Tijorat banklari foiz stavkalaridan har doim iqtisodiyotni makro vamikro darajada tartibga solish uchun foydalaniladi

Tijorat banklari foiz stavkalaridan har doim iqtisodiyotni makro vamikro darajada tartibga solish uchun foydalaniladi. Agar iqtisodiyotnimikro darajada o rganadigan bo lsak, tijorat banklari tomonidan foizʻʻsiyosatini qay darajada samarali ishlab chiqganligiga, ya ni kredit vaʻdepozitlar bo yicha o rnatilgan foiz stavkalariga bog liq bo ladi.ʻʻʻʻMamlakatimiz iqtisodiyotining raqobatbardoshligini oshirish yo lidaʻmoliyaviy xizmatlar bozorida tijorat banklari faol ishtirok etib kelmoqda.Ular tomonidan yuridik va jismoniy shaxslarga turli xildagi xizmatlarko rsatilmoqda. Umuman olganda, aholiga taklif etilayotgan va uning turliʻqatlamlari uchun qulay va manfaatli bo lgan omonat turlarining soni oshibʻbormoqda. Yuridik shaxslarga, jumladan, kichik biznes va xususiytadbirkorlik subyektlariga turli yo nalishlarda qisqa va uzoq muddatliʻkreditlar berilmoqda, banklarning lizing operatsiyalari hajmi ortibbormoqda. Ma lumki, tijorat banklari depozitlari va kreditlari miqdoriningʻo sishi tijorat banklari foiz siyosati bilan chambarchas bog liqdir. Bankʻʻtomonidan depozitlar bo yicha o rnatiladigan foiz stavkalari, shuningdek,ʻʻkreditlar bo yicha undirish uchun belgilangan foiz stavkalari bankning
depozit va kredit operatsiyalari hajmining o sishiga bevosita ta sirʻʻko rsatadi.ʻTijorat banklari baho siyosati bank xizmatlariga va mahsulotlariga bahoo‘rnatish bilan bog‘liq chora-tadbirlarni o‘z ichiga oladi.Baho siyosati nafaqatbank boshqaruvida asosiy komponent vazifasini bajaradi, balki bankdaromadliligini boshqarishda iqtisodda ustuvor ham hisoblanadi. Tijoratbanklarining baho siyosati asosiy yo‘nalishi bu banklarning foiz siyosatidan iboratbo‘ladi. CHunki, banklar aktiv va passivlar bo‘yicha foiz siyosatini amalgaoshirish orqali baho belgilanadi.Bank sohasida «aktiv» va «passiv» operatsiyalar bo‘yicha foizlar uchraydi.Aktiv operatsiyalar bo‘yicha foizlar – bu mijozlar tomonidan bankka to‘lanadiganfoizlar. Passiv operatsiyalar foizlar esa, bu mijozlarning depozit va jamg‘armalaribo‘yicha bank tomonidan to‘lanadigan foizlar. Qarz beruvchi va qarz oluvchilaro‘rtasida moliyaviy vositachilar sifatida qatnashayotib, banklar birinchilardanolingan mablag‘larni ikkinchilarga vaqtinchalik foydalanishga beradilar. Bundaqarz beruvchilar depozitlar bo‘yicha foizlar oladi, qarz oluvchilar ma’lum vaqtdamablag‘lardan foydalanish imkoniga ega bo‘ladilar bank manfaati esa marjako‘rinishida ifodalanadi.Bank foizidan foydalanish mexanizmi bir nechta elementlarni o‘zidamujassamlashtiradi va uning yordamida bank foiz siyosati vujudga keladi hamdauning amaldagi ko‘rinishi ssuda foizi hisoblanadi. Bank foiz stavkasiga olimlar
turlicha ta’riflar berganlar. Masalan I.O. Lavrushin bank foizini kreditmunosabatlarida qatnashuvchi sub’ektlardan biri bank bo‘lgan holda vujudgakelishini ta’kidlaydi. Ssuda foizi esa ssudan vaqtinchalik foydalanishgassudalashtiriladigano‘ziga xos narx hisoblanadi. SHunga o‘xshash ta’rifni yanabir olim Tavasiev berib u shunday deydi: "banklar uchun pullar o‘zida "oldi-sotdi"predmetini ifodalab o‘zining narxi bo‘lgan bank foiziga ega". Nazariy nuqtainazardan uni to‘lash manbai bo‘lib kreditdan foydalanish natijasida olinadigan qarzoluvchi foydasining bir qismi hisoblanadi.