini loyixlashda StarUML daturidan va bu dastur orqali shifoxonada qaror qabul qilish tizimi ketma-ketligini yaratish. Dasturni tuzishda Java NetBeans IDE dasturlash tilidan tibbiyotda qaror qabul qilish tizimini yaratish kerak. Star UML dasturi orqali diagrammalar ketma-ketligini tuzish.

Asosiy qism
Axborot tizimini loyihalashda dasturiy vositalardan foydalanish
Tibbiyotda qaror qabul qilish tizimi uchun StarUML loyihalash dasturiy tizimini tanladim. Bunda qaror qabul qilish tizimi quyidagicha bo`ladi.



Bunda dastur qanday qaror qabul qilishi va doctor qanday tashxis qo`yishini ketma-ketlik diagrammasi orqali tasvirlangan. Bemor qanday bosqichlardan o`tishi ham ko`rsatib o`tilgan va shu ketma-ketlik bajarilganidan keyin bemor o`z kasalliki bo`yicha tashxis olishi mumkin.
Quyidagi rasmda esa shifoxonadagi loyihada qatnashuvchi aktyorlar va shu shifoxonada bo`ladigan xolat(Use-Case)larning diagrammasi ko`rsatigan.

Bunda har bir aktyor qanday ish qilishi, nimalardan foydalanishi va kimga murojat qilishi ko`rsatib o`tilgan. Shu tariqa bemorning kasallik belgilari bo`yicha tashxis qo`yishda yuqoridagi barcha xolatlar amalga oshiriladi.

Quyidagi rasimda bemorlar, hamshiralar hamda doktorlarni Class diagrammasi ko`rsatilgan.

Shifoxonada ob`ektlar qanday tartibda bo`lishi Ob`ekt diagrammasida aks ettiriladi.

Tizim stukturasini ishlab chiqish
NetBeans IDE muhitidan foydalanib, dasturlar tuzishni davom ettiramiz. Oldingi maqolalarning birida konsol(Командная строка) yordamida dastlabki dasturimizni tuzgan edik, endi konsolni esdan chiqarib, qulay muhitda(NetBeans IDE) dasturlar tuzishni boshlaymiz.
D emak, dastlab ,biz o‘rnatgan NetBeans IDEsini ishga tushiramiz(NetBeansni ishga tushirish) va quyidagi oyna hosil bo‘lganini ko‘ramiz.

Hosil bo‘lgan oynadan, «Файл -> Создать проект» menyusini tanlab, dastlabki proyektimizni yaratishni boshlaymiz.

So‘ng, kategoriyalardan «Java«ni tanlaymiz(chunki java dasturlashni o‘rganmoqdamiz :)). Далее

Tizim strukturasini ishlab chiqishda bizga dasturlash tili kerak bo`ladi. Men NetBeans IDE dasturlash tilidan foydalandim va strukturasi quyidagi tartibda bo`ladi. Login va parol qismi uchun foydalanuvchi interfeysi quyidagicha bo`ladi.

yuqoridagi interfeysda har bir foydalanuvchi o`zini login va parole orqali dasturga kirishi mumkin. Agarda login parole bo`lmasa dasturdan foydalanaolmaydi. Bazada foydalanuvchini login va parolini admin kiritgan bo`lishi kerak shundagina login va parolini olib dasturdan foydalanishi mumkin.

Quyida yaratilayotgan proyektni MySql ma`lumotlar bazasida qanday tablitsalar, qanday maydonlar bo`lishi kerakligini ko`rsatib o`tamiz.

Kasallik_belgilari tablitsasi.

Kasalliklar_nomi tablitsasi.

Login va parolni bazasi.

Bu tablitsalarni o`zgartirishimiz, o`chirishimiz,yangi nom qo`shishimiz mumkin.
Quyidagi foydalanuvchi interfeysida bemorni kasallikbelggilarini tanlashi yoki o`zida mavjud kasallik belgisini yozishi va ok tugmasini bosish orqali dasturni ishga tushurishi mumkin.

Agarda dasturda kamchiliklar mavjud bo`lsa dasturchi haqida malumot mavjud va shu dasturchiga murojaat qilishingiz mumkin.

Xulosa
Tibbiyotda qaror qabul qilish(Clinical Decision Support System) tizimi intelektual tizim bo`lib , bu ttizim hamisha bemorlarni kasalliklarini yengillashtirishda va doctorlarga qaror qabul qilishda yordam beradi. Bu tizim har bir fuqoroni kasallikdan ozod etishda va kelajakda sog`lom avlod yetishib chiqishida yordam beradi. Shifoxonalarda bemorlarning kasalligi bo`yicha doctorlar qaror qabul qilishi bilan birgalikda vaqtdan yutishda hamda hujjatlar aylanishida ham kata yordam beradi. Kompyuterlarning shifohonalarda va poliklinikalarda paydo bo'lishi ko'p narsalarni, jumladan, yuqoridagi muammolarni ham tubdan o'zgartirib yuboradi. Endi siz tug'ridan-tug'ri shifokor huzuriga yul olasiz. Uning ish stolida odatdagi meditsina ish qurollaridan tashqari kompyuter ham joy olgan: uning xotirasida barcha bemorlarning kasallik tarixi yozib qo'yilgan. Agar siz oldin ham murojaat etgan bo'lsangiz, sizniki ham bo'ladi. Birinchi bor murojaat etayotgan bo'lsangiz siz haqingizdagi barcha axborotni shu erning o'zida shifokor kompyuterga kiritib qo'yadi. Kasalligingiz haqidagi barcha ma'lumotlar kompyuterga kiritilgach, sizning kasalligingiz haqida tashxis qo'yiladi va chop etish qurilmasi yordamida dorilar uchun retsept chop etib beriladi. Retseptni olib, boshqa kompyuter yordamida ushbu dorilarni eng yaqin bo'lgan qaysi aptekalardan topish mumkinligi haqida axborot olishingiz mumkin.


Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   http://www.studytonight.com/dbms/create-query.java
   
2. 
   http://www.w3schools.com/sql
   
3. 
   http://www.programmingknowladge.com
   
4. 
   “Axborot tizimlarini loyixalash” fanidan maruzalar matni.